W zależności od decyzji lekarza, podejrzewanych chorób i narządów, których proces chorobowy dotyczy, wykonuje się różnego rodzaju diagnostykę. Najczęściej zlecane – badania laboratoryjne – oznaczają konieczność poddania analizie krwi, moczu lub innych fizjologicznych wydzielin – spermy, śliny, kału. Ważne miejsce zajmują także badania na posiew. Mikroskopowej analizie poddaje się tutaj nie tylko mocz i krew, ale także wszelkie wymazy – z nosa, gardła, oka, pochwy, odbytu, spod napletka i z wszelkiego rodzaju trudno gojących się ran. Wynik pozwala dobrać antybiotyk i skutecznie wyleczyć infekcję.
Diagnostycznie bardzo ważne są badania krwi. Najważniejsze z nich – morfologia – wykonywane jest rutynowo. Inne to: CRP, GGTP, AspAT, ALAT. Wśród podstawowych wymienia się także lipidogram, trójglicerydy, cholesterol LDL i HDL. Niezwykle ważne są także badania hormonalne z krwi. Tu najczęściej zleca się te związane z chorobami tarczycy – TSH, fT3 oraz fT4. Inne to: prolaktyna, hormon folikulotropowy, testosteron, progesteron.
Do podstawowych elementów diagnostyki należy także ogólne badanie moczu. W analizie ważny jest jego kolor, zapach, pH, obecność wałeczków, nabłonków płaskich, bakterii. Szczególnie alarmujące jest wykrycie w próbce moczu leukocytów, białka, krwi i cukru. Taki wynik może wskazywać na choroby nerek lub cukrzycę. Inne parametry moczu określane u dorosłych i dzieci to: potas, chlorki, ciała ketonowe, amylaza, bilirubina, fosforany itd.
Diagnostykę laboratoryjną uzupełniają badania obrazowe pozwalające poznać przyczynę chorób lokalizujących się w jamach ciała. Zwykle to ból skłania pacjentów do zasięgnięcia porady lekarza. Ból głowy może być wskazaniem do wykonania tomografii lub rezonansu magnetycznego. Te dwa badania są też podstawą rozpoznawania chorób układu pokarmowego – wątroby, woreczka żółciowego, a także innych – nerek, nadnerczy, trzustki.
Z kolei przy urazach, złamaniach i zwichnięciach nadal najważniejszy jest rentgen, choć wykorzystywany jest także do oceny narządów klatki piersiowej – płuc, żołądka.
Specjalistyczna diagnostyka, wykrywana najczęściej na oddziałach szpitalnych, ukierunkowana jest na dany narząd. Często są to nie tylko badania diagnostyczne, ale także zabiegi wymagające przerwania ciągłości powłok ciała. Jednym z najczęściej wykonywanych jest punkcja. Nakłucie i pobranie chorych komórek pozwala rozpoznać zmianę i wykluczyć raka.
Ważne miejsce zajmują badania stosowane w ginekologii, które znajdują zastosowanie w diagnostyce chorób, niepłodności i w czasie prowadzenia ciąży. Jest to USG dopochwowe, badanie drożności jajowodów (persuflacja), fetoskopia, histerosalpingografia (HSG), kolposkopia, histerosalpingosonografia.
