Czym jest apotemnofilia?
Apotemnofilia (Body Integrity Identity Disorder, BIID) zaliczana jest do zaburzeń tożsamości ciała. Osoby dotknięte apotemnofilią odczuwają głęboki dysonans pomiędzy swoim realnym ciałem a tym, jak „powinno” ono wyglądać według wyimaginowanego wzorca. Są przekonane, że ich osobowość będzie „lepsza” po amputacji konkretnej kończyny, najczęściej kończyn dolnych. Myślom o amputacji często towarzyszy podniecenie seksualne. Apotemnofilia częściej rozpoznawana jest u mężczyzn. Bywa mylona z akrotomofilią, należącą do zaburzeń preferencji seksualnych, która polega na odczuwaniu pożądania w stosunku do osób z amputowanymi kończynami.
Choć zachowania takie zdrowym osobom mogą wydawać się irracjonalne, dla pacjentów
z apotemnofilią oznaczają ogromne cierpienie psychiczne często pojawiające się już w okresie dzieciństwa.
Przeczytaj również:
Filofobia – co to? Przyczyny, objawy i leczenie lęku przed zakochaniem
Jak objawia się niechęć do własnej kończyny?
Objawy apotemnofilii mogą być bardzo zróżnicowane, niemniej symptomy i zachowania koncentrują się na kończynie budzącej niechęć. Najbardziej charakterystyczne jest silne pragnienie amputacji. Pacjenci często unikają używania kończyny, symulując jej brak (bandażują nogę, korzystają z wózka inwalidzkiego).
Chorzy zgłaszają poczucie braku jedności z nogą czy ręką, uważają, że jest zbędna i niepasująca do reszty ciała. Są przekonani, że amputacja jest niezbędnym warunkiem do osiągnięcia spełnienia, również seksualnego.
Pragnienie osiągnięcia celu jest tak silne, że pacjenci poszukują specjalistów, którzy podjęliby się przeprowadzenia zabiegu odjęcia kończyny (co w większości krajów bez wyraźnych wskazań medycznych jest nielegalne).
Ogromne cierpienie psychiczne popycha pacjentów do ekstremalnych działań – prowokowania ciężkich urazów lub samookaleczeń z nadzieją, że w wyniku odniesionych obrażeń amputacja będzie konieczna. Zachowania takie mogą być niebezpieczne również dla otoczenia – w zainscenizowanym wypadku (np. samochodowym czy na nartach) ucierpieć może nie tylko pacjent.
Przyczyny apotemnofilii
Mimo licznych badań przyczyny apotemnofilii pozostają nie do końca wyjaśnione. Uważa się, że choroba może mieć podłoże neurologiczne. Na podstawie obrazowania z wykorzystaniem rezonansu magnetycznego wykazano, że u osób z apotemnofilią dotyczącą lewej nogi występuje mniejsza ilość istoty szarej w prawej części płacika ciemieniowego górnego. Im większy był deficyt istoty szarej, tym silniejsze pragnienie amputacji.
Domniemuje się również, że na rozwój apotemnofilii wpływ mogą mieć uwarunkowania psychologiczne, m.in. traumy z dzieciństwa czy zaburzenia tożsamości.
Przeczytaj również:
Efekt Pigmaliona – na czym polega, przykłady
Apotemnofilia – metody leczenia
Zmaganie się z apotemnofilią jest trudnym i bolesnym procesem. Większość pacjentów cierpi w samotności, obawiając się niezrozumienia lub odrzucenia przez otoczenie. W radzeniu sobie z dyskomfortem psychicznym i akceptacją własnego ciała może pomóc psychoterapia – szczególnie terapia poznawczo-behawioralna.
Co ciekawe, z badań wynika, że większość pacjentów z apotemnofilią choć raz z w ciągu całego życia uczestniczyła w terapii, jednak prawie połowa nigdy nie wyjawiła terapeucie prawdziwego powodu swojego cierpienia.
Pomocniczo pacjentom zaleca się farmakoterapię lekami przeciwdepresyjnymi i przeciwpsychotycznymi.
Wiele kontrowersji budzi temat „leczenia” poprzez dokonanie amputacji, której pacjent pragnie. Podejście to wydaje się stać w sprzeczności z zasadą „po pierwsze nie szkodzić”. Z drugiej jednak strony, literatura tematu zna przypadki, w których odjęcie kończyny pozwoliło pacjentowi odzyskać zdrowie psychiczne. Choć nie są one liczne, chorzy, którym udało się zrealizować marzenie o amputacji, przyznają, że wreszcie odzyskali kontrolę nad swoim ciałem, że żałują, że zabieg odbył się tak późno, a zaburzenie zabrało najpiękniejsze lata ich życia.
