Układ oddechowy zbudowany jest z dróg oddechowych i płuc. Choroby układu oddechowego (zajmuje się nimi pulmonolog) dzielimy – ze względu na fizjologię – na obturacyjne, czyli takie, w przebiegu których zmniejsza się przepływ powietrza w płucach, oraz restrykcyjne, związane ze zmniejszoną objętością płuc.
Do pierwszej grupy zaliczamy m.in. przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), zapalenie oskrzeli, astmę oskrzelową, mukowiscydozę. W grupie drugiej wymienia się m.in.: gruźlicę, pylicę, sarkoidozę.
Najczęściej diagnozowanymi chorobami układu oddechowego są infekcje rozwijające się w dolnych i górnych drogach oddechowych. Mają podłoże bakteryjne i wirusowe, występują u dorosłych oraz dzieci w postaci ostrej lub przewlekłej. Należy tutaj wymienić m.in. zapalenie zatok (przynosowych, czołowych, szczękowych, sitowych), nieżyt nosa, czyli katar, zapalenie krtani i zapalenie tchawicy, przeziębienie, anginę (ostre zapalenie migdałków podniebiennych, czyli anginę paciorkowcową).
Objawy chorób układu oddechowego są zróżnicowane. Mogą wystąpić zarówno przy zwykłej grypie, jak i zapaleniu płuc.
- Kaszel mokry i kaszel suchy – w zależności od przyczyny wyróżniamy m.in. kaszel krtaniowy (szczekający), alergiczny, zatokowy. Na przewlekły, męczący, duszący kaszel pomaga zazwyczaj syrop (wykrztuśny lub przeciwkaszlowy). Do dyspozycji są też domowe sposoby: tabletki, inhalacje, zioła.
- Zatkany nos – niedrożność nosa powodowana jest zaleganiem wydzieliny (gęstej, ropnej w katarze zatokowym lub przezroczystej i wodnistej w katarze alergicznym). Na katar pomaga woda morska lub sól fizjologiczna.
- Ból zatok – przy chorych zatokach objawem jest przede wszystkim ból głowy przy pochylaniu się i wrażenie zapchania. Sposobem leczenia zatkanych zatok jest np. ich płukanie, czyli irygacja.
- Ból gardła – czerwone, piekące, suche, bolące gardło przy przełykaniu i chrypka mogą być objawami zapalenia – bakteryjnego (biały nalot na migdałkach, powiększone węzły chłonne) lub wirusowego. Może towarzyszyć mu ból ucha.
- Flegma w gardle – pojawia się w przebiegu różnych infekcji. Najczęściej wydzielina ścieka z górnych pięter układu oddechowe i gromadzi się w oskrzelach. Bez odpowiednich leków jej odkrztuszanie jest utrudnione.
- Zdecydowanie poważniejszymi schorzeniami są nowotwory, m.in. rak krtani czy rak płuca.