Jakie są objawy zapalenia płuc – jak rozpoznać zapalenie płuc?

Przyczyny zapalenia płuc

Objawy zapalenie płuc rozwijają się w następstwie zakażenia drobnoustrojami. Bywa, że stan zapalny pojawia się w następstwie oddziaływania czynników pochodzenia nieinfekcyjnego, np. toksyn.

• Bakteryjne zapalenie płuc – przyczyną najczęściej są takie bakterie jak: Streptococcus pneumoniae , Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa oraz tzw. bakterie atypowe – Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae, które wywołują objawy atypowego zapalenia płuc.
• Wirusowe zapalenie płuc.
• Grzybicze zapalnie płuc – infekcję wywołują grzyby Candida albicans i grzyby z rodzaju Aspergillus.
• Pasożytnicze zapalenie płuc – przyczyną mogą być pasożyty Pneumocystis jiroveci.

Zapalenia płuc nie zawsze mają pochodzenie infekcyjne. W bardzo rzadkich przypadkach zmiany zapalne w obrębie pęcherzyków płucnych mogą mieć charakter polekowy, chemiczny lub być powodowane przez mechanizmy autoimmunologiczne. Z uwagi na odmienną etiologię, ta grupa chorób ma także odmienne, mniej charakterystyczne spektrum objawów.

Należy pamiętać, że zakażenie płuc jest zaraźliwe, odpowiedzialne za nie patogeny przenoszą się drogą kropelkową.

Jakie są typowe i pierwsze objawy zapalenia płuc?

To, jakie są objawy zapalenia płuc, zależy przede wszystkim od etiologii choroby. Może ono przebiegać zarówno z mocno wyrażonymi wykładnikami infekcji, jak i rozwijać się podstępnie, skąpoobjawowo.W zapaleniu płuc wywołanym przez drobnoustroje chorobotwórcze często na pierwszy plan wysuwają się objawy infekcji dróg oddechowych tj.:

• gorączka, dreszcze i poty;
• kaszel, niekiedy z odkrztuszaniem ropnej wydzieliny, flegmy w gardle;
• bóle w klatce piersiowej (zwykle z ból boku klatki piersiowej z prawej lub lewej strony, nasilający się przy ruchach i kaszlu, związany z podrażnieniem opłucnej);
• duszność;
• przyspieszony oddech;
• uczucie osłabienia, ogólnego rozbicia;
• splątanie, pogorszenie stanu ogólnego (zwłaszcza u osób starszych);
• rozdrażnienie, płaczliwość (u dzieci).

Kiedy podejrzewamy zapalenie płuc, objawy należy zgłosić lekarzowi. Sam wywiad nie wystarczy. Aby rozpoznać przyczynę choroby, należy wykonać odpowiednie badania. Zaniedbanie może prowadzić np. nagromadzenia tzw. wody w płucach (płynu w jamie opłucnej).

Bezobjawowe zapalenie płuc – zapalenie płuc bez gorączki

Warto pamiętać, że nie wszystkie z powyższych objawów muszą wystąpić lub zawsze występują jednocześnie. Niekiedy część z objawów zapalenie płuc nie występuje w ogóle lub nie są one mocno wyrażone. Stan taki określa się jako skąpo- lub bezobjawowe zapalenie płuc. Często dzieje się tak u dzieci, osób starszych lub w przypadku zakażenia tzw. drobnoustrojami atypowymi.

Rozpoznanie bezobjawowego zapalenia płuc jest utrudnione, zwykle w pierwszej kolejności podejrzewa się infekcję górnych dróg oddechowych lub POChP (przewlekłą obturacyjną chorobę płuc). Brak efektów leczenia powinien skłonić do wykonania RTG klatki piersiowej, które zwykle umożliwia postawienie prawidłowej diagnozy.

U osób w podeszłym wieku, z obniżoną odpornością, a także obciążonych licznymi chorobami przewlekłymi przebieg zakażenia może być bardziej gwałtowny. Ciężkie zapalenie płuc może doprowadzić do znacznego pogorszenia stanu ogólnego, a także rozwinięcia niewydolności oddechowej.

Bakteryjne zapalenie płuc – jak rozpoznać objawy?

W związku faktem, iż żaden z podanych objawów nie jest charakterystyczny wyłącznie dla zapalenia płuc warto skonsultować się z lekarzem, który przeprowadzi badanie przedmiotowe. Szczególnie ważne jest osłuchiwanie klatki piersiowej, w którym obecność rzężeń, szmeru oskrzelowego lub ściszenia szmeru pęcherzykowego będzie pomocne w rozpoznaniu zapalenia płuc.

Do objawów choroby płuc o podłożu bakteryjnym można zaliczyć m.in. wysoką gorączkę (nawet powyżej 40 stopni Celsjusza), zlewne poty, dreszcze, ból w mostku.

Niekiedy lekarz pomocniczo zlecić może badanie rentgenowskie klatki piersiowej lub badanie morfologii krwi oraz oznaczenie białka C-reaktywnego (CRP), którego wzrost stężenia jest markerem rozwijającego się bakteryjnego stanu zapalnego.

Atypowe zapalenie płuc u dorosłych i dzieci

Zapalenie płuc wywołane przez bakterie z gatunków Mycoplasma pneumoniae czy Chlamydophila pneumoniae częściej niż inne zapalenia przebiega w sposób niecharakterystyczny i skąpoobjawowy. Stąd nadane zostało im miano bakterii atypowych i atypowych zapaleń płuc. W przypadku tych zakażeń zapalenie płuc często poprzedzone jest objawami zapalenia gardła, krtani czy objawami zapalenia oskrzeli.

Do rozwinięcia atypowego zapalenia płuc może niekiedy dojść niepostrzeżenie, a jego objawy mogą być wyrażone w postaci długotrwałego, męczącego suchego kaszlu i stanów podgorączkowych. Atypowe zapalenie płuc u dzieci może dodatkowo przebiegać z wymiotami i biegunką. Najmłodsi pacjenci w większym stopniu narażeni są na pozapłucne powikłania w postaci zapalenia mięśnia sercowego czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Zakażenie Chlamydophila pneumoniae, która jest patogenem wewnątrzkomórkowym sprzyja zatrzymaniu ruchu rzęsek w nabłonku dróg oddechowych i upośledza jego oczyszczanie. Tym samym nabłonek staje się bardziej podatny na zakażenia innymi drobnoustrojami, co może być przyczyną zaostrzenia początkowo łagodnie przebiegającej infekcji.

Objawy wirusowego zapalenia płuc (grypowe zapalenie płuc)

Grypowe zapalenie płuc wywołane są przez wirusy grypy typu A lub B. Ryzyko zachorowania zwiększają choroby przewlekłe, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc, cukrzyca, wady serca, a także podeszły wiek. Istnieje także podwyższone ryzyko rozwoju wirusowego zapalenia płuc w ciąży.

Jest to jedna z najczęstszych wirusowych przyczyn zapalenia płuc o ciężkim przebiegu. Rozwinięcie zapalenia płuc poprzedzone jest objawami grypy tj.: gorączką, dreszczami, bólami mięśni, bólem gardła, bólem głowy. Zwykle objawy grypy ustępują samoistnie w ciągu kilku dni, jednak rzadko, u osób predysponowanych może dojść do wystąpienia powikłania w postaci ciężkiego grypowego zapalenia płuc, które może doprowadzić do niewydolności oddechowej.

W wirusowym zapaleniu płuc u dziecka objawy są zwykle bardziej nasilone. Typowe jest znaczne osłabienie, ospałość, płaczliwość, rozdrażnienie i przyspieszony oddech.

Objawy zapalenia płuc u dziecka i niemowlaka

Małe dzieci często nie są w stanie zakomunikować opiekunom o swoich dolegliwościach, stąd istotne jest obserwowanie dziecka, zwłaszcza w sezonie infekcyjnym. W przebiegu zapalenia płuc u dziecka objawy to także gorączka, dreszcze, kaszel (początkowo suchy, następnie produktywny) czy bóle w klatce piersiowej.

Dodatkowo dziecko może zgłosić bóle głowy i bóle brzucha. Należy także zwrócić uwagę czy nie występuje przyspieszenie oddechu lub świszczący oddech. W czasie infekcji u dziecka może pogarszać się samopoczucie, mały pacjent staje się płaczliwy, traci apetyt.

Zapalenie płuc u noworodka daje pierwsze objawy w postaci bezdechów. Pojawia się wydzielina w drogach oddechowych czy sinica. Należy pamiętać, iż opieka nad noworodkiem wymaga szczególnej czujności od pierwszych godzin życia, gdyż wystąpienie zakażenia, w tym zapalenia płuc może być stanem potencjalnie zagrażającym jego życiu.