Duszność (spoczynkowa, wysiłkowa, napadowa) to subiektywne odczucie braku powietrza i problemów z oddychaniem. Objaw ten może świadczyć m.in. o astmie oskrzelowej, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, chorobach serca czy nerwicach. Duszność spoczynkowa pojawia się nawet przy braku aktywności fizycznej i wysiłku. Towarzyszy np. ostrej niewydolności krążenia czy zaostrzeniom astmy. Lekiem na duszność jest m.in. tlen.
Duszność spoczynkowa – jakie są przyczyny problemów z oddychaniem?
Spis treści
Duszność – jakie są przyczyny?
Duszność jest jednym z tych niepokojących objawów, które zwykle wywołują u chorych duży strach. W części przypadków jest to symptom choroby zagrażającej życiu. Niekiedy towarzyszy chorobom przewlekłym, takim jak np. astma oskrzelowa.
Duszność jest subiektywnym objawem, który przez pacjentów najczęściej jest opisywany jako brak możliwości nabrania wystarczającej ilości powietrza lub trudność w oddychaniu. Nie istnieją żadne skale opisujące tę dolegliwość – sam pacjent ocenia jej nasilenie.
Najprostszy z podziałów wyróżnia:
- duszność spoczynkową – pojawia się ona w spoczynku, na siedząco lub na leżąco i nie jest wyzwalana wysiłkiem;
- duszność wysiłkową – pojawia się zwykle wcześniej, polega na wystąpieniu uczucia braku tchu w trakcie wysiłku fizycznego.
Wymienia się także duszność napadową, która pojawia się nagle i zwykle jest spoczynkowa. Mimo że jest objawem dotyczącym oddychania, nie zawsze oznacza chorobę układu oddechowego.
Ponieważ układ oddechowy jest związany ściśle fizjologicznie i anatomicznie z układem krążenia, duszność stanowi często objaw chorób serca. W rzadszych przypadkach towarzyszy urazom mózgu lub ciężkim zakażeniom.
Przeczytaj również: Co może oznaczać uczucie ciężkości w klatce piersiowej?
Duszność wysiłkowa – astma czy choroby serca?
Duszność wysiłkowa to objaw polegający na pojawieniu się problemów z oddychaniem podczas wysiłku. Może wystąpić u osób zupełnie zdrowych – na przykład podczas bardzo intensywnego wysiłku fizycznego, kiedy nie można nabrać tchu. W zdecydowanej większości przypadków duszność wysiłkowa towarzyszy jednak chorobom serca opisanym poniżej.
- Niewydolność krążenia – jej istotą jest niewydolność serca jako pompy – lewa komora nie pompuje wystarczającej ilości krwi, co z jednej strony daje objawy niedokrwienia narządów, a z drugiej powoduje zatrzymywanie krwi w krążeniu płucnym. Wiodącym objawem przewlekłej niewydolności krążenia i zastoju w krążeniu płucnym jest duszność wysiłkowa – początkowo przy większym wysiłku, z biegiem czasu przy coraz mniejszym. Pacjenci opisują swoje dolegliwości bardzo dokładnie, ponieważ niewydolność krążenia powoduje u nich znaczne utrudnienie codziennego funkcjonowania.
- Płyn w jamie opłucnowej – pojawia się zwykle w przebiegu niewydolności krążenia, ale może być także objawem nowotworu płuca (lub innego narządu zlokalizowanego w klatce piersiowej), gruźlicy, a także ostrego zapalenia trzustki czy marskości wątroby. Dość charakterystycznym objawem płynu w jamie opłucnowej jest orthopnoë – czyli duszność pojawiająca się w pozycji leżącej, która zanika po pionizacji.
- Choroba niedokrwienna serca – u niektórych osób choroba wieńcowa nie objawia się typowo bólem w klatce piersiowej, ale dusznością (którą nazywa się równoważnikiem dławicy piersiowej) i która – przy spełnieniu innych kryteriów ostrego zespołu wieńcowego (zmiany w EKG, wzrost stężenia enzymów martwicy mięśnia sercowego) – traktowana jest równorzędnie z typowym bólem zawałowym. Taka sytuacja ma częściej miejsce u kobiet oraz u osób z długoletnią cukrzycą.
- Astma oskrzelowa i przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – w ich przebiegu duszność wynika ze stanu zapalnego w obrębie dróg oddechowych. W przypadku astmy oskrzelowej duszność jest napadowa, ale może być też wywoływana przez wysiłek fizyczny.
Duszność wysiłkowa może także towarzyszyć osobom uprawiającym wspinaczkę wysokogórską. Na dużych wysokościach stężenie tlenu w powietrzu atmosferycznym jest na tyle niskie, że może wywołać opisywany objaw u zdrowych osób.
Wyróżnia się także duszność psychogenną – wywołaną silnym zdenerwowaniem, stresem lub lękiem. Uczucie duszności w klatce piersiowej towarzyszy także nerwicy lękowej (wegetatywnej).
Duszność spoczynkowa a problemy z oddychaniem
Duszność spoczynkowa to objaw, który polega na występowaniu trudności z oddychaniem podczas spokojnego siedzenia – bez wysiłku fizycznego. Może pojawić się nagle lub stopniowo narastać.
Duszność spoczynkowa często jest końcowym stadium wielu chorób, ale (na przykład w astmie oskrzelowej) może pojawiać się nagle, bez występowania tej wysiłkowej. Duszność spoczynkowa dotyczy najczęściej stanów opisanych poniżej.
- Ostra niewydolność krążenia (tak zwany obrzęk płuc) – nagłe zaburzenia czynności serca doprowadzają do gromadzenia się płynu w obrębie dróg oddechowych, co wywołuje duszność.
- Krańcowe zaostrzenie przewlekłej niewydolności krążenia – u pacjentów, u których stopniowo narasta duszność wysiłkowa, a którzy nie otrzymają w porę pomocy lekarskiej, może rozwinąć się duszność spoczynkowa.
- Zaostrzenie astmy lub przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) – jest to wywołane na przykład infekcją lub narażeniem na czynnik drażniący.
Duszność spoczynkowa jest stanem łatwym do rozpoznania, co nie jest jednoznaczne z łatwym leczeniem. Duszność jest objawem, a nie chorobą – należy zatem poszukiwać jej przyczyn. Podstawowym lekiem w terapii duszności jest tlen. Powinien być on stosowany w duszności każdego pochodzenia.
Inne leki na duszności są uzależnione od przyczyny ich występowania. W przypadku niewydolności krążenia lekami z wyboru zwykle są leki moczopędne, w zaostrzeniu astmy oskrzelowej – leki przeciwzapalne, rozszerzające oskrzela, a w dalszym postępowaniu także antybiotyki i leki przeciwhistaminowe.
Opublikowano: 10.04.2017;
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Paweł Stacha
Lekarz
Jest absolwentem Wydziału Lekarskiego w Katowicach Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Obecnie pracuje jako młodszy asystent w Oddziale Chorób Wewnętrznych Zespołu Szpitali Miejskich w Chorzowie oraz jako lekarz w Poradni Rejonowej w Rudzie Śląskiej. Zainteresowania medyczne – choroby wewnętrzne – głównie gastroenterologia i endokrynologia. W wolnym czasie pływa, jeździ na rowerze i na nartach.
118
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 10.01.2022