Hemoroidy to coraz częściej diagnozowana przypadłość, na rozwój której największy wpływ ma niewłaściwy tryb życia. Kiedyś była to dolegliwość głównie osób starszych, dziś coraz częściej hemoroidy rozpoznawane są w młodym wieku, bardzo rzadko u dziecka. Nieco rzadziej niż u kobiet diagnozowane są hemoroidy u mężczyzn, co wynika z mniejszej skłonności do zaparć. Pierwsze objawy hemoroidów często są bagatelizowane, a objawy zaawansowane są trudne do zniesienia i mogą prowadzić do rozwoju licznych powikłań.
Hemoroidy to w rzeczywistości fizjologiczne struktury odbytu – to nic innego jak splot naczyń tętniczo-żylnych, które znajdują się u ujścia odbytu. Ich zadaniem jest uszczelnienie odbytu i regulowanie – wraz z mięśniami zwieraczami – procesów wydalania. Hemoroidy są zatem przydatnymi strukturami, a problematyczne stają się dopiero wtedy, gdy przestają funkcjonować prawidłowo. Ich powiększenie nie tylko zaburza proces wypróżniania się, ale generuje znaczny dyskomfort i może być powikłane zakażeniami czy poważnymi owrzodzeniami bądź zakrzepami.
Przyczyny hemoroidów są bardzo zróżnicowane, a wśród najważniejszych z nich wymienić można następujące:
Hemoroidy rozwijają się stopniowo. Pierwszym etapem jest powstanie hemoroidów wewnętrznych, czyli nieprawidłowo funkcjonujących struktur, które zlokalizowane są wewnątrz odbytu. Nie są one widoczne gołym okiem. Takie zmiany klasyfikowane są jako I stopień hemoroidów. Stopień II to hemoroidy zaczynające wystawać poza kanał odbytu podczas parcia, a następnie wracające do pierwotnego położenia. Trzeci stopień hemoroidów to żylaki odbytu stale wystające na zewnątrz kanału odbytu.
Objawy hemoroidów są bardzo charakterystyczne i ulegają nasileniu wraz z pogłębieniem stopnia zaawansowania choroby. Początkowo zauważalne jest pieczenie i swędzenie odbytu. Uczucie świądu, które początkowo towarzyszy momentowi wypróżniania, następnie może występować niezależnie od defekacji. Obecne jest podrażnienie śluzówki odbytu oraz wydzielina z odbytu. Pojawiający się śluz z odbytu utrudnia utrzymanie higieny osobistej i sprzyja rozwojowi stanów zapalnych. Kolejnym charakterystycznym objawem hemoroidów jest krwawienie z odbytu. Najpierw zauważyć można krew na papierze toaletowym, z czasem krwawienia są coraz bardziej obfite. A konsekwencją podrażnień odbytu i powstawania w naczyniach krwionośnych zakrzepów jest pieczenie odbytu. Najdotkliwsze są objawy wynikające z pęknięcia hemoroidów – to dotkliwy ból i obfite krwawienia z odbytu.
Rozpoznanie hemoroidów nie sprawia trudności. W przypadku hemoroidów wewnętrznych, którym towarzyszy świąd i pieczenie, wykonywane jest badanie anoskopem bądź badanie manualne per rectum. Gdy choroba jest bardziej zaawansowana i pojawiają się hemoroidy zewnętrzne, najczęściej do postawienia diagnozy wystarczy wywiad lekarski i badania pomagające określić przyczynę krwawienia z jelita grubego:
Leczenie żylaków odbytu uzależnione jest od stadium zaawansowania choroby. Zawsze wskazana jest zmiana stylu życia:
Chorzy na hemoroidy bardzo często sięgają po domowe metody leczenia hemoroidów – nasiadówki z rumianku, aloesu, kory dębu. Nasiadówki te należy wykonywać w taki sposób, że krocze powinno być zanurzone w naparze przez około 15 minut, po czym delikatnie osuszone. Pomocne mogą okazać się także herbatki z czarnego bzu czy piołunu.
Chorzy bardzo często sięgają także po maści bez recepty na hemoroidy. Maść na hemoroidy działa na drodze kilku mechanizmów: łagodzi ból odbytu (dzięki zawartości np. lignokainy), obkurcza naczynia krwionośne (dzięki wyciągowi z kasztanowca), redukuje świąd i pieczenie, łagodzi stan zapalny. Stosowane mogą być także czopki na hemoroidy, które działają podobnie do maści. Istnieje oczywiście możliwość przepisania leków na receptę, wzbogaconych np. o antybiotyki.
Leczenie hemoroidów uwzględnia dbanie o higienę (tu specjalne żele do mycia) oraz stosowanie diety z wysoką podażą błonnika, czyli włókna pokarmowego. Dobre zioła na hemoroidy to wyciągi roślinne z nagietka, kasztanowca oraz arniki. W aptece dostępne są natomiast leki z diosminą bez recepty. Na bolące hemoroidy można zastosować też okłady z kostek lodu zawiniętych w chusteczkę, które obkurczają naczynia krwionośne.
W zaawansowanych stadiach leczenie hemoroidów wymaga wykonania zabiegu chirurgicznego: