Wewnętrzne żylaki odbytu – hemoroidy wewnętrzne

Co to są wewnętrzne żylaki odbytu?

U każdego człowieka w kanale odbytu, powyżej linii zębatej (miejsce, gdzie nabłonek układu pokarmowego łączy się z nabłonkiem skóry odbytu) znajdują się zazwyczaj trzy poduszeczki odbytowe. Są to wyspecjalizowane struktury zawierające połączenia tętniczo-żylne, zlokalizowane w obrębie błony podśluzowej.

Poprzez wypełnianie się krwią pełnią one pomocniczą funkcję w zatrzymywaniu zawartości odbytnicy. Jeżeli dojdzie do powiększenia poduszeczek odbytu i następczego ich wypadania, mamy do czynienia z hemoroidami, czyli wewnętrznymi żylakami odbytu. Ze względu na zaawansowanie rozwoju guzków krwawniczych, chorobę hemoroidalną podzielić możemy na cztery stopnie:

• I stopień: hemoroidy widoczne są jedynie w anoskopii, czyli badaniu, w którym za pomocą wziernika obejrzeć można kanał odbytu, wewnętrzne żylaki odbytu nie wychodzą poza obręb kanału odbytu;
• II stopień: guzki krwawnicze uwypuklają się na zewnątrz odbytu w trakcie parcia, ale następnie powracają do pierwotnej lokalizacji;
• III stopień: żylaki odbytu wychodzą na zewnątrz odbytu podczas parcia, a ich powrót możliwy jest jedynie wskutek ręcznego odprowadzenia;
• IV stopień: charakterystyczne jest trwałe wypadnięcie guzków krwawniczych, a próba odprowadzenia ręką nie przynosi pozytywnych efektów; są to zmiany nieodprowadzane.

Zobacz też: Guzek w odbycie – co może oznaczać?

Przyczyny powstawania wewnętrznych żylaków odbytu

Dokładny mechanizm powstawania hemoroidów nie został jak dotąd poznany. Przypuszcza się, że wraz z wiekiem dochodzi do zaniku tkanki łącznej odpowiedzialnej za umocowanie poduszeczek hemoroidalnych do głębiej leżących mięśni. Tłumaczy to fakt, dlaczego schorzenie dotyka częściej ludzi starszych.

Ponadto częste zaparcia, długie przesiadywanie w toalecie i wykonywanie silnego parcia w celu wydalenia stolca, a także dźwiganie ciężkich przedmiotów czy przewlekły kaszel prowadzą do przerostu mięśnia zwieracza wewnętrznego odbytu. Wskutek tego zjawiska traci on z czasem zdolność do rozciągania się, co powoduje, że w czasie parcia dochodzi do naciągnięcia splotów żylnych tworzących hemoroidy z następczym ich wypadaniem.

Innymi czynnikami ryzyka rozwoju choroby hemoroidalnej są także: nadużywanie alkoholu, ciąża oraz poród drogami natury, częste biegunki na przemian z zaparciami, siedzący tryb życia i dieta uboga w błonnik. Rozważa się także możliwość predyspozycji genetycznej do występowania schorzenia.

Hemoroidy wewnętrzne – jakie dają objawy?

Najczęściej występującym objawem związanym z obecnością żylaków odbytu jest krwawienie towarzyszące defekacji. Krwawienie z odbytu zazwyczaj jest bezbolesne. Charakterystyczne jest pojawianie się żywoczerwonej krwi na papierze toaletowym bądź, dużo rzadziej, intensywne krwawienie po oddaniu stolca. Jeżeli epizody pojawiają się regularnie, a krwotoki są obfite, może rozwinąć się niedokrwistość z niedoboru żelaza.

Pomimo że jest to objaw występujący u większości pacjentów z hemoroidami, nie jest charakterystyczny tylko dla tego schorzenia. Pojawienie się krwawienia z odbytu, zwłaszcza gdy towarzyszy mu ból, powinno skłonić pacjenta do wizyty u lekarza. Wewnętrzne żylaki odbytu powodują także swędzenie odbytu oraz skóry otaczającej. Z kolei pieczenie odbytu jest zazwyczaj spowodowane podrażnieniem przez wypadające guzki krwawnicze oraz stanem zapalnym związanym z wydzielaniem śluzu i trudnościami z utrzymaniem higieny.

Wypadanie żylaków odbytu

Wypadanie wewnętrznych żylaków odbytu może powodować nieznaczny wyciek treści jelitowej, co również często stanowi powód wizyty pacjentów u lekarza. Ból odbytu w przebiegu schorzenia może pojawić się, gdy żylaki IV stopnia ulegną wypadnięciu oraz zaciśnięciu (uwięźnięciu), w wyniku czego zahamowany zostanie dopływ krwi. Guzek krwawniczy ulega martwicy, a zgorzeli stanowi niebezpieczeństwo dla życia pacjenta. Jest to stan wymagający niezwłocznej interwencji lekarskiej.

Opisane objawy żylaków odbytu mogą być wywołane przez liczne inne choroby odbytu:

• szczelinę odbytu,
• raka odbytu,
• chorobę Leśniowskiego-Crohna,
• wypadanie odbytu.

Badania przy żylakach odbytu

W diagnostyce guzków krwawniczych u pacjentów z charakterystycznym wywiadem niezbędne jest wykonanie palcem badania odbytu, kanału odbytu i bańki odbytnicy – tak zwane badanie per rectum. Pozwala ono na wstępną ocenę zmian. W celu określenia zaawansowania choroby oraz wykluczenia innych schorzeń lekarz wykonuje badania endoskopowe.

Podstawowym jest anoskopia służąca do wziernikowania kanału odbytu i końcowego odcinka odbytnicy. Jest to badanie bezbolesne, pomocne w ocenie przekrwienia guzków krwawniczych, obecności stanu zapalnego oraz monitorowaniu efektów leczenia.

Diagnosta może posłużyć się także rektoskopią oceniającą odbytnicę. Pozwala ona wykluczyć inne przyczyny krwawienia z odbytu, takie jak rak odbytu lub polipy. Pomocne są także sigmoidoskopia (wziernikowanie esicy i odbytnicy) oraz kolonoskopia badająca całe jelito grube.

Leczenie wewnętrznych żylaków odbytu

Jak leczyć hemoroidy? Wybór sposobu leczenia żylaków odbytu uzależniony jest od zaawansowania zmian oraz nasilenia objawów. Terapia zachowawcza polega na uregulowaniu rytmu wypróżnień, unikaniu zarówno przewlekłych zaparć, jak i biegunek. Zaleca się przyjmowanie dużej ilości płynów oraz pokarmów bogatych w błonnik. Pomocne mogą być także środki rozluźniające stolec, jak pochodne parafiny i substancje osmotyczne czynne.

Ważne jest także wprowadzenie stałej aktywności ruchowej, ograniczenie spożycia alkoholu oraz pikantnych potraw. W celu uśmierzenia ostrych objawów stosuje się czopki, maści lub kremy działające antyseptycznie, przeciwzapalnie, znieczulająco, zwężająco naczynia oraz przeciwzakrzepowo. Trzeba mieć jednak świadomość, że jest to działanie jedynie objawowe. W celu usunięcia przyczyny dokuczliwych dolegliwości należy skorzystać z leczenia zabiegowego.

Stosuje się podwiązki elastyczne, fotokoagulację za pomocą promieniowania podczerwonego oraz krioterapię, czyli zamrażanie. Leczenie chirurgiczne polega na wycięciu powiększonych guzków krwawniczych metodą klasyczną bądź z użyciem staplerów – urządzeń wywołujących termokoagulację tkanki.

W łagodzeniu bólu i świądu odbytu sprawdzają się maści na hemoroidy, które zawierają składnik znieczulający miejscowo. Regularne stosowanie tych produktów zmniejsza dolegliwości bólowe i łagodzi stan zapalny. Przy żylakach odbytu niezwykle ważne jest zachowanie odpowiedniej higieny okolic krocza. Do zachowania higieny przy hemoroidach służą specjalne płyny do przemywania okolic odbytu.