Choroby skóry to temat rozległy i niekiedy przykry dla pacjentów. Skóra zajmuje bowiem największy obszar naszego ciała i jej mankamenty trudno jest ukryć. Prowadzi to często do kompleksów i bywa powodem alienacji w społeczeństwie. Leczenie chorób skóry jest zróżnicowane i niekiedy długofalowe, w zależności od schorzeń i ich przyczyn. Swędząca wysypka nie zawsze jest objawem choroby. Równie dobrze jej przyczyną może być kontakt z alergenem lub środkami chemicznymi, które wywołują zapalenie skóry. Zwłaszcza, gdy mamy uczulenie na niektóre z nich.
Jedną z najbardziej powszechnych chorób skóry jest trądzik. Pojawia się on zwłaszcza w okresie dojrzewania, a jego winowajcą są zmiany hormonalne u dojrzewającej młodzieży. Na skórze występują krostki, które są bolesne, a skóra jest zaczerwieniona. Przy niewielkich zmianach pomocne mogą okazać się tabletki na trądzik zawierające wyciągi roślinne, np. z fiołka czy bratka. Na trądzik chorują także osoby pomiędzy 30. a 50. rokiem życia. Nazywa się go trądzikiem różowatym. Skóra jest czerwona i piecze, a zmiany skórne mogą zostawiać nieestetyczne blizny. Celem zaleczenia tych zmian stosuje się żele z nadtlenkiem benzoilu. W ostateczności na trądzik u młodzieży i dorosłych zaleca się przyjmowanie izotretynoiny (żel lub tabletki doustne na receptę).
Nieleczone zmiany trądzikowe mogą spowodować zakażenie skóry. W tym przypadku leczenie jest długie i konieczna bywa antybiotykoterapia. Stosuje się wtedy antybiotyki na skórę działające ogólnie (klindamycyna, ciprofloksacyna, lewofloksacyna lub cylastatyna i imipenem) bądź działające miejscowo (neomycyna). Są one dostępne na receptę.
Poniżej opisano najczęstsze zakażenia skóry.
- Liszajec – to choroba zakaźna, której cechą charakterystyczną jest ropny wyprysk na skórze. Jest często spotykany w dużych skupiskach ludzi, głównie wśród dzieci w przedszkolach i szkołach, gdzie może być powikłaniem po innych chorobach skóry, takich jak wszawica, odra, ospa lub kontaktowe zapalenie skóry. Leczy się go maściami i antybiotykami.
- Zapalenie mieszków włosowych – to zmiany na skórze, które powstają pod wpływem depilacji lub golenia. Nieleczone mogą prowadzić do poważniejszych chorób skórnych. Cechą charakterystyczną zapalenia mieszków włosowych jest czerwony wykwit i swędzenie skóry.
Swędząca i sucha skóra może być także objawem AZS. AZS, czyli atopowe zapalenie skóry jest chorobą przewlekłą, która dotyka głównie dzieci w wieku niemowlęcym. Pojawia się najczęściej pomiędzy 3. a 6. miesiącem życia, powodując u dziecka duży dyskomfort. Jego przyczyną jest zazwyczaj alergia, dużo rzadziej czynniki genetyczne. Objawem AZS jest uporczywy świąd i krostki wywołane stanem zapalnym. U dzieci umiejscawia się głównie na policzkach i czole (grudki na twarzy). U osób dorosłych zmiany skórne występują zwykle w zgięciach kończyn górnych i dolnych.
Leczenie atopowego zapalenia skóry jest długie. Całkowite wyleczenie tej choroby nie jest możliwe, ponieważ to schorzenie nieuleczalne. Podczas terapii podaje się leki antyhistaminowe o działaniu przeciwświądowym lub leki immunosupresyjne działające miejscowo (takrolimus lub pimekrolimus – maść i krem, który wymaga recepty). W fazach ostrych do terapii dołącza się sterydy, np. hydrokortyzon. Do codziennej pielęgnacji stosować trzeba emolienty, które mają nawilżyć skórę. Kosmetyki te można kupić w drogeriach i aptekach bez recepty.
Nieuleczalną chorobą skóry jest również łuszczyca. Klasycznym objawem tej choroby jest łuszcząca się skóra – głównie w okolicach łokci, pośladków, kolan, stóp i owłosionej skóry głowy. Zmiany te pokrywa srebrna lub lekko szarawa łuska, a skóra staje się sucha i swędząca. Nie są znane przyczyny tej choroby, choć mówi się, że częste infekcje bakteryjne są niejako zapalnikiem do pierwszych objawów tej choroby. Do zaleczenia zmian wykorzystuje się maści keratolityczne (złuszczające) z kwasem salicylowym, maści sterydowe działające miejscowo lub retinoidy (pochodne witaminy A – o działaniu regenerującym naskórek). W razie potrzeby przepisuje się choremu leki immunosupresyjne, które stymulują układ odpornościowy (np. cyklosporyna lub efalizumab do wstrzyknięć podskórnych). Podobne do łuszczycy objawy daje łojotokowe zapalenie skóry. Skóra nie tylko się łuszczy, ale także jest zaczerwieniona i wydziela nadmierne ilości łoju (tzw. łojotok).
Pamiętajmy, że zaleczona łuszczyca może nawracać i trudno znaleźć jej przyczynę, stąd przypuszczenie, że może być to choroba autoimmunologiczna – podobnie jak toczeń.
Toczeń to jedna z groźniejszych chorób skóry. Nieleczony bądź leczony nieprawidłowo może doprowadzić do uszkodzenia narządów. Jego charakterystycznym objawem jest rumień w kształcie motyla. Mogą wystąpić również bóle reumatyczne, które bywają mylone z zupełnie innymi chorobami. W leczeniu tocznia wykorzystuje się kortykosteroidy (hydrokortyzon, prednizon, kortyzon), leki immunologiczne (cyklosporyna, azatiopryna, metotreksat) oraz leki przeciwmalaryczne. Na dolegliwości bólowe zaleca się niesteroidowe leki przeciwzapalne. Leki te łagodzą objawy tocznia i mogą spowolnić rozwój choroby.
Pieczenie i łuszczenie się skóry oraz świąd towarzyszy też grzybicy. Grzybica skóry może zająć różne części ciała, choć najczęściej dotyczy skóry głowy, kończyn (grzybica paznokci, grzybica stóp) lub miejsc intymnych. Ma też tendencję do częstego nawracania. Jest szereg preparatów, które mogą pomóc w zwalczaniu grzybicy. Większość z nich kupimy bez recepty (np. lakier na grzybicę paznokci). Lekarz może wypisać receptę na lek silniejszy, jeśli środki podstawowe nie przynoszą efektów.
Stosuje się kilka rodzajów leków na grzybicę skóry.
- Leki przeciwgrzybicze bez recepty – w postaci kremów o działaniu miejscowym (klotrimazol), globulek dopochwowych wyrównujących florę bakteryjną i działających antyświądowo (na bazie ziół, z kwasem hialuronowym i ze szczepami bakterii), kapsułek do połykania działających ogólnie (bakterie mlekowe).
- Leki na grzybicę na receptę – natamycyna, neomycyna, hydrokortyzon, mikonazol. Kupimy je w postaci kremów, maści i globulek.
- Leki doustne o działaniu ogólnym – flukonazol – w postaci kapsułek, tabletek oraz syropu.
Środkami bez recepty zaleczymy też łupież. Pomóc nam może już zwykły szampon przeciwłupieżowy. Większość szamponów kupimy bez recepty. Najczęściej zawierają one octopirox lub cyklopiroksolaminę. Działają przeciwświądowo i regenerująco na skórę głowy. W walce z łupieżem pomogą też płyny na skórę, np. na bazie mikonazolu lub chlorowodorku terbinafiny. Do ich zakupu jest potrzebna recepta lekarska.