Odpowiednio dobrane produkty w codziennej diecie pozwalają cieszyć się zdrowiem przez długie lata. Sposób żywienia należy dostosować do indywidualnych potrzeb, aby dostarczał wszystkich niezbędnych składników odżywczych, witamin i minerałów. Konieczne jest uwzględnienie wieku, płci, aktywności fizycznej i wykonywanej pracy.
Kluczem do zdrowia i smukłej sylwetki jest wybieranie odpowiednich produktów we właściwych proporcjach. O tym jak je komponować informuje piramida żywieniowa. Zawarte są w niej zalecenia Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie dotyczące prowadzenia zdrowego stylu życia. Jest prosta i intuicyjna w interpretacji.
U jej podstaw znajduje się aktywność fizyczna. Dla utrzymania zdrowia i sprawności zalecane jest minimum 30 minut lekkiego wysiłku fizycznego. Nie jest konieczne uprawianie sportu, wystarczy poświecić ten czas na spacer lub jazdę na rowerze.
Kolejne „piętra” piramidy żywieniowej dotyczą komponowania jadłospisu. Im wyżej są umiejscowione, tym rzadziej i w mniejszej ilości należy spożywać dane pokarmy. Ważna jest także ilość i częstotliwość posiłków. Zalecane jest jedzenie 4–5 razy dziennie, co około 3 godziny. Dodatkowo konieczne jest odpowiednie nawodnienie organizmu. W tym celu najlepiej spożywać około 2 litów wody dziennie. Kawa i herbata w dużych ilościach nie są zalecane.
Podstawą jadłospisu są warzywa (3/4) oraz owoce (1/4). Zawierają niezbędne witaminy, składniki mineralne oraz polifenole. Warzywa powinny być składnikiem każdego z posiłków, natomiast owoce należy jeść ostrożniej ze względu na zawartość cukrów. Jest to szczególnie ważne u osób z cukrzycą, gdyż owoce mają wysoki indeks glikemiczny.
Kolejnym elementem jadłospisu powinny być produkty zbożowe. Należy wybierać pełnoziarniste pieczywo, makarony oraz kasze. Najkorzystniejsze dla zdrowia są te zboża, które zostały poddane najmniej przetworzone. Warto sięgać po kaszę gryczaną, jaglaną i komosę ryżową.
Nieco wyżej umiejscowiono produkty i przetwory mleczne. Są one niezbędne do utrzymania zdrowych kości, zębów oraz prawidłowej flory bakteryjnej w jelitach. Zaleca się spożycie 2 szklanek mleka dziennie. Może je również zastąpić inny nabiał – kefir, maślanka, czy ser.
Na przedostatnim miejscu znajduje się mięso. Należy unikać dużych ilości zwłaszcza czerwonego mięsa – wołowiny i wieprzowiny. Warto zastąpić je np. drobiem, rybami lub nasionami roślin strączkowych. Obecnie konsumpcja mięsa jest zdecydowanie za wysoka, co sprzyja rozwojowi otyłości i miażdżycy.
Na szczycie piramidy żywieniowej znajdują się tłuszcze. Choć są niezbędne, powinny być spożywane w niewielkich ilościach. W nadmiarze są niebezpieczne, dlatego nasycone tłuszcze zwierzęce należy zastąpić zdrowymi – pochodzenia roślinnego. Dodatkowo oprócz tłuszczów zwierzęcych konieczne jest wyeliminowanie z diety cukru, soli oraz alkoholu. Żywność przetworzona i słodzone, gazowane napoje również nie powinny pojawiać się w jadłospisie.
Wygodnym sposobem na zdrowie odżywianie jest komponowanie jadłospisu na cały dzień. Należy uwzględnić w nim:
- zdrowe śniadanie – zawierające produkty z całej piramidy żywieniowej, gdyż jest najważniejszym posiłkiem dnia, powinno zapewnia około 30 proc. dziennego zapotrzebowania kalorycznego;
- zdrowy obiad – powinien zawierać dużą ilość warzyw, białko, węglowodany oraz zdrowe tłuszcze roślinne;
- zdrowe przekąski – najlepiej w formie surowych warzyw, orzechów lub owoców suszonych, doskonale sprawdzą się między posiłkami;
- zdrowe kolacje – lekkie, pełne warzyw i błonnika, należy spożywać je 3 godziny przed snem.
Wybierając produkty do przygotowywania posiłków należy pamiętać o tym, by sprawdzać ich skład. Najlepiej gdy produkt zawiera tylko niezbędne składniki i przyprawy, a nie dodatki do żywności, tj. barwniki spożywcze i konserwanty. Należy wystrzegać się m.in. następujących oznaczeń na etykiecie: E951 (aspartam – działa rakotwórczo), E621 (glutaminian sodu – powoduje nudności i zawroty głowy), E211 (benzoesan sodu – rakotwórczy i może wywołać astmę).
Ze względu na coraz większą świadomość konsumentów dotyczącą składu i pochodzenia żywności powszechnym rozwiązaniem stają się sklepy ze zdrową żywnością, gdzie asortyment pozbawiony jest zbędnych składników. Można tam odnaleźć m. in.:
- żywność ekologiczną,
- żywność funkcjonalną,
- produkty bezglutenowe,
- produkty na wegan,
- produkty dla diabetyków,
- produkty dla wegetarian,
- zdrowe zamienniki cukru.
Sklep ekologiczny można również odnaleźć online. Złożone przez Internet zamówienie dostarczane jest przez kuriera na wskazany adres. To bardzo wygodne rozwiązanie dla osób zapracowanych lub z małych miejscowości, gdzie utrudniony jest dostęp do sklepów stacjonarnych.
Zarówno w sklepach ze zdrową żywnością, jak i supermarketach można kupić tzw. superfoods. Jest to żywność o dużej zawartości witamin, minerałów i antyoksydantów. Jest pochodzenia naturalnego i ma działanie przeciwnowotworowe, wzmacnia odporność i uszczelnia naczynia krwionośne. Długotrwałe jej stosowanie przynosi liczne korzyści dla zdrowia. Najpopularniejsze superfoods to:
Zdrowe nawyki żywieniowe sprawią, że restrykcyjne diety odchudzające nie będą potrzebne, gdyż zapewnią właściwą wagę bez ryzyka efektu jojo. Dodatkowo poprawią stan zdrowia, zapobiegną rozwojowi chorób cywilizacyjnych, a także zadbają o zdrową skórę, moce włosy i paznokcie.