Jak dbać o wątrobę, kiedy nic nam nie dolega?
Sposobów na oczyszczenie tego narządu jest wiele. Jednym z nich jest wprowadzenie do diety produktów, ułatwiających detoks
Stłuszczenie wątroby (steatoza) to stan oznaczający kumulację związków tłuszczowych w hepatocytach, czyli komórkach wątroby. Jest to jedna z najczęściej stwierdzanych chorób wątroby, która może być generowana wieloma czynnikami. Podstawowy podział stłuszczeniowej choroby wątroby obejmuje niealkoholowe stłuszczenie wątroby oraz alkoholowe stłuszczenie wątroby. Stłuszczenie wątroby może prowadzić do rozwoju marskości wątroby.
Niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby (NAFLD) to najczęstsza przyczyna podwyższenia poziomu aminotransferaz we krwi. Może ona dotyczyć nawet 30 proc. osób na świecie. W obrębie tej jednostki chorobowej wyróżnia się następujące schorzenia:
Najczęstszą przyczyną niealkoholowego stłuszczenia wątroby jest otyłość. Inne częste przyczyny NAFLD to: cukrzyca, hipertrójglicerydemia (zbyt wysoki poziom trójglicerydów we krwi), a także insulinooporność. Wspólnie dają one obraz zespołu metabolicznego. Na skutek zmniejszonej wrażliwości tkanek na działanie insuliny dochodzi do nasilenia lipolizy, zwiększonej syntezy triglicerydów oraz wzmożonego wychwytu wolnych kwasów tłuszczowych przez wątrobę. Konsekwencją tych zjawisk jest gromadzenie się tłuszczów w wątrobie, a także generowanie przewlekłego stanu zapalnego w miąższu wątroby. Ponadto niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby może towarzyszyć długotrwałemu stosowaniu żywienia pozajelitowego oraz niedożywieniu białkowemu, czyli kwashiorkorowi, w przebiegu którego dochodzi do zaburzonej syntezy beta-lipoprotein odpowiedzialnych za transport trójglicerydów z wątroby do krwi.
Ponadto niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby może towarzyszyć stosowaniu leków o potencjalnym działaniu hepatotoksycznym, takich jak kortykosteroidy, metotreksat, amiodaron, tamoksyfen czy nifedypina. Kumulacja tłuszczów w wątrobie może towarzyszyć także chorobie Wilsona – zaburzeniu metabolicznemu prowadzącemu do kumulowania jonów miedzi w miąższu wątroby.
Alkoholowe stłuszczenie wątroby dotyka niemal 90 proc. osób nadużywających alkohol – to właśnie wątroba odpowiada za metabolizm przyjmowanego alkoholu. Jeśli alkohol spożywany jest w nadmiarze, w hepatocytach dochodzi do powstania tzw. stresu oksydacyjnego, czyli nasilonej produkcji wolnych rodników. Te reaktywne formy tlenu mogą uszkadzać hepatocyty. Ponadto nie bez znaczenia jest bezpośredni wpływ toksyczny aldehydu octowego, powstałego w procesie metabolizmu alkoholu w wątrobie. Pewną rolę odgrywają ponadto indywidualne predyspozycje genetyczne.
Objawy stłuszczonej wątroby wynikają z toczącego się w wątrobie stanu zapalnego oraz postępującego włóknienia miąższu wątroby.
Początkowo stłuszczenie wątroby przebiega bezobjawowo, z czasem pojawić mogą się niespecyficzne objawy:
Nieleczona choroba stłuszczeniowa wątroby może prowadzić do marskości, która daje objawy niewydolności wątroby: wodobrzusze, żółtaczkę, krwawienia z przełyku, śpiączkę.
Rozpoznanie stłuszczenia wątroby wymaga kompleksowej diagnostyki – wskazane są badania laboratoryjne, a także badania obrazowe. W przypadku pojawienia się objawów sugerujących stłuszczenie miąższu wątroby wykonywane są badania krwi:
Cechy stłuszczenia wątroby zauważyć można w badaniach obrazowych wątroby. W badaniu USG wątroba jest powiększona i stłuszczona. Charakterystyczna jest wzmożona echogeniczność miąższu wątroby, świadcząca o kumulacji tłuszczów w hepatocytach.
Wątroba hyperechogeniczna (wątroba hiperechogenna) daje charakterystyczny, jasny obraz. W przypadku rozwoju marskości wątroby w USG zauważyć można cechy rozwoju nadciśnienia wrotnego. Wątroba z cechami stłuszczenia poddana może być także badaniu w kierunku nasilenia zmian zwłóknieniowych – tu pomocne okaże się badanie elastograficzne. Elastografia wątroby określana jest mianem nieinwazyjnej biopsji wątroby. Prędkość rozchodzenia się fali ultradźwiękowej jest proporcjonalna do sztywności narządu, a zatem stopnia jego zwłóknienia. W przebiegu stłuszczenia pojawia się charakterystyczny obraz wątroby o podwyższonej echogeniczności i z cechami stłuszczenia. Innym badaniem jest Fibroscan, czyli badanie wykorzystujące generator drgań mechanicznych. Tu także pojawią się cechy stłuszczenia wątroby, czyli wątroba o wzmożonej echogeniczności, nierzadko także wątroba powiększona.
Zwłóknienie wątroby pomaga także ocenić badanie FibroTest wykonywane z krwi i polegające na oznaczeniu poziomu wielu markerów wątrobowych oraz poddaniu wyników badań analizie komputerowej. Najbardziej inwazyjnym badaniem jest biopsja wątroby, która umożliwia ocenę stopnia zwłóknienia, a także otłuszczenia wątroby. Lekkie stłuszczenie wątroby, bez znaczenia klinicznego, obejmuje do 5 proc. miąższu, stłuszczenie wątroby I stopnia dotyczy 5–33 proc. miąższu. Stłuszczenie wątroby II stopnia dotyczy organu zmienionego w 33–66 proc., zaś znacznie obtłuszczona wątroba (III stopień stłuszczenia) dotyczy ponad 66 proc. miąższu wątroby.
Skutki nieleczonego stłuszczenia wątroby to przede wszystkim włóknienie wątroby, rozwój marskości wątroby, rak wątroby (rak wątrobowokomórkowy).
Jak leczyć stłuszczeniową chorobę wątroby? Terapia stłuszczenia wątroby wymaga konsultacji z hepatologiem. Leczenie stłuszczenia wątroby obejmuje leczenie farmakologiczne, normalizację masy ciała i stosowanie specjalnej diety. Konieczne jest także wyeliminowanie czy wyleczenie choroby podstawowej, będącej przyczyną stłuszczenia wątroby (np. cukrzycy). Leki stosowane przy stłuszczonej wątrobie to przede wszystkim preparaty o działaniu hepatoprotekcyjnym. Najczęściej stosowane są suplementy diety zawierające sylimarynę, czyli ekstrakt z ostropestu plamistego. Sylimaryna chroni komórki wątroby przed uszkodzeniem, wspomaga funkcje detoksykacyjne wątroby oraz zwiększa potencjał regeneracyjny hepatocytów. Dla regeneracji wątroby kluczowe znaczenie mają także suplementy zawierające fosfolipidy, a także witaminę E. Konieczne jest odstawienie leków o potencjalnym działaniu hepatotoksycznym, a także alkoholu. Niezbędnym uzupełnieniem farmakoterapii jest leczenie naturalne dietą.
Jak odtłuścić wątrobę dietą? Dieta przy stłuszczeniu wątroby powinna eliminować te składniki, które obciążają wątrobę i mogą generować jej dalsze stłuszczenie, a jednocześnie dostarczać antyutleniaczy, witamin i innych związków wspomagających pracę wątroby.
Najważniejsze założenia diety przy stłuszczonej wątrobie to:
Dieta na stłuszczoną wątrobę to dieta lekkostrawna. Taką dietę wątrobową warto kontynuować przynajmniej do momentu, aż badania laboratoryjne czy obrazowe wykażą, że wątroba się zregenerowała.
124
