Dyskopatia na poziomie L5-S1 to jedna z najczęstszych zmian patologicznych w obrębie kręgosłupa. Przyczyną jest przemieszczenie się krążka międzykręgowego (dysku), który uciska na nerwy korzeniowe. Powoduje to silny ból promieniujący do pośladków i łydki. Dyskopatia L5-S1 wymaga leczenia zachowawczego – podania leków, wykonania zabiegów z zakresu fizjoterapii i ćwiczeń. Operację wykonuje się u pacjentów z silnym, nawracającym bólem, wykazujących dodatkowe objawy neurologiczne, takie jak np. opadająca stopa.
Dyskopatia L5-S1 – co to jest, ćwiczenia, objawy, leczenie, operacja
Spis treści
Co to jest dyskopatia L5-S1?
Dyskopatia to zmiana patologiczna w obrębie kręgosłupa, która polega na wysunięciu się części krążka międzykręgowego (potocznie określanego przez pacjentów jako dysk). Częścią, która ulega przemieszczeniu jest jądro miażdżyste. Znajduje się ono w centralnej części krążka międzykręgowego, otoczone pierścieniem włóknistym.
Pod wpływem różnych czynników jądro zmienia swoje położenie, powodując ucisk na korzenie nerwów rdzeniowych. Tworzy się tak zwana przepuklina. Dolegliwości bólowe nie skupiają się na jednym miejscu; charakterystyczne jest promieniowanie bólu do odległych okolic (np. do pośladka, łydki).
To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie
Objawy bólowe zależą od tego, na której wysokości (pomiędzy którymi kręgami) dojdzie do zmian. Dzięki diagnostyce obrazowej można określić dokładnie segment, w którym znajduje się dyskopatia. Dyskopatia na poziomie L5-S1 jest jedną z najczęściej diagnozowanych. Jej lokalizacja oznacza, że procesem chorobowym objęty jest krążek międzykręgowy pomiędzy ostatnim kręgiem lędźwiowym (S1), a pierwszym krzyżowym (L5).
Dysfunkcja ta może towarzyszyć wadzie, którą określa się jako kręgozmyk (spondylolisthesis). Zdarza się tak zwana dyskopatia wielopoziomowa – wtedy dodatkowo mogą być obecne zmiany na innych poziomach. Współistnieje dyskopatia L3-L4 oraz dyskopatia L4-L5, które mają podobne rzutowanie bólu jak dyskopatia na poziomie L5-S1.
Zobacz też: Ból kostki – przyczyny bólu w kostce, sposoby leczenia i rehabilitacji
Dyskopatia L5-S1 – jakie są przyczyny zmian?
Odcinek lędźwiowy jest najbardziej obciążoną częścią kręgosłupa w ciele człowieka. Stanowi podporę dla reszty kręgosłupa, a także uczestniczy w budowaniu tzw. kompleksu lędźwiowo-miedniczego i przenosi obciążenie na biodra oraz nogi. Praca siedząca oraz brak ruchu to największe czynniki ryzyka, które powodują, że duży odsetek osób po 40. roku życia skarży się na ból kręgosłupa lędźwiowego. Dyskopatie są jedną z głównych przyczyn konsultacji neurochirurgicznych i leczenia w gabinetach fizjoterapeutycznych.
Osłabienie układu mięśniowego i przeniesienie całego ciężaru na układ stawów i więzadeł sprawia, że piąty krąg lędźwiowy oraz kość krzyżowa są nadmiernie obciążane w ciągu dnia. Na tej wysokości najczęściej pojawia się odwodnienie, czyli dehydratacja dysku oraz zmniejszenie się przestrzeni międzykręgowych, z których wychodzą nerwy. W momencie, kiedy pojawia się ucisk nerwu, zaczynamy odczuwać ból. Poza tym krążek międzykręgowy może się dodatkowo przemieszczać i rozwijać dalej jako przepuklina lub wypuklina na wysokości L5-S1.
To też może Cię zainteresować: Ból pod stopą – jakie mogą być przyczyny?
Dyskopatia L5-S1 – objawy
Dyskopatia kręgosłupa L5-S1 manifestuje się podobnie jak inne dyskopatie układu lędźwiowego (na innych piętrach), jednak można ją zdiagnozować po typowym występowaniu bólu i wykonaniu badań obrazowych (rezonans, tomografia). Do najczęstszych objawów dyskopatii należą:
- ból w nodze podczas spoczynku lub ruchu, ból ustępuje przy ułożeniu na palcach z ugiętymi kolanami,
- drętwienie, pieczenie, mrowienie nogi,
- promieniowanie bólu do pleców, pośladków, łydki,
- osłabienie mięśniowe.
W czasie badania lekarz ma do dyspozycji tzw. testy funkcjonalne, np. test Laseque'a. Badający powoli unosi wyprostowaną w kolanie nogę pacjenta – aż do momentu wystąpienia bólu. Ważny jest kąt, przy którym pojawi się bolesność.
Sprawdź również: Drętwienie lewej ręki i palców lewej ręki
Dyskopatia krążka L5-S1 powoduje promieniowanie bólu z tyłu nogi, pośladka, uda, łydki oraz do zewnętrznej kostki. Jeśli ból pojawia się także z przodu nogi oraz dotyka palce stóp i towarzyszy mu tzw. opadająca stopa, prawdopodobnie dyskopatia pojawia się także na innych poziomach. Ostatni objaw jest wskazaniem do leczenia neurochirurgicznego.
W przypadku zaostrzenia pacjenci mają problemy z poruszaniem się, chodzenie sprawia ból. Wykonanie dużego kroku jest niemożliwe bez bólu. Ograniczenie ruchomości wpływa negatywnie na stan psychicznych chorych.
Dyskopatia na poziomie L5/S1 – leczenie, leki
Leczenie dzieli się na dwie fazy. Pierwsza z nich to leczenie zachowawcze. Jeśli dyskopatia odcinka lędźwiowego L5-S1 nie jest bardzo zaawansowana, lekarz zaleci rehabilitację, zmianę stylu życia, uregulowanie wagi oraz wprowadzenie aktywności fizycznej do codziennego harmonogramu dnia. Z punktu diagnostycznego ważny jest charakter bólu (miejscowy, rozległy), czy nawraca, od jak dawna towarzyszy pacjentowi. Ostry, nagły ból świadczy o początkowym stanie dyskopatii i – wbrew pozorom – szybciej poddaje się leczeniu.
Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg
W pierwszej kolejności zaleca się pacjentowi ograniczenie do minimum wykonywania aktywności fizycznej – zawodowej, sportowej. Zazwyczaj wprowadza się jeden z leków działających przeciwbólowo i przeciwzapalnie (np. meloksykam). Preparaty te należy przyjmować przez kilka dni, zgodnie z ordynacją lekarza. Celem tej terapii jest wygaszenie miejscowego stanu zapalnego, który odpowiada za ból.
W ramach leczenia zachowawczego wprowadza się także leki działające ośrodkowo, które zmniejszają napięcie mięśniowe. Mogą być to preparaty z grupy benzodiazepin. Stosując je, nie wolno prowadzić pojazdów.
Część lekarzy zaleca pacjentom kąpiele w letniej wodzie z użyciem soli leczniczych (dobre efekty daje sól iwonicka). W przypadku nawracających dolegliwości można starać się o pobyt w sanatorium. Część pacjentów cierpiących z powodu bólu przewlekłego poszukuje informacji czy mogą przejść na rentę. Kryterium zdolności do pracy i ewentualny stopień niepełnosprawności ocenia specjalna komisja po złożeniu wniosków przez stronę zainteresowaną.
Przeczytaj też: Drętwienie i mrowienie palców u nóg – przyczyny
Operacja
Podstawą diagnostyki są objawy tzw testy funkcjonalne, różne techniki obrazowania – RTG, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. W dokumentacji medycznej opisywana zmiana zostanie zapisana jako discopathia L5-S1 suspecta.
Dyskopatia kręgu zawsze powinna być – w pierwszej kolejności – leczona zachowawczo. Jeżeli farmakoterapia, ćwiczenia oraz zmiana stylu życia nie pomagają, ból pojawia się częściej i ma charakter przewlekły, należy zastanowić się nad tym, jak leczyć dalej dyskopatię. Rotacja kręgów i dyskopatia L5/S1 lub dyskopatia L4-L5-S1 to zaawansowane formy dyskopatii lędźwiowej, które mogą utrudniać lub uniemożliwiać wykonywanie najprostszych czynności, takich jak chodzenie, obowiązki domowe, ruchy skłonów i skrętów kręgosłupa. W takiej sytuacji operacja to druga forma leczenia, którą proponują lekarze w walce z bólem kręgosłupa.
Osteofitoza, czyli występowanie narośli kostnych w obrębie kręgów również świadczy o postępie choroby. Kiedy przepuklina na poziomie L5-S1 z osteofitami uniemożliwia prawidłową pracę dysku międzykręgowego, pacjenci mogą odczuwać stały ból o narastającym nasileniu. Może być to sygnałem dla lekarza do wydania decyzji o operacji – usunięciu przepukliny jądra miażdżystego. Po operacji konieczna jest rehabilitacja oraz terapia blizny pooperacyjnej.
Dyskopatia poziom L5-S1 – rehabilitacja, fizjoterapia
W przypadku pojawienia się dolegliwości bólowych lekarz ortopeda lub ze specjalizacją rehabilitacji medycznej ustala indywidualny plan leczenia. Zazwyczaj cykl składa się z 10 dni zabiegowych. Zabiegi wykonywane są po sobie.
Dobre efekty przynosi masaż leczniczy, który pomaga rozluźnić mięśnie podłużne grzbietu. Dodatkowo stosuje się tzw. lampy – nagrzewa się miejsce objęte procesem chorobowym, czyli okolicę lędźwiową. W leczeniu wykorzystuje się tzw. prądy oraz pole magnetyczne. W dalszym etapie leczenia, pod warunkiem ustąpienia bólu, zleca się krioterapię miejscową lub ogólnoustrojową.
Zależnie od specjalisty, który zleca cykl zabiegów, wykorzystywane są takie techniki jak: terapia punktów spustowych, terapia manualna, terapia Maitland, terapia McKenzie, masaż, terapia powięziowa oraz kinesiotaping.
Ćwiczenia na dyskopatię L5 S1
Warto skupić się na prawidłowym i systematycznym wykonaniu ćwiczeń. Część z nich jest przeciwwskazana. Czego nie wolno robić przy dyskopatii lędźwiowej? Przykładem tych szkodliwych dla kręgosłupa jest skłon pogłębiony (próba dotknięcia palcami dłoni placów stóp przy wyprostowanych kolanach). Pozycja ta powoduje tzw. wyciskanie krążka. Nie wolno też dźwigać. Zaleca się, by w okresie zdrowienia unoszony ciężar nie przekraczał 2 kg.
Najlepszą formą ćwiczeń na kręgosłup są treningi na macie w pozycji leżącej, takie jak pilates, ćwiczenia z piłkami gimnastycznymi oraz joga . Są to wszystko ćwiczenia określane jako szkoła pleców. Ich celem jest między innymi wzmocnienie mięśni grzbietu i mięśni brzucha, czyli naturalnej podpory dla kręgosłupa. To umiarkowane formy sportu, w których wykonuje się zarówno ćwiczenia rozciągające, jak i wzmacniające czy poprawiające ruchomość kręgosłupa. Jedną z najprostszych, która powoduje rozluźnienie mięśni i ustąpienie bólu jest pozycja na plecach z przyciągniętymi do brzucha kolanami. Bardzo dobre efekty przynosi pływanie uprawiane rekreacyjnie.
Dyskopatia kręgów L5-S1 i siłownia nie wykluczają się, a najnowsze badania potwierdzają pozytywny wpływ treningu siłowego na stan nawodnienia i odżywienia dysków międzykręgowych. Tu jednak zaleca się obecność trenera personalnego. Również możliwe jest uprawianie takich sportów jak bieganie. Długie treningi po miejskim terenie nie są jednak najlepszym wyborem. Lepiej zacząć od krótkich, szybszych treningów marszowych po lesie (miękkie podłoże) i stopniowo zwiększać długość ćwiczeń i treningów. Poza tym koniecznie trzeba wprowadzić do treningu biegowe elementy rozgrzewki i rozciągania na koniec.
Jazda na rowerze jest możliwa po zakończeniu leczenia. Najlepsze są te rowery, na których przyjmuje się pozycję możliwie wyprostowaną.
W wykonywaniu codziennych czynności i pracy zawodowej należy wykluczyć wszelkie czynności wymagające dźwigania i częstego podnoszenia ciężkich przedmiotów. Ich unoszenie możliwe jest tylko przy ugiętych nogach.
Dyskopatia L5-S1 a ciąża
W ciąży zmienia się ustawienie kręgosłupa lędźwiowego. Powstaje hiperlordoza lędźwiowa, która jest główną przyczyną powstawania bólu pleców. Już w czasie ciąży można wprowadzić elementy rehabilitacji, które skutecznie pomogą pacjentce pozbyć się uporczywego dyskomfortu. Zazwyczaj ból ustępuje po porodzie, jeśli jednak w dalszym ciągu dokucza, warto udać się na badanie rentgenowskie lub rezonans, aby zobaczyć czy istnieją jakieś przepukliny w odcinku L5-S1 lub innych.
Im szybciej rozpocznie się fizjoterapię oraz ćwiczenia od momentu pojawienia się dolegliwości, tym większe szanse na skuteczny powrót do zdrowia. W przypadku ćwiczeń warunkiem jest ustąpienie stanu zapalnego i dolegliwości bólowych.
Bardzo duży wpływ na krążek międzykręgowy mają przyzwyczajenia oraz nawyki dnia codziennego, np. jazda samochodem, praca siedząca, aktywność fizyczna, dieta.
Czytaj również: Masaż próżniowy – co to jest? Wskazania, przeciwwskazania, przebieg zabiegu
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Schirmer M., Neurochirurgia. Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 1998.
- Rąpała K., Zespoły bólowe kręgosłupa – zagadnienia wybrane. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
- Dega W., Ortopedia i rehabilitacja. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
- Świerkot J., Bóle krzyża – etiologia, diagnostyka i leczenie. Przewodnik Lekarski, 2006, 2: 86–98.
- Dziak A., Bóle i dysfunkcje kręgosłupa. Wydawnictwo Medicina Sportiva, Kraków 2007.
Opublikowano: 25.01.2019;
Oceń:
4.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Maria Sokołowska
Fizjoterapeutka
Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku Fizjoterapia oraz Universita' Milano Biccoca we Włoszech. Specjalizuje się w rehabilitacji uroginekologicznej. Ukończyła kurs Pilates, Instruktora Rekreacji Ruchowej oraz Kinesjotapingu. Obecnie pracuje w prywatnym gabinecie ProReh w Legionowie.
714
Komentarze i opinie (7)
opublikowany 09.02.2020
opublikowany 23.12.2020
opublikowany 10.03.2021
opublikowany 25.05.2022
opublikowany 14.09.2022
opublikowany 29.11.2022
opublikowany 18.06.2024