Kręgozmyk – przyczyny, objawy, rodzaje, stopnie, leczenie spondylolistezy

Kręgozmyk – przyczyny

Kręgozmyk, inaczej spondylolisteza, to choroba kręgosłupa, w której dochodzi do przemieszczenia względem siebie dwóch kręgów. Ten znajdujący się wyżej przesuwa się do przodu względem tego położonego niżej.

Stan ten ma miejsce najczęściej w okolicy lędźwiowo-krzyżowej (najczęściej dotyczy poziomu L4/L5 oraz L5/S1) i przyczynia się do zmniejszenia stabilności i ruchowej sprawności kręgosłupa.

Kręgozmyk dotyczy około 5 proc. populacji i jest wykrywany najczęściej pomiędzy 11. a 20. rokiem życia, a także 25. a 35. rokiem życia. Przyjmuje się, że kręgozmyk nie jest wadą wrodzoną, ale nabytą i rozwojową, która powstaje między innymi u osób, u których jest zaburzone genetycznie kostnienie.

Czynnikami predysponującymi i przyczynami kręgozmyku są:

• spondyloliza – w miejscu tzw. węziny dochodzi do przerwania łuku, lecz kręgi się nie przemieszczają; bardzo często przyczynia się do rozwoju kręgozmyku, lecz w większości przypadków choroba jest bezobjawowa;
• poziome ustawienie kości krzyżowej;
• stany patologiczne, w których dochodzi do rozmiękania krążków międzykręgowych, co zdecydowanie ułatwia ześlizgiwanie się kręgu;
• wszelkie wady rozwojowe międzywyrostkowych stawów kręgosłupa;
• jakiekolwiek ubytki kostne łuku kręgu;
• zwyrodnieniowe zmiany stawów międzywyrostkowych kręgosłupa.

Wśród przyczyn kręgozmyku kręgosłupa wymienia się również zmiany przeciążeniowe oraz mikrourazy w miejscach obniżonej odporności kostnej.

Kręgozmyk – objawy

Zdarza się czasem, że pomimo dużego przemieszczenia kręgów względem siebie, pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości. Wśród najczęstszych objawów kręgozmyku należy wymienić jednak ból w okolicy lędźwiowej (z promieniowaniem do bioder i pośladków, ostry, piekący). Może dojść do ogólnego obniżenie sprawności. Ponadto występują neuropatie oraz dochodzi do zaników mięśniowych.

Inne objawy spondylolistezy to: przykurcze, niedowłady i zaburzenia czucia. Pacjenci zgłaszają niekiedy objawy korzeniowe (rwa kulszowa, nerwobóle), a także osłabienie odruchów.

Kręgozmyk objawia się również stenozą kanału kręgowego i uciskiem ogona końskiego (zdarzają się niedowłady kończyn, chromanie przestankowe, wielokorzeniowe zespoły neurologiczne) oraz zdeformowaniem tułowia. W przypadku kręgozmyku objawy neurologiczne nie występują.

Kiedy dochodzi do przemieszczania się kręgów w kręgosłupie i ich „ześlizgiwania” się, symptomem będzie także poziome ustawienie kości krzyżowej (wtórne bądź pierwotne) czy chód na ugiętych kolanach. Dochodzi do powstawania fałd lędźwiowych i skrócenia odcinka lędźwiowego, a także całego tułowia.

Objawy kręgozmyku to ponadto zwiększona lordoza lędźwiowa oraz „zwisające” pośladki.

Kręgozmyk – rodzaje spondylolistezy

Poniżej opisane zostały rodzaje kręgozmyku wraz z przyczynami i objawami charakterystycznymi dla każdego z nich.

Kręgozmyk spondylolityczny (przeciążeniowy)

Ześlizg kręgów jest w jego przypadku niewielki, a wyrostki są prawidłowe. Powstaje przy rozpoznaniu kręgoszczeliny. Przeważnie występuje u dzieci i młodzieży, częściej u płci męskiej.

Kręgozmyk węzinowy

Kręgozmyk węzinowy jest jednym z najczęściej występujących. Węzina łuku zostaje przerwana i dochodzi do przemieszczenia kręgu. Typowy dla pacjentów w 3. i 4. dekadzie życia.

Kręgozmyk dysplastyczny

Charakteryzuje go niedorozwój stawów i łuków kręgu oraz brak stawowej powierzchni w kości krzyżowej. Typowy zarówno dla młodzieży, jak i dzieci.

Kręgozmyk zwyrodnieniowy

Kręgozmyk zwyrodnieniowy jest związany przede wszystkim ze zmianami zwyrodnieniowymi krążka i stawu międzykręgowego. Głównym objawem jest stenoza kanału kręgowego (jego zwężenie) z objawami rdzeniowego chromania przestankowego u ludzi po 40. roku życia. Typowy dla starszych osób.

Kręgozmyk patologiczny

Przesunięcie się kręgów poprzez istniejące choroby, które mogą doprowadzić do złamania łuku tylnego kręgu (choroba Pageta, nowotwory). Kręgozmyk patologiczny występuje znacznie rzadziej od powyższych.

Kręgozmyk urazowy

Kręgozmyk urazowy powstaje w wyniku złamania łuku, które jest spowodowane urazem i również występuje rzadko.

Tyłozmyk

Tyłozmyk jest to odwrotność kręgozmyku i charakteryzuje się przemieszczeniem w tył kręgu leżącego wyżej. Zazwyczaj jest niewielkiego stopnia, lecz może powodować bóle korzeniowe.

Kręgozmyk – stopnie ześlizgnięcia kręgów

Stopnie kręgozmyku ocenia się na podstawie RTG kręgosłupa w projekcji bocznej, zwracając uwagę na wielkość podwichnięcia kręgu. Czasami konieczne jest zrobienie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego, aby móc ocenić zwężenie kanału kręgowego.

Wyróżnia się cztery stopnie kręgozmyku:

• I stopień – trzon kręgu przemieszcza się o 25 proc.,
• II stopień – trzon kręgu przemieszcza się o 25–50 proc.,
• III stopień – trzon kręgu przemieszcza się o 50–75 proc.,
• IV stopień – trzon kręgu przemieszcza o 75–100 proc.

Gdy nastąpi przesunięcie powyżej 100 proc, kręgi tracą ze sobą styczność.

Kręgozmyk – leczenie

Leczenie zachowawcze spondylolistezy stosuje się u pacjentów, u których występuje niewielki stopień schorzenia (I i II stopień).

Objawy występują okresowo z niewielkim bólem. Leczenie w takim przypadku obejmuje bezwzględne odciążenie kręgosłupa dotkniętego kręgozmykiem, rehabilitację (tu ćwiczenia funkcjonalne i stabilizację głębokich mięśni), farmakoterapię (zarówno w postaci leków zmniejszających zbyt duże napięcie mięśni, jak i przeciwbólowych), a także modyfikację stylu życia.

Jeżeli chodzi o kręgozmyk, operacja staje się rozwiązaniem dopiero w momencie, kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, a objawy się nasilają w postaci bólu przewlekłego, uporczywego i przeszkadzającego w codziennej aktywności.

Operacyjne leczenie kręgozmyku wskazane jest u pacjentów z dużymi zaburzeniami neurologicznymi, o dużym stopniu przesunięcia się kręgów. Rodzaj zabiegu operacyjnego jest zależny od rodzaju i stopnia kręgozmyku, a także od wieku pacjenta.