Rotacja kręgów – co to jest, jakie są objawy, leczenie i rehabilitacja?

Co to jest rotacja kręgów?

Rotacja trzonów kręgowych jest to zmiana ułożenia tych elementów kręgosłupa w płaszczyźnie poprzecznej. Zrotowane kręgi mogą prowokować bóle kręgosłupa lędźwiowego, kończyn dolnych oraz upośledzać zakres ruchomości stawów biodrowych. Rotacja trzonów kręgowych zawsze współtowarzyszy skoliozie – trójpłaszczyznowemu skrzywieniu kręgosłupa, w odróżnieniu od bocznego skrzywienia kręgosłupa, które nie zawiera tej komponenty.

W zależności od tego, w którą stronę ciała układa się wypukłość skrzywienia, mówimy o skoliozie lewostronnej lub skoliozie prawostronnej. Rozróżnia się także skrzywienie pierwotne, czyli deformację idiopatyczną, której etiologia nie jest znana.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Jakie są przyczyny rotacji kręgów?

Wśród najczęściej wymienianych przyczyn rotacji kręgosłupa pojawiają się: asymetria kończyn dolnych, asymetrie ustawienia miednicy czy przeciążenia spowodowane długotrwałym przebywaniem w tej samej pozycji oraz wykonywaniem monotonnych wzorców ruchowych podczas aktywności u dzieci.

Rotacja kręgów lędźwiowych, kości krzyżowej często pojawia się jako pierwsza i w przypadku braku interwencji terapeutycznej na tym etapie pociąga za sobą kaskadę reakcji w postaci kompensacyjnej rotacji kręgów piersiowych, a następnie rotacji kręgów szyjnych w przypadku odcinka szyjnego. Może być także efektem wad wrodzonych, wad wzroku, wad słuchu, zmian zapalnych, porażeń i niedowładów, wypadków komunikacyjnych wymuszających zmianę ustawienia głowy.

To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie

Torsja kręgów i kręgosłupa

Oprócz mogących pojawiać się dolegliwości bólowych, torsja kręgosłupa powoduje także zmiany w wyglądzie pacjenta. W przypadku skoliozy z rotacją kręgów w odcinku piersiowym wyraźnie zauważalna staje się deformacja pod postacią garbu żebrowego, który uwydatnia się szczególnie przy pochyleniu tułowia w przód. W opisach badań obrazowych często spotykamy się także ze stwierdzeniem „ rotacja trzonów kręgowych typu a” – co informuje o stopniu zniekształcenia.

Obecnie zauważalna jest tendencja do używania zamiennie sformułowań skrzywienie boczne kręgosłupa, postawa skoliotyczna i skolioza. Jest to poważny błąd, ponieważ każde z tych określeń precyzyjnie definiuje dane zniekształcenia kręgosłupa wymagające również odmiennego postępowania. Przykładowo, rotacja kręgów nie jest udziałem bocznego skrzywienia kręgosłupa, a skoliozy i wymaga potwierdzenia z wykorzystaniem badania rentgenowskiego.

Przeczytaj również: Dlaczego bolą żebra?

Rotacja kręgów – objawy

Do objawów rotacji kręgów towarzyszących skoliozie zaliczamy:

• asymetrię ustawienia głowy, barków i łopatek,
• deformacje klatki piersiowej pod postacią garbu żebrowego oraz deformację odcinka lędźwiowego kręgosłupa pod postacią wału lędźwiowego,
• asymetrię trójkątów talii,
• asymetrię ustawienia miednicy,
• asymetrię kończyn dolnych,
• dolegliwości bólowe – przy zaawansowanych zmianach, podczas długotrwałego przebywania w tej samej pozycji, np. podczas stania lub siedzenia,
• upośledzenie zakresu ruchomości stawów,
• przeciążenia układu kostno-mięśniowego na skutek zmiany osiowego ustawienia stawów i przesunięcia środka ciężkości, mogące prowadzić do dyskopatii, zmian zwyrodnieniowych.

Objawy i ich stopień nasilenia różnią się w zależności do stopnia zaawansowania deformacji oraz czasu jej trwania.

Badania

Badaniem potwierdzającym zniekształcenia kręgosłupa pod postacią skoliozy z rotacją kręgów jest zdjęcie RTG, które w pełni uwidacznia takie zmiany. W przypadku zaawansowanych zmian i nasilających się dolegliwości bólowych mogących prowadzić do dyskopatii, zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych czy rwy kulszowej konieczne może okazać się poszerzenie diagnostyki o badania tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego.

Zobacz też: Czym różni się wypuklina od przepukliny?

Jak leczyć rotację kręgów

Postępowanie powinno być mocno zindywidualizowane, dobrane do wieku pacjenta, stopnia zniekształcenia i nakierowane na uwolnienie od ewentualnie występujących dolegliwości bólowych. Jeśli jest to możliwe, to terapeuta skupia się na skorygowaniu lub zatrzymaniu progresji deformacji oraz przywróceniu równowagi mięśniowej. Podstawą rehabilitacji jest w tym przypadku gimnastyka i ćwiczenia w domu.

Przy rotacji kręgów lędźwiowych pomocne może okazać się rozciąganie mięśnia biodrowo-lędźwiowego. Pacjent może wykonywać to w domu po uprzednim instruktażu.

Przykładem ćwiczeń jest pozycja klęku jednonóż, kończyny górne najlepiej oparte o ścianę lub krzesło, następnie powoli pogłębiamy ruch wyprostu w stawie biodrowym nogi, która dotyka kolanem do podłoża, rozciągając w ten sposób mięsień biodrowo-lędźwiowy.

Należy pamiętać, aby kolano kończyny dolnej znajdującej się z przodu nie przekraczało linii stawu skokowego. Ćwiczenie można wykonywać kilka razy dziennie do uzyskania wrażenia rozciągania. Pomocna bywa także terapia manualna nakierowana na przywracanie równowagi mięśniowej, osiowego ustawienia stawów. W korekcji skrzywienia będącego przyczyną rotacji kręgosłupa obowiązuje zasada rozciągania mięśni po stronie wklęsłej skrzywienia i wzmacniania mięśni rozciągniętych po stronie wypukłej.

W przypadku skrzywienia prawowypukłego przykładem może być leżenie tyłem, prawa kończyna górna przy tułowiu, prawa kończyna dolna ugięta w stawie biodrowym i kolanowym. Lewa kończyna górna w zgięciu nad głową oraz dolna w wyproście. Następnie wykonujemy rozciąganie lewej strony tułowia z udziałem tych kończyn, przesuwając je odpowiednio w górę i w dół jednocześnie przez kilka sekund. Robimy 9–10 powtórzeń.

Rehabilitacja

Uzupełniająco w leczeniu skoliozy z rotacją kręgów można zastosować elektrostymulację mięśni rozciągniętych oraz relaksację mięśni skróconych po stronie wklęsłej. Powszechne są także zabiegi z użyciem metody Ackermanna czy metody Yumeiho – dedykowanej osobom z wadami postawy. W przypadku tych dwóch terapii istotne jest to, że terapia rozpoczyna się od pomiaru długości kończyn, aby wykryć ewentualną asymetrię.

Następnie badaniu i ewentualnej terapii poddaje się cały kręgosłup, by mieć jak największy wpływ na korekcję z uwzględnieniem zmian pierwotnych i kompensacyjnych. Właściwa może okazać się ukierunkowana aktywność fizyczna, jak ćwiczenia w wodzie czy gimnastyka korekcyjna.

Skolioza z rotacją kręgów

Współcześnie korekty zniekształceń dokonuje się także przy udziale zaopatrzenia ortopedycznego, takiego jak gorsety na kręgosłup czy przyłożenie dużej siły mechanicznej celem korekcji deformacji, jak np. w systemie FED opracowanym przez prof. Sastre z Hiszpanii. Jeśli skolioza z rotacją kręgów dotyczy osób z niezakończonym wzrostem kostnym, wówczas tkanka kostna jest podatna na zniekształcenia, jak i na korekcję. W przypadku osób dorosłych zmniejszenie wady możliwe jest już tylko przy zastosowaniu operacji chirurgicznych.

Łagodzenie dolegliwości bólowych kręgosłupa uzyskuje się wykorzystując środki farmakologiczne oraz działania z zakresu fizjoterapii o właściwościach analgetycznych, regeneracyjnych i rozluźniających. Przeciwwskazane są ćwiczenia ze skakaniem. Ważna jest modyfikacja czynników mogących wpływać na progresję deformacji, takich jak warunki nauki, pracy czy wypoczynku. Proces leczenia i ćwiczenia powinny podlegać ewaluacji i modyfikacji, ponieważ skolioza z rotacją kręgów niejednokrotnie okazuje się procesem przebiegającym w sposób bardzo zmienny, dynamiczny i często nie do końca przewidywalny.