Ból kręgosłupa – przyczyny, jak leczyć?

Dlaczego kręgosłup boli?

Dolegliwości bólowe kręgosłupa mogą pojawić się w każdym wieku. Jednak najpowszechniej zgłaszają je osoby od 35. do 55. roku życia. Bóle określane jako ból korzonków, karku, lumbago czy bóle krzyża, są częstą przyczyną zwolnień z pracy i wizyt lekarskich. Eksperci twierdzą, że ból pleców związany jest ze sposobem, w jakim współpracują ze sobą kości, mięśnie oraz więzadła.

Człowiek bardzo często funkcjonuje w warunkach, które mają niekorzystny wpływ na układ ruchu. Od dzieciństwa większość czasu spędza się w pozycji siedzącej (szkoła, odrabianie lekcji, siedzenie przed komputerem), która nie jest dla kręgosłupa najbardziej odpowiednia. Później pojawia się praca, która często wymusza pozycję długotrwałego stania czy siedzenia. To powoduje, że stopniowo dochodzi do zmian w napięciu nerwowo-mięśniowym i ustawieniu poszczególnych składowych ciała.

Czytaj również: Ból brzucha i pleców

Kręgosłup jest kolumną odpowiedzialną za utrzymanie i pracę całego szkieletu wraz z układem mięśniowym. Jest podporą dla głowy, kończyn, mięśni oraz narządów wewnętrznych. Między jego kręgami biegnie rdzeń kręgowy, odpowiedzialny za przewodzenie impulsów nerwowych.

Aby ta konstrukcja dobrze pracowała, wymagana jest odpowiednia równowaga między stabilnością a mobilnością kręgosłupa. Jej zaburzenie jest przyczyną wielu dolegliwości i schorzeń objawiających się bólami kręgosłupa.

To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie

Choroby kręgosłupa – przyczyny bólu pleców

Ból kręgosłupa to bardzo szerokie pojęcie. Łączy je jedynie okolica występowania (strona grzbietowa, wzdłuż osi pionowej ciała). Przyczyn bólu pleców jest wiele, w tym kilka najpowszechniejszych.

• Zwyrodnienie kręgosłupa – są to zmiany zwyrodnieniowe obejmujące trzony kręgów lub krążki międzykręgowe. Na krawędziach trzonów mogą pojawiać się wyrośla kostne zwane osteofitami, które uciskają na korzenie nerwowe albo może dojść do stenozy (zwężenia) kanału kręgowego. Natomiast krążek międzykręgowy (dysk) wraz z upływem lat przez proces dehydratacji traci wodę, zmniejszając swoją objętość, a co za tym idzie, możliwość amortyzacji i zabezpieczenia kręgosłupa w trakcie poruszania się.
• Dyskopatia – jest to uwypuklenie się jądra miażdżystego krążka międzykręgowego powodujące ucisk i drażnienie korzeni nerwowych lub rdzenia kręgowego. Bóle krzyża często są promieniujące (np. w rwie kulszowej czy barkowej).

Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg

• Choroby reumatyczne o podłożu zapalnym – należą do nich np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS) i zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK). Mają one okresy zaostrzenia i remisji. Stan zapalny przyczynia się do niszczenia stawów kręgosłupa i tkanek go otaczających, pojawienia się zmian zwyrodnieniowych, osteofitów, znacznego ograniczenia ruchu, a nawet usztywnienia kręgosłupa. Ból kręgosłupa jest ciągły i rozlany, intensyfikuje się w trakcie ruchu.
• Kręgozmyk – jest to przesunięcie się do przodu kręgu leżącego wyżej wraz z całym odcinkiem – względem kręgu znajdującego się niżej. Często jest to wynikiem urazu, uszkodzenia kręgu, efektem zmian zwyrodnieniowych lub osteopatycznych; najczęściej występuje w odcinku lędźwiowym. Ból pleców na dole wzmaga się w trakcie ruchu wstawania i siadania.

Ból pleców mogą wywoływać również infekcje, choroby wirusowe, ogólnoustrojowe, nowotworowe – przewlekłe stany zapalne organizmu czy poszczególnych organów wewnętrznych, półpasiec lub nacieki nowotworowe mogą rzutować na ból kręgosłupa.

Przeczytaj też: Jak leczyć ból nowotworowy?

Co jeszcze może wywoływać ból w kręgosłupie?

Ból pleców nie zawsze musi wskazywać na zwyrodnienie czy inne schorzenie obejmujące układ ruchu. Bardzo często zdarza się, że ból w krzyżu wywołują czynniki zewnętrzne.

• Przyczyną bólu kręgosłupa bywają wady postawy. Zalicza się do nich skrzywienie boczne kręgosłupa (skolioza), zbyt spłaszczone lub nadmiernie pogłębione krzywizny (kifoza i lordoza) kręgosłupa, nieprawidłowe ustawienie miednicy, nierówną długość kończyn dolnych, a nawet wady stóp (płaskostopie, stopa wydrążona). Nieprawidłowa postawa ciała zaburza jego równowagę i ergonomiczną pracę, powodując nadmierne obciążenie stawów i mięśni, które w efekcie dają ból. Zwiększone napięcie i uczucie dyskomfortu nie zawsze musi objawiać się w miejscu występowania problemu.
• Ból pleców to niejednokrotnie efekt urazu. W wyniku upadku, wypadku lub innej sytuacji, w której dochodzi do nadmiernego ruchu w kręgosłupie, może dojść do uszkodzenia więzadeł czy mięśni stabilizujących kręgosłup, przerwania nerwu lub stłuczenia czy pęknięcia kręgu. W zależności od rodzaju i miejsca uszkodzenia występują konkretne dolegliwości, takie jak ból, obrzęk, zaburzenie przewodnictwa nerwowo-mięśniowego.
• Ból kręgosłupa towarzyszy także przeciążeniu, najczęściej mięśniowemu. Spowodowane jest ono nadmiernym obciążaniem kręgosłupa, otyłością, długotrwałym utrzymywaniem jednej pozycji (staniem, siedzeniem) lub wykonywaniem tych samych ruchów (np. zginanie, skręcanie pleców). Mięśnie się napinają, tracą możliwość odpoczynku i rozluźnienia. Ból najczęściej nie jest punktowy, tylko obejmuje pewną okolicę pleców.
• Typowy jest ponadto ból kręgosłupa w ciąży. W tym czasie środek ciężkości ciała zaczyna się przemieszczać, rozciągają się mięśnie brzucha oraz rozluźniają więzadła miednicy. Wszystkie te czynniki bardzo często powodują ból w dole pleców – w okolicy lędźwiowej, krzyżowej i najniższej guzicznej części kręgosłupa, szczególnie przy dłuższym siedzeniu czy zmienianiu pozycji. Po porodzie zaś noszenie dziecka i przewlekłe zmęczenie często powoduje ból kręgosłupa piersiowego, promieniujący do łopatek i barków.

Chory i bolący kręgosłup – jakie badania wykonać?

Po zgłoszeniu się do lekarza należy dokładnie opisać dolegliwości związane z bólem kręgosłupa: kiedy ból się pojawia, co go pogłębia, co wpływa na jego zmniejszenie, czy jest promieniujący, czy występuje w nocy itp. Im więcej informacji dostarczy się lekarzowi, tym dokładniejszą diagnozę będzie mógł postawić. Lekarz może wykonać:

• badania przedmiotowe,
• ocenę kształtu kręgosłupa i jego ruchomości,
• zdjęcie rentgenowskie (RTG),
• rezonans magnetyczny (MRI),
• tomografię komputerową (CT).

Można również zgłosić się do doświadczonego fizjoterapeuty specjalizującego się w dolegliwościach bólowych kręgosłupa. Również on wykona testy i badania, dzięki którym dobierze indywidualną formę terapii.

Jak leczyć ból kręgosłupa?

Oczywiście można wspomagać się środkami przeciwbólowymi czy przeciwzapalnymi (zawierającymi ketoprofen czy diklofenak), ale jest to leczenie objawu, a nie przyczyny. Jeśli ból spowodowany jest dyskopatią, przeciążeniem mięśniowym i innymi zaburzeniami neurologiczno-ortopedycznymi, warto skorzystać z pomocy fizjoterapeuty.

Rehabilitacja kręgosłupa obejmuje:

• terapię ułożeniową – stosowana jest ona w stanach ostrego bólu; przyjmowana pozycja ma być jak najmniej bolesna i przynosić możliwe ukojenie;
• masaż i terapię tkanek miękkich – rozluźnia napięte struktury i przynosi ulgę;
• terapię manualną – zastosowanie odpowiedniej techniki może przywrócić prawidłowe ustawienie i ruch w stawach kręgosłupa;
• kinesiologytaping – plastrowanie stosowane jako leczenie wspomagające i podtrzymujące efekty uzyskane wcześniejszymi terapiami; plastry nałożone w odpowiedni sposób odciążają bolesne miejsce;
• metody fizjoterapeutyczne – np. metoda McKenziego, Mulligana czy terapia holistyczna wg Rakowskiego;
• fizykoterapię – zabiegi, które wpływają na rozluźnienie mięśni i poprawiają przepływy międzytkankowe, m.in. pole magnetyczne, prądy TENS i interferencyjne, laseroterapia, lampa solux.