Skolioza – co to jest, jakie daje objawy i jak ją leczyć?

Skolioza – przyczyny i objawy

Aż 1 osoba na 100 dotknięta jest skoliozą.Przyczyny większości przypadków skoliozy pozostają niewyjaśnione, są to tzw. skoliozy idiopatyczne. Wśród czynników ryzyka skoliozy idiopatycznej wymienia się wiek (dzieci są najbardziej narażone pomiędzy 9 a 15 rokiem życia), płeć (u dziewczynek 7 razy częściej dochodzi do postępu wady i konieczności wdrożenia leczenia) oraz obciążenie rodzinne. Rzadziej skolioza może być spowodowana przez infekcje, guzy czy urazy kręgosłupa, choroby nerwowo-mięśniowe (np. dziecięce porażenie mózgowe, dystrofie mięśniowe) oraz wrodzone zaburzenia rozwoju kości kręgosłupa.

Wśród objawów skoliozy obserwuje się:

• nierówno ustawione barki,
• nierównomiernie wystające łopatki,
• asymetrię talii,
• nierówną wysokość bioder,
• krzywy przebieg kręgosłupa,
• pochylenie ciała na jedną ze stron,
• przy bardziej zaawansowanej skoliozie dodatkowymi objawami są bardziej wystające żebra po jednej ze stron, ból, trudności w oddychaniu.

Zaawansowana skolioza może prowadzić do komplikacji, wśród których wymienia się zaburzenia z zakresu funkcji płuc i serca (ze względu na ucisk powodowany przez żebra), problemy natury ortopedycznej i neurologicznej (większe skłonności do przewlekłego bólu pleców, ucisk na nerwy, powodujący osłabienie mięśni, drętwienia, zaburzenia odruchów, kalectwo) oraz kłopoty psychologiczne, związane z niską samooceną, kompleksami i zażenowaniem, spowodowanym odmiennym od reszty nastolatków wyglądem.

To też może Cię zainteresować: Ucisk w gardle – przyczyny, badania, leczenie

Skolioza u dziecka

Skolioza idiopatyczna (bez konkretnej przyczyny) może rozwinąć się u dziecka w każdym wieku. Dzieli się ona na 3 kategorie, w zależności od wieku, w którym zaobserwowano skrzywienie kręgosłupa:

• poniżej 3 roku życia mówi się o skoliozie niemowlęcej,
• powyżej 10 lat o skoliozie dorastających,
• przedział pośredni to skoliozy wczesnodziecięce.

Im wcześniej wada pojawia się u dziecka, tym większe jest ryzyko jej postępu w przyszłości. Zaawansowanie skoliozy ustala się na podstawie oceny szerokości kąta, pod jakim wygięty jest kręgosłup. Skolioza może być rozpoznana, gdy kąt ten przekracza 10⁰ w płaszczyźnie czołowej, należy jednak pamiętać iż termin „skrzywienie boczne kręgosłupa” jest dosyć ogólne, gdyż w skoliozie może wystąpić również skrzywienie w płaszczyźnie strzałkowej (wygięcie kręgosłupa do przodu lub do tyłu) i poziomej (rotacja, obrót kręgów). Na podstawie szerokości kąta wyróżniamy skoliozy łagodne, umiarkowane oraz zaawansowane.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Skolioza – diagnostyka

Lekarz potwierdza rozpoznanie skoliozy wykorzystując badanie rentgenowskie (RTG) kręgosłupa wraz z miednicą. Badanie przeprowadza się w pozycji stojącej. Wykonywane są dwa zdjęcia – jedno w projekcji przednio-tylnej (AP) oraz jedno zdjęcie boczne. Za pomocą badania RTG możliwe jest nie tylko rozpoznanie wady, ale również ocena jej postępu, porównując aktualne zdjęcia ze zdjęciami z poprzednich wizyt. W razie podejrzenia wtórnej przyczyny skoliozy, np. nowotworu, diagnoza może zostać wsparta poprzez następujące badania obrazowe:

• tomografię komputerową,
• rezonans magnetyczny,
• scyntygrafia kości.

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny

Leczenie skoliozy

Dla każdego ze stopni zaawansowania skoliozy obowiązują inne wytyczne co do leczenia, ale zazwyczaj terapię dobiera sie indywidualnie, uwzględniając czynniki ryzyka pogorszenia stanu dziecka. Do takich czynników zalicza się:

• płeć – u dziewczynek częściej dochodzi do przejścia łagodnej skoliozy w zaawansowaną,
• wiek – po zakończeniu wzrostu dziecka maleje ryzyko progresji choroby,
• kształt skrzywienia kręgosłupa – skrzywienie w kształcie litery C rzadziej ulega pogorszeniu niż skrzywienie w kształcie litery S,
• umiejscowienie skrzywienia – najgorzej rokują skrzywienia w odcinku piersiowym kręgosłupa,
• stopień zaawansowania skrzywienia – im większa skolioza, tym większe ryzyko jej pogorszenia.

Najczęstszą postacią skoliozy jest skolioza łagodna, która nie wymaga leczenia za pomocą gorsetu ortopedycznego, ani operacji. Dzieci dotknięte łagodna skoliozą powinny być kontrolowane przez lekarza prowadzącego co 4 do 6 miesięcy, w celu oceny ewentualnego postępu choroby. Kontrole powinny zawierać w sobie badanie radiologiczne kręgosłupa. Rodzice, nauczyciele i koledzy powinny obserwować dziecko, w celu wykrycia pogorszenia się wady. Zalecane są ćwiczenia ogólnorozwojowe oraz rehabilitacja na skoliozę.

Jeżeli kości dziecka wciąż rosną i cierpi ono na umiarkowaną skoliozę, powinno się zastosować leczenie gorsetem. Należy pamiętać, iż jest to jedynie leczenie zachowawcze – nie odwróci uszkodzenia, które już się dokonało, ale może zapobiec pogorszeniu wady. Zazwyczaj gorset należy nosić w dzień i w nocy (około 22-23 godziny), zazwyczaj nie przeszkadza on w codziennych zajęciach i sporcie. Nie ma sensu stosować gorsetu po zakończeniu wzrostu kości.

Skolioza – operacja

Jeśli leczenie gorsetem jest nieskuteczne lub u dziecka występuje postępująca skolioza ze skrzywieniem przewyższającym 40-45⁰ konieczny staje się zabieg operacyjny. Zazwyczaj wykonywany jest on po zakończeniu wzrostu dziecka. Jeżeli operacja jest niezbędna wcześniej, można będzie wykonać kolejne zabiegi, w których zespolenie kręgów będzie regulowane, umożliwiając prawidłowy wzrost dziecka.

Najczęstszym typem operacji skoliozy jest spondylodeza – połączenie ze sobą dwóch lub więcej kręgów (kości budujących kręgosłup), w celu zmniejszenia ich ruchomości i zapewnienia stabilizacji. Możliwe komplikacje operacji to infekcja, krwawienie, ból i uszkodzenie nerwów, a bardzo rzadko upośledzenie gojenia się kości, co wiąże się z koniecznością przeprowadzenia kolejnej operacji.

U osób z rozległymi deformacjami i obecnością garbu żebrowego (nadmiernie wypukłych żeber po jednej ze stron) można wykonać plastykę garbu, jako II etap leczenia operacyjnego. Zabieg znacząco poprawia komfort psychiczny pacjenta, ze względu na dużą poprawę jego wyglądu.