Dyskopatia – przyczyny, objawy i leczenie

Kiedy powstaje dyskopatia?

Krążek międzykręgowy, pełniący funkcję amortyzatora pomiędzy poszczególnymi kręgami, składa się z pierścienia włóknistego i położonego centralnie jądra miażdżystego. Dyskopatia to uwypuklenie jądra miażdżystego. Jest to zwykle pierwszy etap choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa. Procesy degeneracyjne kręgosłupa z biegiem lat dotykają większości społeczeństwa, dlatego dyskopatia jest problemem bardzo częstym. Nie zawsze dyskopatię trzeba leczyć chirurgicznie.

Przepuklina jądra miażdżystego tworzy się, gdy działają na nie duże siły – urazy mechaniczne. Ostatnie badania wskazują także na udział czynników genetycznych w powstawaniu dyskopatii. Najczęściej tworzy się w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, narażonym na największe przeciążenia. Przepuklina jądra miażdżystego zwęża i uciska kanał kręgowy i / lub korzenie nerwowe, powodując dolegliwości bólowe. W zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa dochodzi do zmian struktur kostnych.

Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg

Objawy dyskopatii

Głównym objawem jest ból zajętej części kręgosłupa, promieniujący wzdłuż nerwów. Gdy zajęty jest odcinek lędźwiowy kręgosłupa, promieniuje on do kończyny dolnej – jest to tzw. rwa kulszowa. Z czasem pojawiają się drętwienia, zaburzenia czucia w kończynie, osłabienie mięśni, aż w końcu niedowład czy porażenie – opadanie stopy, niemożność stanięcia na palcach. Wystąpić mogą tak poważne objawy, jak zaburzenia zwieraczy pęcherza moczowego czy odbytu. Czasem zdarzają się zaburzenia funkcji seksualnych. W przypadku takich objawów, zwłaszcza gdy rozwijają się szybko, należy niezwłocznie udać się do lekarza.

W badaniu stwierdza się osłabienie tzw. odruchów ścięgnistych i objawy rozciągowe – dolegliwości nasilają się przy rozciąganiu uciśniętych nerwów, np. objaw Laseque’a – ból nasila się u leżącego chorego przy próbie uniesienia kończyny.

W przypadku dyskopatii i bólu szyjnego odcinka kręgosłupa lokalizuje się on w okolicy karku i potylicy, promieniując do kończyny górnej. Analogicznie mogą wystąpić zaburzenia czucia czy ruchomości ręki oraz osłabienie siły mięśniowej.

Podstawowym badaniem w diagnostyce zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa jest zdjęcie rentgenowskie kręgosłupa w dwóch projekcjach: przednio-tylnej i bocznej. Pozwala ono na uwidocznienie cech świadczących o dyskopatii czy zmian kostnych. Dokładniejszym badaniem, którym można ocenić strukturę krążka międzykręgowego oraz to, na jakie struktury i w jakim stopniu uciska, jest rezonans magnetyczny. Na jego podstawie oraz na podstawie objawów i badania pacjenta neurochirurg kwalifikuje chorego do ewentualnego leczenia operacyjnego.

Dyskopatia – leczenie

Większość przypadków choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa leczy się nieoperacyjnie. Podstawowe znaczenie ma rehabilitacja, głównie fizykoterapia i kinezyterapia (ćwiczenie mięśni brzucha i przykręgosłupowych). Należy jednak pamiętać, że w przypadku, gdy krążek uciska rdzeń kręgowy, rehabilitacja może bardziej zaszkodzić niż pomóc. Zawsze należy skonsultować się z lekarzem zajmującym się schorzeniami kręgosłupa. W leczeniu stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, a także zmniejszające napięcie mięśni przykręgosłupowych, co łagodzi dolegliwości bólowe (leki miorelaksacyjne). W niektórych przypadkach stosuje się także blokadę kręgosłupa, która polega na precyzyjnej iniekcji, bezpośrednio w źródło bólu.

Do interwencji neurochirurgicznej kwalifikują się chorzy z objawami neurologicznymi: niedowładem lub porażeniem oraz z zaburzeniami zwieraczy. Względnym wskazaniem są silne, utrzymujące się mimo leczenia zachowawczego dolegliwości bólowe oraz zaburzenia czucia i parestezje kończyn bez niedowładów. Operacja wiąże się z ryzykiem powikłań, dlatego powinna być wykonywana u chorych, u których są wskazania do jej wykonania.

Leczenie dyskopatii – usunięcie krążka międzykręgowego

Klasycznie operacja polega na usunięciu krążka międzykręgowego (discektomia). Można ją wykonać na kilka sposobów. Najlepsze wyniki uzyskuje się przy przeprowadzeniu mikrodiscektomii – usunięcia krążka z niewielkiego cięcia z użyciem mikroskopu. W odróżnieniu do klasycznej discektomii bez użycia mikroskopu, pozwala to na minimalizację rany, doskonałą wizualizację i precyzję. Jest ona wykonywana w większości wiodących ośrodków neurochirurgicznych. Możliwe jest także endoskopowe usunięcie krążka międzykręgowego – operacja wygląda podobnie, przeprowadzana jest z małego cięcia z użyciem endoskopu.

Niekiedy, np. w przypadku zmian w odcinku szyjnym kręgosłupa, niezbędne jest wstawienie sztucznej protezy dysku. Gdy zmiany chorobowe rozwijają się w kolejnych kręgach, czasem trzeba wykonać stabilizację kręgosłupa specjalnymi metalowymi płytkami.

W przypadkach mniej zaawansowanych, gdy interwencji dokonuje się z powodu przewlekłego bólu, a nie ma zaburzeń neurologicznych, możliwe są różne metody minimalnie inwazyjne. Na przykład u chorych, u których jeszcze nie doszło do przepukliny jadra miażdżystego, można wykonać przezskórną nukleoplastykę laserową lub termiczną. Jest to zabieg małoinwazyjny, przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym, który pozwala na zmniejszenie dolegliwości bólowych. Przeciwwskazaniem do zabiegu są objawy neurologiczne dyskopatii i zaburzenia krzepnięcia. Zabieg polega na wprowadzeniu do krążka międzykręgowego przezskórnie kaniuli (podając kontrast sprawdza się, czy nie przechodzi on do kanału kręgowego), a następnie za pomocą lasera wykonuje się ablację, która zmniejsza objętość krążka międzykręgowego, a tym samym jego ucisk na nerw.

Zabiegi małoinwazyjne wymagają dużej precyzji i wprawy wykonującego je neurochirurga.

Podsumowując, istnieje wiele metod leczenia dyskopatii, nie zawsze operacja jest konieczna. Najważniejsze to skonsultować się ze specjalistą zajmującym się tym zagadnieniem.