Bóle krzyża – jakie są przyczyny, co pomaga i jak leczyć ból w krzyżu?

Ból krzyża – ból kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego

Bóle kręgosłupa, zwłaszcza odcinka lędźwiowo-krzyżowego, stanowią obecnie nie tylko problem medyczny. Ze względu na częstość występowania bóle lędźwiowe są także ważną kwestię społeczną. Bóle pleców nawracają, więc pociągają za sobą wysokie koszty leczenia i rehabilitacji.

Choroby kręgosłupa obejmujące jego lędźwiowo-krzyżową część, objawiają się jako ból w dole pleców, dlatego często określane potoczną i zbyt ogólną nazwą bólów krzyża. Uciążliwy ból w lędźwiach dotyka około 80 proc. dorosłej części społeczeństwa. Ból krzyżowe mogą wskazywać na chory kręgosłup, każąc szukać źródła dolegliwości w tej części układu kostnego, lecz jego przyczyny często są o wiele bardziej zróżnicowane.

U większości badanych osób od wczesnego wieku można stwierdzić początki zwyrodnienia kręgosłupa i jego zmian strukturalnych. Jeżeli będziemy wiedzieć, skąd bierze się ból odcinka lędźwiowego, będzie nam łatwiej łagodzić i leczyć dolegliwości, a przede wszystkim im zapobiegać.

Czytaj również: Ból brzucha i pleców

Ból lędźwi – przyczyny bólu w krzyżu

Ból w dolnej części pleców może wynikać z oddziaływania wielu czynników. Ryzyko wystąpienia bólów krzyżowych w znacznej mierze wiąże się z prowadzonym stylem życia. Duże znaczenie ma rodzaj wykonywanej pracy, poziom codziennej aktywności fizycznej, ilość czasu spędzana za kierownicą. Przyczyną bólu krzyża często jest dźwiganie ciężkich przedmiotów, przeciążenie, przyjmowanie nieodpowiedniej pozycji w czasie siedzenia, a także nieprawidłowe ułożenie ciała w czasie snu. Częściej plecy bolą osoby otyłe i w zaawansowanym wieku. Coraz częściej mamy do czynienia z tzw. bólem kręgosłupa z nerwów, a więc wynikającym z długotrwałego napięcia nerwowego.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Bóle w krzyżu powodują choroby kręgosłupa takie jak:

• przepuklina kręgosłupa (krążka międzykręgowego, czyli dyskopatia),
• zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa, w tym stawów krzyżowo-biodrowych,
• reumatyzm, zapalenie stawów,
• nadmierna ruchomość pomiędzy kręgami w stawach kręgosłupa,
• przesunięcie kręgów względem siebie (kręgozmyk),
• urazy kręgosłupa również sprawiają, że boli kręgosłup lędźwiowy.

Ból w plecach może wskazywać ponadto na dysfunkcje stawów krzyżowo-biodrowych, nowotwory (rak i jego przerzuty), procesy zapalne.

To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie

W wyniku działania wyżej wymienionych czynników oraz chorób dochodzi w naszym kręgosłupie do podrażnienia tkanek miękkich – mięśni przykręgosłupowych, powięzi, więzadeł, torebek stawowych oraz nerwów i splotów nerwowych. Przy większym ich nasileniu i dłuższym czasie trwania może dojść do przeciążenia tkanek miękkich i stawów kręgosłupa oraz do zmian strukturalno-zwyrodnieniowych jego elementów. Niekiedy bóle w kręgosłupie pojawiają się bez uchwytnej przyczyny, w wyniku nagłego urazu bądź przeciążenia kręgosłupa poprzez podniesienie ciężkiego przedmiotu.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Jak boli w krzyżu od kręgosłupa?

Bóle krzyżowe najczęściej, choć nie zawsze pochodzą od chorego kręgosłupa. Są jednak pewne charakterystycznego cechy, które pozwalają przypuszczać, że przyczyną ostrego, silnego i nagłego bólu jest układ kostny, a nie choroba narządowa.

Ból dolnego odcinka kręgosłupa może mieć różny charakter, umiejscowienie, nasilenie oraz dodatkowe objawy towarzyszące. Ból może być miejscowy; zlokalizowany w obrębie krzyża lub promieniujący do innych części ciała. Jedna z najczęstszych przyczyn z jaką pacjenci zgłaszają się do lekarza jest ból w okolicy lędźwi wywołany przez tzw. przepuklinę kręgosłupa. W odmienne, nasilenie bólu inne, i co ważne – ból krzyża promieniuje inaczej.

Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?

Ból krzyża i bioder, pośladków, dalej promieniujący do pachwin łydek i stóp, taki, który nasila się przy chodzeniu wskazuje na rwę kulszową wywołaną dyskopatią (kiedyś określane jako lumbago). Problemem jest właśnie często zgłaszany lekarzowi silny ból nóg od kręgosłupa. Obserwuje się ból krzyża po lewej stronie bądź po stronie prawej. Nierzadko bólowi w okolicy lędźwiowej towarzyszy mu uczucie drętwienia nóg, mrowienia i pieczenia. Mogą występować również zaburzenia czucia na powierzchni skóry oraz ograniczenie ruchomości bolesnego odcinka kręgosłupa. Ból może się nasilać przy kichaniu, kaszlu i zmianie pozycji.

Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg

Jeżeli poza bólem pleców na dole występuje dodatkowo osłabienie siły mięśniowej w obrębie kończyn dolnych i czujemy, że pokonanie większego dystansu jest utrudnione, pojawiają się problemy z oddawaniem moczu, stolca i potencją, może to świadczyć o powikłaniach neurologicznych w postaci przepuklin krążków międzykręgowych, zwężenia kanału kręgowego i ucisku na przebiegające w okolicy korzenie nerwowe. stan taki jest bezwzględnym wskazaniem do natychmiastowej wizyty u lekarza.

To też może Cię zainteresować: Ból pod stopą – jakie mogą być przyczyny?

Ból krzyża i podbrzusza oraz brzucha

Przyczyną bólu w dole pleców nie musi być chory kręgosłup. Za dolegliwości tego typu często odpowiadają choroby narządowe. Bardzo często są to schorzenia układu moczowego. Zapalenie nerek, kamica powodować mogą silny ból w dolnej części pleców. Lekarz poszukując przyczyny wykorzystuje tzw. objaw Goldflama. Przyczynę nerkową bólu w krzyżu potwierdza kilkukrotnym uderzeniem ręką zwiniętą w pięść w okolicę nerek. Odruch badany jest najczęściej u pacjenta w pozycji siedzącej. Lekarz przykłada otwartą dłoń do pleców, dokładnie w rzucie nerek. Po wykonaniu uderzenia, lekarz może stwierdzić, czy objaw był jednostronnie/obustronnie dodatni lub ujemny. Bywa, że część pacjentów cierpiących z powodu zapalenia pęcherza także stwierdza u siebie ból w okolicy krzyżowej, do tego dołącza się częste oddawanie moczu, gorączka, pieczenie i ból.

Inną przyczyną może być ostre zapalenie trzustki. Tu ból obecny jest nie tylko w dolne części pleców, ale opisywany jest jako opasujący. Ból pleców od trzustki jest bardzo silny, jeden z najsilniejszych jakiego można doświadczyć. Za ten stan odpowiada unerwienie. Podobne objawy może dawać rak trzustki.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Ból krzyża i podbrzusza wskazywać może także na choroby jelit. Wzrost napięcia wywołany zbieraniem się gazów np. w przebiegu jelita drażliwego lub rozrastających się mas w przypadku raka jelit, może powodować podrażnienie nerwów, a także zaburzenia czynności wszystkich narządów, przeciążenie mięśni, przepony, co skutkuje bólem pleców. Przykładem, kiedy ból może promieniować są także hemoroidy.

Na jednoczesne bóle krzyża i brzucha skarżą się kobiety, zwłaszcza tuż przed okresem i po okresie, co może być objawem PMS, czyli napięcia przedmiesiączkowego. Część pań zgłasza ból krzyża podczas owulacji, co można wiązać z bólem owulacyjnym. Ostry ból krzyża może być odczuwany podczas chorób jajników i endometriozy, która tworzy zrosty.

Czytaj również: Złamanie miednicy – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania

Ból krzyża w ciąży – kiedy jest groźny?

Ból krzyża jest częstą dolegliwością w ciąży, na różanych jej etapach. Dolegliwości tego typu bardzo niepokoją przyszłe mamy. Najczęściej ból w dole pleców nie stanowi powodu do niepokoju, jest naturalnym następstwem tego, że powiększająca się macica wraz z płodem stanowią dodatkowy ciężar dla kręgosłupa. Ból krzyża w ciąży może być następstwem schorzeń kręgosłupa, które zostały lub nie zostały zdiagnozowane przed poczęciem. Istniejąca już przepuklina kręgosłupa czy inna wada może nasilić się i dawać dokuczliwe objawy bólowe. Wówczas metody leczenia farmakologicznego są ograniczone, a ulgę w bólu przynosi zmiana pozycji ciała odciążających kręgosłup i wykonywanie prostych ćwiczeń,

Ból krzyża na początku ciąży można zaliczyć do fizjologicznych objawów ciąży, o ile nie towarzyszą mu inne symptomy w postaci krwawienia, upławów, wysokiej gorączki. Powiększająca się macica i jej więzadła mogą na etapie intensywnego rozwoju płodu inicjować dolegliwości bólowe.

W kolejnych miesiącach trwania ciąży skurcze macicy mogą powodować dyskomfort i być opisywane przez pacjentki jako ból promieniujący do krzyża. Niepokojący może być jednoczesny ból krzyża i podbrzusza w ciąży. Może wskazywać nie tylko na zagrożenie dla zdrowia płodu, ale także na infekcje układu moczowego u matki. Winne mogą być też stany chorobowe obejmujące układ pokarmowy – jelito grube, trzustkę.

Ból pleców na dole – co robić, kiedy boli krzyż?

W większości przypadków przyczyny bólu kręgosłupa można leczyć zachowawczo. Zawsze jednak przed podjęciem decyzji o przyjmowaniu leków lub korzystania z różnych form terapii należy się skonsultować z lekarzem. Trudno wskazać jednego lekarza od kręgosłupa. W zależności od potencjalnej przyczyny, pacjentem może zajmować się lekarz internista, reumatolog czy fizjoterapeuta.

Lekarz pierwszego kontaktu powinien przeprowadzić dokładny wywiad dotyczący stanu ogólnego pacjenta, historii bólu i jego obrazu oraz występowania objawów towarzyszących, m.in.: kiedy pojawił się ból pleców? Czy krzyż boli w czasie podejmowanych aktywności, czy jedynie w spoczynku? Czy ból ma charakter tępy, klujący, piekący? Czy występuje sztywność kręgosłupa? Czy ból krzyża promieniuje do innych części ciała? Pacjent powinien być przygotowany na sporą liczbę pytań tego typu.

Konieczne jest ogólne badanie fizykalne uzupełnione testami neurologicznymi, które pozwolą zdyskwalifikować choroby kręgosłupa z przyczyn: zapalnych, urazowych, narządowych, nowotworowych, metabolicznych i rozwojowych. W diagnostyce bólu krzyża ważne jest wykonanie badań obrazowych, w postaci zdjęcia rentgenowskiego (RTG kręgosłupa), tomografii komputerowej (CT) czy rezonansu magnetycznego (MRI).

Leczenie bólu krzyża – leki i fizjoterapia

U chorych, u których rozpoznano zespół bólowy kręgosłupa bez ubytków neurologicznych i innych patologii, w walce z nim istnieje duże pole do działania. Konieczna jest rehabilitacja kręgosłupa. Istnieje wiele metod i środków terapii pacjenta z dolegliwościami dolnego odcinka kręgosłupa. Najważniejsze, aby odpowiednio dobrana technika pozwoliła nie tylko uzyskać chwilowy efekt przeciwbólowy, ale przede wszystkim go utrwalić, przywrócić zdrowie i możliwość powrotu do codziennej pracy, aktywności fizycznej oraz życia towarzyskiego.

Zaleca się stosowanie następujących środków i metod terapii:

• Farmakoterapia obejmuje leki przeciwbólowe, niesterydowe leki przeciwzapalne, blokady – zastrzyki środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych do bolących stawów kręgosłupa, plastry rozgrzewające i chłodzące. Pomóc może także maść na ból krzyża zawierająca substancje aktywne. Pamiętajmy jednak, że środki przeciwbólowe usypiają chwilowo nasze receptory odczuwające ból, a nie likwidują jego przyczyny.
• Terapia ułożeniowa – zaleca się przyjmowanie tak często, jak to tylko możliwe niebolesnych i odciążeniowych pozycji dla kręgosłupa; najlepiej leżenie na plecach na twardym podłożu.
• Fizykoterapia i masaż kręgosłupa – zastosowanie różnych zabiegów fizykalnych oraz bezpośredniego oddziaływania na tkanki za pomocą dotyku pozwoli osiągnąć efekt przeciwbólowy. Jeśli przyczyna bólu dolnej części kręgosłupa jest mechaniczna, związana z patologią krążka międzykręgowego i kręgozmykiem, terapia również powinna być mechaniczna, czyli połączona z ruchem. Dlatego w tych przypadkach zabiegi z użyciem fizykoterapii są bezcelowe, a szansę powrotu do zdrowia dadzą ćwiczenia lub terapia manualna (koncepcja badania i leczenia, która odnajduje zaburzenia funkcjonalne w kręgosłupie i za pomocą odpowiednich technik mobilizacyjnych i manipulacyjnych przywraca fizjologiczną „grę” pomiędzy stawami miedzykręgowymi).

Ćwiczenia na ból krzyża

Na ból w dole pleców pomoże także kinezyterapia, czyli ćwiczenia na bolący krzyż mające na celu rozluźnienie, rozciągnięcie przykurczonych i napiętych mięśni oraz wzmocnienie osłabionych tkanek miękkich, które ostatecznie powinny poprawić ruchomość naszego kręgosłupa.

Informacje o tym jak ćwiczyć najlepiej zdobyć w czasie zajęć fizykoterapii. Należy je wykonywać w postaci krótkich serii, stosując na zmanię ćwiczenia przeciwważne. Początkowo gimnastyka powinna być wykonywana na macie, gdzie pozycją wyjściową jest leżenie lub klęk. Priorytetem jest wzmocnienie gorsetu mięśniowego – mięśni podłużnych grzbietu i mięśni brzucha. Należy unikać nagłej rotacji. Osobom, które mają problemy z kręgosłupem, zaleca się uczestniczenie w zajęciach określanych jako szkoła pleców. Pomagają też niektóre pozycje z jogi.

Sposobem na ból krzyża jest również mechaniczna diagnoza i terapia metodą McKenziego. Jest koncepcją badania i leczenia zaburzeń mechaniki kręgosłupa, w terapii wykorzystuje się techniki manualne stosowane przez terapeutę oraz siły mechaniczne generowane przez pacjenta. Podstawą jest zebranie dokładnego wywiadu chorobowego, który pozwoli nam precyzyjnie ustalić objawy, ich zmienność, topografię oraz zastosowanie ruchów testujących. Efektem dobrze przeprowadzonego badania jest ustalenie ruchów, które naprawiają złe ułożenie krążka międzykręgowego w dyskopatii i pozwolą na repozycje przepukliny. Tym sposobem eliminuje się przyczynę dolegliwości. W niektórych przypadkach, dla zwiększenia efektywności ćwiczeń, zaleca się terapię manualną.

Operacja kręgosłupa – jakie są wskazania?

Jeśli zostaną stwierdzone objawy neurologiczne, zmiany pourazowe, nowotwór lub choroby narządów jamy brzusznej należy zgłosić się do specjalisty: neurologa, ortopedy, neurochirurga, internisty lub specjalisty rehabilitacji medycznej.

W przypadku ciężkich objawów neurologicznych pod postacią osłabienia funkcji mięśni kończyn dolnych, zaburzenia czucia dotyku na kończynach, bardzo silnego promieniowania bólu do innych części ciała, znajdujących odzwierciedlenie w badaniach obrazowych lub niepowodzenia leczenia zachowawczego, kwalifikuje się pacjenta do zabiegu operacyjnego.

Pamiętajmy jednak, że tylko kilka procent pacjentów z bólem kręgosłupa lędźwiowego wymaga leczenia operacyjnego, gdyż jest ono dużą ingerencją w nasz organizm. W większości przypadków pacjenci wymagają w pierwszej kolejności intensywnego leczenia pod okiem specjalistów rehabilitacji oraz fizjoterapeutów.

Ból krzyża – jak zapobiegać?

Poza rehabilitacją pod okiem wykwalifikowanego specjalisty ważne jest stosowanie odpowiednich działań profilaktycznych, które pozwolą nam w przyszłości uniknąć podobnych incydentów z bólami kręgosłupa. Pamiętajmy, że lepiej zapobiegać niż leczyć i że sami możemy zadbać o kręgosłup. Wystarczy, że wyeliminujemy czynniki działające niekorzystnie na kręgosłup i będziemy stosować proste zasady profilaktyki, takie jak:

• utrzymanie właściwej postawy ciała,
• przygotowanie stanowiska pracy odpowiedniego do wymogów swojego kręgosłupa (klęcznik lub dobre krzesło),
• w pozycji siedzącej dbanie o odpowiednią wysokość biurka do swojego wzrostu (należy siedzieć wyprostowanym na dobrym krześle z podparciem na dolnym odcinku kręgosłupa),
• w codziennych obowiązkach domowych używanie nie większej siły niż to konieczne,
• odpowiednie podnoszenie ciężkich przedmiotów; przy dźwiganiu i podnoszeniu zawsze trzeba ugiąć kolana, potem unieść przedmiot i po wyprostowaniu pleców dźwignąć go blisko swojego ciała do góry, należy rozkładać ciężar symetrycznie w obie ręce.

Duże znaczenie ma to jak spać. Jeżeli ból krzyża jest bardzo silny, ostry, zaleca się spanie na plecach z nogami lekko przykurczonymi lub w pozycji embrionalnej. Pozycja płodowa odpręża ona stawy, krążki międzykręgowe i mięśnie kręgosłupa. Warto zainwestować w odpowiedni materac do spania. Nie może on być ani za miękki ani za twardy, powinien być elastyczny aby równomiernie podpierać wszystkie części ciała. W profilaktyce bólu krzyża istotne jest ponadto zmniejszenie masy ciała oraz zwiększenie aktywności fizycznej.

Bóle krzyża – video