Bóle pleców – jakie są przyczyny bólu pleców?

Dlaczego plecy bolą?

Co drugi Polak deklaruje, że ma problemy z plecami. Koszty związane z diagnostyką i leczeniem tych dolegliwości pochłaniają znaczną część nakładów przeznaczonych na opiekę zdrowotną. Co więcej, bóle kręgosłupa są częstą przyczyną zwolnień lekarskich, zwłaszcza wśród osób w średnim wieku oraz powodem przechodzenia na rentę lub wcześniejszą emeryturę. Możemy więc mówić o swoistej epidemii. Warto zwrócić uwagę, że dolegliwości opisywane jako bóle pleców nie zawsze pochodzą z układu kostnego. Bywa, że ból promieniuje od wybranych narządów.

Z bólem próbujemy sobie radzić stosując domowe i naturalne sposoby, które nie zawsze są skuteczne. Jeżeli jednak mamy do czynienia z poważną chorobą kręgosłupa lub narządu wewnętrznego, wymaga to właściwego medycznego postępowania. Dlaczego bóle kręgosłupa są powszechne i gdzie można szukać pomocy?

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Są pewne czynniki, które prowadzą do występowania dolegliwości bólowych. Styl życia, rodzaj pracy, aktywność fizyczna i jej brak, zaawansowany wiek, otyłość, długa jazda samochodem, dźwiganie ciężkich przedmiotów, nieprawidłowa postawa ciała, nieodpowiednia pozycja siedząca, niewłaściwe posłanie do spania oraz długotrwałe napięcie psychiczne – to wszystko może wywołać dolegliwości kręgosłupa. Najczęstszą przyczyną bólu kręgosłupa jest dyskopatia, choroba zwyrodnieniowa oraz procesy zapalne i reumatyczne.

Czytaj również: Ból brzucha i pleców

W chorobach kręgosłupa dochodzi do podrażnienia tkanek miękkich – mięśni przykręgosłupowych, powięzi, więzadeł, torebek stawowych oraz nerwów i splotów nerwowych. Przy większym nasileniu i dłuższym czasie trwania dolegliwości, dochodzi do przeciążenia tkanek miękkich i stawów kręgosłupa oraz do zmian strukturalno-zwyrodnieniowych jego elementów. Zdarza się, że ból i dyskomfort pojawiają się bez zauważalnej przyczyny, w wyniku nagłego urazu bądź przeciążenia kręgosłupa poprzez podniesienie ciężkiego przedmiotu.

Objawy bólu pleców

Jeżeli w kręgosłupie toczy się proces chorobowy, odczuwa się ból, zwłaszcza w strukturach bardzo unerwionych, takich jak: okostna pokrywająca kręgi, powierzchnie stawowe, krążki międzykręgowe, naczynia kręgowe, więzadła kręgosłupa. To jak bolą plecy zależy od tego gdzie umiejscowią się dolegliwości dolegliwości. Najczęściej jest to konkretny odcinek kręgosłupa – szyjny, piersiowy lub lędźwiowo-krzyżowy, ale z powodu największej ruchomości i uwarunkowań anatomicznych części szyjna i lędźwiowa najłatwiej ulegają uszkodzeniu. Najczęstszy jest więc ból pleców na dole. Przez pacjentów określany jako ból korzonków, rwa kulszowa, rwa lędźwiowa.

Warto wiedzieć, że choroba kręgosłupa niekoniecznie powoduje dolegliwości w jego bezpośredniej okolicy i również problemy z narządami wewnętrznymi mogą być błędnie odczytane jako choroba kręgosłupa.

To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie

Ból pleców może mieć różny charakter (paraliżujący, przeszywający, ograniczać ruchomość), umiejscowienie, czas trwania, nasilenie (silne, ostry, tępy) oraz dodatkowe objawy towarzyszące. Ból może być miejscowy; zlokalizowany w obrębie określonego odcinka kręgosłupa (w odcinku szyjnym lub lędźwiowym) lub promieniujący do innych części ciała: barków, bioder, pośladków, pachwiny, kończyn górnych lub dolnych na całej ich długości, aż do opuszków palców lub stóp. Często chorzy odczuwają drętwienie, mrowienie i pieczenie.

Czytaj również: Pieczenie skóry – przyczyny. Jak leczyć pieczenie skóry?

Ponadto pojawiać się mogą również zaburzenia czucia na powierzchni skóry oraz ograniczenie ruchomości bolesnego odcinka kręgosłupa. Bywa, że pacjenci skarżą się na ból pleców przy kaszlu i kichaniu i nawet najmniejszej zmianie pozycji.

Wskazaniem do tego, aby iść do lekarza jest pojawienie się osłabienia siły mięśniowej w obrębie kończyn, drętwienie i opadanie stopy. Jeżeli wykonywanie czynności domowych lub pokonywanie większego dystansu jest utrudnione, pojawiają się bóle i zawroty głowy, bezsenność, problemy z oddychaniem, może to świadczyć o poważnych powikłaniach neurologicznych i najczęściej ucisku na kręgosłup (na nerwy i naczynia). Sygnałem alarmowym są problemy z oddawaniem moczu, stolca i potencją (problemy z erekcją).

Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg

Ból pleców w odcinku lędźwiowym

Do najczęstszych przyczyn dolegliwości bólowych zaliczamy przeciążenie kręgosłupa. Wówczas ból pleców ustępuje pod dłuższym odpoczynku, czasami po przyjęciu leków przeciwbólowych. Bolą plecy na skutek nadmiernego obciążenia, nadwerężenia lub stłuczenia mięśni, naderwania lub zerwania więzadeł z powodu nagłego skręcenia lub zgięcia ciała przy podnoszeniu ciężaru.

Kolejną przyczyną jest tak zwany posturalny ból – ujawnia się z powodu przyjmowanej długo nienaturalnej, wymuszonej postawy ciała, na skutek przeciążenia struktur tkankowo-stawowych. Dotyczy szczególnie pracujących przez wiele godzin w pozycji siedzącej osób, które czują nieokreślony, niestały ból pleców w odcinku piersiowym.

Dyskopatia – to najczęstsza przyczyna kiedy pojawia się silny ból pleców, który często promieniuje. Znana powszechnie jako wypadnięcie dysku, czyli przesunięcie (przepuklina kręgosłupa) krążka międzykręgowego. Krążki znajdują się między kręgami oraz pełnią funkcję amortyzatorów kręgosłupa. Na skutek powtarzanych ruchów, najczęściej zgięcia w przód, nagłego dźwignięcia ciężkiego przedmiotu lub procesów starzenia dochodzi do wysunięcia krążka, który powoduje ucisk lub drażnienie korzeni nerwowych. Objawy ucisku określamy jako rwa kulszowa. Pojawia się ból pleców przy pochylaniu i próbie wykonania ruchu. ból pleców przy chodzeniu utrudnia codzienne życie. Dodatkowo ból promieniuje do pośladka, uda, a nawet do piszczeli. Tu warto wskazać także n dysfunkce stawów krzyżowo-biodrowych – wyzwalają dolegliwości bólowe, które ciężko odróżnić od objawów innych schorzeń zlokalizowanych w obrębie kręgosłupa.

W przypadku odcinka szyjnego mamy do czynienia z rwą ramienną, w lędźwiowym powstaje rwa kulszowa. Dochodzi do przewlekłych, nawracających bólów pleców, sztywności chorego odcinka kręgosłupa i ograniczeń ruchomości. Tu warto także wspomnieć o tym czym jest kręgozmyk – zmiana ta oznacza wysunięcie się danego kręgu względem innego kręgu na skutek długotrwałej, nieprawidłowej postawy ciała, urazu, osteoporozy lub wykonania gwałtownego ruchu, najczęściej dotyczy odcinka lędźwiowego.

Ból pleców z lewej i prawej strony to objaw charakterystyczny dla choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa – zwykle pojawia się w późnym okresie życia i najczęściej obejmuje odcinek szyjny oraz lędźwiowy. W jej przebiegu tworzą się osteofity (narośla kostne), które mogą drażnić lub uciskać korzenie nerwowe, pojawia się ból, ograniczenie ruchomości i stronienie od aktywności fizycznej.

Czytaj również: Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne

Bolące plecy – przyczyny

Bolące plecy mogą wskazywać na choroby reumatyczne – takie jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) lub zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) powodują sztywność i ograniczenia ruchu w kręgosłupie oraz zlokalizowania zmian zapalnych w narządach wewnętrznych. Zmiany chorobowe nieuchronnie stają się coraz bardziej zaawansowane, prowadząc do unieruchomienia kręgosłupa, złamań patologicznych, oraz trudności z oddychaniem. Choroby reumatyczne mają charakter rzutowo-remisyjny i najczęściej dotykają osoby młode, między 15 a 18 rokiem życia.

Za uporczywy ból pleców odpowiadają też choroby stawu barkowego lub biodrowego – głównie uszkodzenia mechaniczne i zapalenia tkanek miękkich: ścięgien, więzadeł, kaletek lub zwichnięcia mogą promieniować zarówno w kierunku ręki lub stopy jak i górnego lub dolnego odcinka kręgosłupa.

Wady postawy – takie jak skolioza, zwiększona lub zmniejszona kifoza lub lordoza wpływają negatywnie nie tylko na wygląd sylwetki, ale i skutkują dolegliwościami bólowymi. Objawy są niecharakterystyczne; mogą wiązać się z bólem niemal na każdym odcinku kręgosłupa i dawać dolegliwości odległe. Wady mają tendencję do rozwijania się w każdym wieku, ale najczęściej ujawniają się w okresie intensywnego wzrostu. Pacjenci skarżą się tu na ból pleców rano.

Złamania kręgów – dochodzi do nich przy ciężkich obrażeniach, związanych z upadkiem z wysokości lub kolizją samochodową, ale również mogą pojawiać się niepostrzeżenie przy osteoporozie lub niewinnym upadku z łóżka. Złamany kręgosłup wymaga unieruchomienia do czasu transportu do specjalistycznego ośrodka i wdrożenia leczenia, gdyż złamania mogą zagrażać życiu.

Nadmierna ruchomość stawów kręgosłupa – to rzadka przypadłość i u wielu pacjentów przez wiele lat nie daje objawów ani dolegliwości bólowych, jeśli układ mięśniowy jest odpowiednio wydolny, może niestety prowadzić do zaburzenia statyki kręgosłupa oraz dynamiki pracy mięśni.

Kręcz szyi – najczęściej jest wrodzoną patologią, rozpoznawaną u niemowląt i małych dzieci, ale bywa również nabyty. Oznacza przymusowe pochylenie głowy i szyi w stronę jednego barku oraz jej delikatne skręcenie na skutek przykurczu mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego lub bocznego zgięcia kręgu szyjnego.

Zwężenie (stenoza) kanału kręgowego – jest dość poważnym schorzeniem i wiąże się z bólem pleców i nóg przy utrzymywaniu pozycji stojącej oraz podczas ruchu. Samo zmniejszenie kanału zwykle nie daje objawów, dopiero ucisk korzeni nerwowych może dawać silne dolegliwości i zaburzenia neurologiczne.

Ból pleców po prawej stronie czy po lewej?

Jeżeli bóle pleców nie pochodzą bezpośrednio od kręgosłupa ni e są związane z dysfunkcją układu ruchu, tylko są wynikiem rzutowania bólu z innych okolic, to trudno jednoznacznie wskazać ich przyczynę i lokalizację. Pacjent mówiąc, że bolą plecy z prawej strony podejrzewa głownie problemy z nerkami. Tymczasem chorób internistycznych powodujących takie dolegliwości jest znacznie więcej. Zdarza się, że sporadycznie jedynym objawem choroby wewnętrznej staje się ból pleców. Zmiany zlokalizowane w nadbrzuszu mogą wywoływać ból pleców w odcinku piersiowym , choroby dolnej części jamy brzusznej – ból pleców w odcinku lędźwiowym, a choroby miednicy – w odcinku krzyżowym. Ból jest głęboki i rozlany. Najczęściej spotykane dolegliwości to: choroby serca, zapalenie płuc, wrzody żołądka lub dwunastnicy.

Wśród innych przyczyn przewlekłego bólu pleców należy wymienić osteoporozę – ta onacza demineralizację kości z różnych przyczyn np. długie unieruchomienie, nadczynność tarczycy czy stosowanie kortykosterydów. Osłabienie kośćca może prowadzić do złamań kręgów, których głównymi objawami są ból i utrata wzrostu.

Warto wspomnieć, że półpasiec – choroba zakaźna również daje objawy bólowe, zwłaszcza w odcinku piersiowym kręgosłupa.

Ból pleców z prawej strony może wskazywać na problemy z nerkami i trzustką, choroby przewodów żółciowych, trzustki, jelit, nerek, choroby ginekologiczne (endometrioza, zapalenie jajników, bóle menstruacyjne), także choroby uogólnione, w tym stwardnienie rozsiane.

Przerzuty nowotworowe – ból pleców jest najpowszechniejszym przejawem zaawansowanej choroby nowotworowej, a przyczyną są zwykle ogniska przerzutowe w kręgach. Nowotwory atakujące chętnie kręgosłup to nowotwory: piersi, płuc, prostaty, tarczycy lub nerki i odczuwamy ciągły, tępy ból, który pogarsza się w nocy.

Ból pleców w ciąży dotyka nawet 50 proc. kobiet odczuwa ból pleców w jej trakcie, które uniemożliwiają normalną aktywność kobiety. Przypuszcza się, że czynniki, które zwiększałyby prawdopodobieństwo tych dolegliwości to: kształt miednicy i fizjologiczne krzywizny kręgosłupa.

Przewlekłe stany bólowe pleców mogą współwystępować z problemami natury psychicznej bądź psychologicznej takimi jak: depresja, uzależnienia, stany lękowe lub nawet urazami z wcześniejszego okresu życia.

Bóle pleców – jakie badania?

Wiele przyczyn bólu kręgosłupa można leczyć zachowawczo. Zawsze jednak trzeba skonsultować się z lekarzem przed podjęciem decyzji o przyjmowaniu leków lub korzystaniu z różnych form terapii. Lekarz pierwszego kontaktu przeprowadzi dokładny wywiad dotyczący stanu ogólnego chorego, historii bólu i jego obrazu oraz występowania objawów towarzyszących. Należy być przygotowanym na wiele pytań tego typu. Jeśli lekarz nie zbiera dokładnego wywiadu, świadczy to o lekceważeniu i przedmiotowym traktowaniu pacjenta. Po wywiadzie przeprowadzane jest ogólne badanie fizykalne; lekarz może osłuchać płuca, sprawdzić tkliwość jamy brzusznej, opłukać kąty żebrowo-kręgowe, zbadać ograniczenie ruchomości kręgosłupa i obejrzeć sylwetkę.

Testy neurologiczne pozwolą zdyskwalifikować choroby kręgosłupa z przyczyn: zapalnych, urazowych, narządowych, nowotworowych, metabolicznych, rozwojowych. Diagnostykę uzupełniają badania obrazowe, w postaci zdjęcia rentgenowskiego (RTG), tomografii komputerowej (CT) czy rezonansu magnetycznego (MRI). Zdjęcie RTG wykrywa złamania i ewentualne zmiany zwyrodnieniowe.

Rezonans magnetyczny wykryje ucisku na rdzeń i korzenie nerwowe, przerzuty nowotworowe oraz ogniska infekcji. Tomograf posiada dużą wartość praktyczną, szczególnie jeżeli są podejrzenia zmian w obrębie kości albo rozważana jest operacja chirurgiczna. Każdemu pacjentowi zgłaszającemu dolegliwości kręgosłupa należy się właściwa uwaga. Błędem jest pośpieszne zlecanie dużej ilości badań dodatkowych albo nakłanianie do poddania się zabiegowi operacyjnemu.

Co na ból pleców – sposoby

Jest konieczna w leczeniu wielu schorzeń kręgosłupa. Dysponuje ona wieloma metodami i środkami terapii pacjenta z dolegliwościami kręgosłupa. Najważniejsze, aby dobrać technikę tak, by uzyskać nie tylko chwilowy efekt przeciwbólowy, ale przede wszystkim go utrwalić, przywrócić zdrowie i możliwość powrotu do codziennej pracy, aktywności fizycznej oraz życia towarzyskiego.

• Leki na ból pleców – działają tabletki przeciwbólowe, niesteroidowe leki przeciwzapalne, blokady – zastrzyki ze środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych do bolących stawów kręgosłupa. Należy pamiętać, że środki przeciwbólowe znoszą ból, ale działają chwilowo. Co więcej nie likwidują przyczyny dolegliwości.
• Terapia ułożeniowa – zaleca się przyjmowanie najczęściej jak to tylko możliwe niebolesnych i odciążeniowych pozycji dla kręgosłupa; najlepiej leżenie na plecach na twardym podłożu; w okresie ostrym, kiedy jest stan zapalny, zaleca się unikanie przeciążeń oraz odpoczynek.
• Rehabilitacja na ból pleców – oznacza stosowanie zabiegów fizykalnych, głównie o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym oraz regenerującym, takich jak: magnetoterapia, laseroterapia, krioterapia oraz zabiegów rozluźniających, poprawiających ukrwienie i odżywianie tkanek miękkich, takich jak: lampa solux czy prądy impulsowe małej częstotliwości.
• Masaż na ból pleców – jego celem jest zmniejszenie występującego w tkankach miękkich bolesnej okolicy wzmożonego napięcia oraz poprawienie ich ukrwienie oraz odżywiania.
• Mechaniczna diagnoza i terapia metodą McKenzie – jest koncepcją badania i leczenia zaburzeń mechaniki kręgosłupa, w terapii wykorzystuje się techniki manualne stosowane przez terapeutę oraz siły mechaniczne generowane przez pacjenta. Jej podstawą jest zebranie dokładnego wywiadu, który pozwoli nam precyzyjnie ustalić objawy, ich zmienność, topografię oraz zastosowanie ruchów testujących. Efektem właściwego badania jest ustalenie ruchu leczniczego, który naprawi złe ułożenie krążka międzykręgowego w dyskopatii i pozwoli na repozycję przepukliny. Tym sposobem eliminuje się przyczynę dolegliwości.

Rehabilitacja i ćwiczenia na ból pleców

W leczeniu bólu pleców sprawdza się terapia manualna – koncepcja badania i leczenia, która odnajduje zaburzenia funkcjonalne w kręgosłupie i przywraca fizjologiczną „grę” pomiędzy stawami międzykręgowymi. Po zastosowaniu odpowiedniej techniki, dochodzi do zmniejszenia bólu, ustąpienia procesu zapalnego oraz poprawy ruchomości stawu.

Skutecznym sposobem na ból pleców jest kinesiotaping, czyli plastrowanie – polega na oklejaniu wybranych fragmentów kręgosłupa elastycznymi plastrami, które mają działanie sensoryczne, poprawiają lokalne funkcjonowanie, zapewniają lepszą stabilizację, usprawniają procesy gojenia oraz zmniejszają ryzyko kontuzji podczas podejmowanej aktywności fizycznej.

Na uporczywe bóle pleców można wypróbować neuromobilizacje, czyli napinanie i rozciąganie tkanek nerwowych w celu poprawy elastyczności, usprawnienia mechanizmów naprawczych i regeneracyjnych, co pozwala na natychmiastową poprawę funkcji podrażnionych tkanek nerwowych i ograniczenia występowanie w nich zaburzeń neurologicznych.

Ból pleców – ćwiczenia bardzo pomagają, zwłaszcza mające na celu rozluźnienie, rozciągnięcie przykurczonych i napiętych mięśni oraz wzmocnienie osłabionych tkanek miękkich, które ostatecznie powinny poprawić ruchomość kręgosłupa.