Na co pomaga kołnierz ortopedyczny?
Kołnierz ortopedyczny służy do tego, aby:
- ograniczyć ruchy szyi,
- odciążyć mięśnie budujące szyję.
Należy pamiętać, że kołnierz szyjny nie służy do całkowitej stabilizacji tej części kręgosłupa, lecz jego rola ogranicza się jedynie do zmniejszenia ruchomości tego obszaru. Jest więc wykorzystywany wszędzie tam, gdzie konieczne jest ograniczenie poruszania głową i szyją, czyli w sytuacjach, gdy nadmierne ruchy mogłyby zaszkodzić pacjentowi. Pozwala to na:
- ochronę rdzenia kręgowego przed uszkodzeniem, np. po wypadku, gdy istnieje ryzyko uszkodzenia kręgosłupa – nadmierne ruszanie głową mogłoby wówczas doprowadzić do przemieszczenia się odłamów kostnych i uszkodzenia rdzenia kręgowego, co mogłoby mieć poważne konsekwencje zdrowotne;
- zmniejszenie napięcia mięśni szyi, np.: w schorzeniach układu ruchu; po rehabilitacji; po urazach mięśni kręgosłupa szyjnego, gdy mięśnie są nadmiernie napięte i ruchy szyją nasilają dolegliwości bólowe;
- ograniczenie ruchomości szyi po przeprowadzonych operacjach na kręgosłupie szyjnym – w celu ochrony przed uszkodzeniem i umożliwienia regeneracji tkankom.
Przeczytaj również:
Gorset ortopedyczny na kręgosłup (lędźwiowy, piersiowy) – leczenie skoliozy
Kołnierz szyjny – rodzaje
Na rynku są dostępne różne rodzaje kołnierzy ortopedycznych. Różnią się one budową, a co za tym idzie – mają inne wskazania. Wyróżnia się:
- kołnierz ortopedyczny miękki,
- kołnierz ortopedyczny półsztywny,
- kołnierz ortopedyczny sztywny.
Kołnierz ortopedyczny miękki (typu Schantza)
Jak sama nazwa wskazuje, jest on wykonany z miękkiego materiału – pianki poliuretanowej. Występuje w różnych rozmiarach dobieranych odpowiednio do obwodu szyi pacjenta. Umożliwia oparcie podbródka, dzięki czemu odciążają się mięśnie, co wpływa na zmniejszenie ich napięcia. W przypadku kołnierza miękkiego ruchomość szyi nie jest w znacznym stopniu ograniczona. Kołnierz miękki uniemożliwia jedynie pochylanie głowy do przodu i odchylanie jej do tyłu. Dlatego też służy raczej jako przypomnienie dla pacjenta, aby świadomie ograniczył ruchy szyją. Kołnierz Schantza wykorzystywany jest w rehabilitacji, np. w bólach reumatycznych szyi, ramion, chorobach zwyrodnieniowych i innych schorzeniach narządu ruchu. Można go zakładać również do spania.
Kołnierz ortopedyczny półsztywny (typu Florida)
W porównaniu z miękkim kołnierzem ortopedycznym, kołnierz typu Florida znacznie bardziej ogranicza ruchomość szyi. Z tego względu wykorzystuje się go głównie po urazach: złamaniach, uszkodzeniach więzadeł, ale również w chorobie zwyrodnieniowej, ostrych bólach mięśniowych i innych uszkodzeniach kręgosłupa szyjnego. Jeśli jest prawidłowo dopasowany, pozwala na ograniczenie wykonywania nagłych ruchów głowy – zarówno zginania, prostowania, jak i rotacji szyi.
Przeczytaj również:
Kule ortopedyczne – jakie są rodzaje, które wybrać, jak chodzić o kulach?
Kołnierz ortopedyczny sztywny
Ten kołnierz jest wykonany z plastiku. Zapewnia największą ochronę przed poruszaniem głową. Wykorzystywany jest przede wszystkim w przypadku poważnych i ciężkich urazów, po to, aby zabezpieczyć głowę i szyję poszkodowanego oraz ochronić go przed możliwym dalszym uszkadzaniem kręgosłupa. Używa się go przy transporcie pacjenta z miejsca zdarzenia oraz po zabiegach operacyjnych.
Kiedy zakładany jest kołnierz ortopedyczny?
Do wskazań do założenia kołnierza szyjnego zalicza się:
- schorzenia dotyczące mięśni, więzadeł, stawów kręgosłupa szyjnego,
- stany po zabiegach operacyjnych na tej części ciała,
- urazy – jak wypadek samochodowy czy upadek z dużej wysokości.
Kołnierz ortopedyczny jest wykorzystywany:
- po zabiegach operacyjnych w obrębie kręgów szyjnych;
- w bólach mięśni szyi – związanych zarówno z ich uszkodzeniem bezpośrednim, np. uraz, przeciążenie mięśni szyi, ale również spowodowanych ich stanem zapalnym;
- w urazie typu „whiplash”, w wyniku którego uszkodzeniu mogą ulec mięśnie, więzadła, krążki międzykręgowe i inne struktury szyi;
- w naderwaniu więzadeł szyjnych;
- w dyskopatiach;
- w zaburzeniach dotyczących układu nerwowego, takich jak nerwobóle, bóle szyi, ramion;
- u osób po wypadkach z ryzykiem uszkodzenia kręgosłupa szyjnego.
Noszenie kołnierza ortopedycznego – skutki uboczne
Aby kołnierz ortopedyczny spełniał właściwie swoją funkcję, powinien być prawidłowo dopasowany i założony. Nieprawidłowo dobrany rozmiar uniemożliwia odpowiednie wsparcie i unieruchomienie odcinka szyjnego kręgosłupa. Ważne jest również nieprzekraczanie maksymalnego czasu, w jakim powinno się mieć założoną ortezę szyjną i przestrzeganie zaleceń dotyczących prawidłowego jej używania. Pozwala to na uniknięcie skutków ubocznych, jakimi mogą być:
- bóle okolicy szyi,
- otarcia szyi,
- pokrzywka i inne reakcje alergiczne,
- zaczerwienienie okolicy szyi,
- duszność (może przerodzić się w poważne zaburzenia oddychania),
- wzrost ciśnienia śródczaszkowego wywołany upośledzeniem odpływu krwi żylnej w przypadku zbyt ciasno zapiętego kołnierza ortopedycznego,
- zaburzenia czucia.
Jak zakładać kołnierz ortopedyczny?
Najlepiej, aby w zakładaniu kołnierza ortopedycznego pomogła druga osoba. Dzięki temu łatwiej jest go prawidłowo dopasować tak, aby jak najlepiej spełniał on swoją funkcję. Najłatwiej zakłada się go w pozycji leżącej na plecach.
- Przed założeniem ortezę należy rozpiąć i następnie jej tylną część umieścić za szyją, bez podnoszenia głowy.
- Przednią część należy umieścić tak, aby podbródek znalazł się w przeznaczonym dla niego miejscu na kołnierzu.
- Na samym końcu należy zapiąć paski kołnierza.
Przeczytaj również:
Uraz kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego – objawy i leczenie
Ile godzin dziennie należy nosić kołnierz ortopedyczny?
Czas noszenia kołnierza ortopedycznego jest uzależniony od jego rodzaju oraz schorzenia. Kołnierz sztywny można nosić maksymalnie cztery godziny, natomiast kołnierz miękki i półsztywny mogą być noszone dłużej. Po zabiegach na kręgosłupie szyjnym, kołnierz może być ściągany na czas snu, czy też kąpieli. Orteza nie powinna być stosowana dłużej niż tydzień, gdyż grozi to osłabieniem, a nawet zanikiem mięśni szyi.
Przeciwwskazania do noszenia kołnierza ortopedycznego
Do przeciwwskazań do stosowania kołnierza ortopedycznego zalicza się:
- anomalie kręgosłupa szyjnego,
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
- obrzęk okolicy szyi,
- krwiaka w okolicy szyi,
- poważne schorzenia układu oddechowego.
