Dlaczego kolano boli?
Staw kolanowy jest największym stawem naszego organizmu. Jest ważną strukturą biorącą udział w przenoszeniu ciężaru ciała podczas chodzenia. Pozostawiony w dłuższym unieruchomieniu jak i nadmiernie przeciążany będzie dawał symptomy rozpoczynających się zjawisk patologicznych.
Najczęstszym i najbardziej dokuczliwym jest ból, który może pojawiać się w czasie zginania, prostowania oraz rotacji goleni względem kości udowej.
Utrzymujący się ból kolana podczas chodzenia bądź stąpania należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem. Symptomy bólowe mogą świadczyć o nieprawidłowościach w obrębie chrząstki stawowej czy też wskazywać na początek stanu zapalnego jak również być przyczyną innych chorób. Podjęta odpowiednio wcześnie rehabilitacja pozwoli powrócić do pełnego zdrowia.
Przeczytaj również:
Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja, rehabilitacja, ćwiczenia, powikłania
Objawy, które oprócz bólu są wskazaniem do wykonania badań i wizyty u ortopedy to:
- brzęk stawu kolanowego;
- gorączka;
- zmiany na skórze, zaczerwienienie, ocieplenie miejsca objętego bólem;
- sztywność stawu;
- trzaski w kolanie;
- graniczenie ruchomości;
- wysięk w stawie kolanowym (woda w kolanie);
- utykanie;
- niestabilność „uciekanie kolana”;
- wzmożona bolesność podczas chodzenia, wchodzenia po schodach i schodzenia z nich, nasilająca się przy próbie delikatnego przepchnięcia przeszkody do przodu grzbietem stopy, a tym bardziej przy pojawiająca się przy dotyku.
Przeczytaj również:
Trzaski w kolanie – przyczyny, objawy i leczenie trzeszczących oraz strzelających kolan
Ból kolana przy chodzeniu po urazie i upadku
Najczęstszymi przyczynami bólu stawu kolanowego są urazy. Drobne mogą dawać objawy bólu kolana oraz uniemożliwiać codzienne funkcjonowanie. Jeśli pacjent skarży się na znaczną bolesność, ograniczenie ruchomości, niepokojące trzaski w stawie oraz wysięk, może to świadczyć o urazie mięśnia, bądź innych struktur anatomicznych.
Często pacjenci mówią, że mają „wodę w kolanie”. Wówczas staw jest mocno obrzęknięty, często zaczerwieniony.
Ból nasila się przy chodzeniu oraz zginaniu stawu. Niemal natychmiastowe opuchnięcie oraz drętwienie kolana, możemy zaobserwować po upadku. Najczęściej towarzyszy temu bardzo silny ból. Nie zawsze (lecz często) może to być wynikiem poważniejszych dysfunkcji. Najczęściej te objawy wymagają interwencji lekarskiej bezpośrednio po urazie.
Uszkodzenie łąkotek najczęściej dotyczy osób uprawiających sport. Wraz z wiekiem łąkotki są mniej ukrwione a w ich strukturze znajduje się więcej włókien kolagenowych. Z tego też powodu, osoby starsze są częściej narażone na uszkodzenia.
Rozwijający się proces zwyrodnieniowy, może także być przyczyną uszkodzenia tych struktur. W tego typu urazach, pacjentom towarzyszy często ostry ból kolana podczas zginania, niekiedy ze słyszalnym trzaskiem zaakcentowany najbardziej z boku kolana (z lewej strony), przy chodzeniu, stąpaniu oraz w pozycji klęku.
Przeczytaj również:
Czy strzelające stawy wymagają leczenia? Co oznacza chrupanie, przeskakiwanie i strzykanie w stawach?
Ból kolana podczas biegania i przy chodzeniu po górach
Możliwe są też urazy mięśni i pozostałych struktur otaczających staw kolanowy np. naderwanie, zerwanie mięśnia. Naderwanie mięśni okolicy kolana może być spowodowane nadmiernym przeciążaniem tej okolicy na przykład w wyniku: niewłaściwego rozciągania, wielokrotnych mikrourazów czy też ruchów wykonywanych zbyt gwałtownie.
Niepokojącym objawem może być bardzo silny ból tylko przy chodzeniu, obciążaniu kolana, kiedy poszczególne grupy mięśniowe nie są gotowe na zniesienie tak dużego wysiłku fizycznego.
Warto dodać, iż ból kolana zlokalizowany na zewnątrz kolana (z prawej strony) może być objawem syndromu pasma biodrowo-piszczelowego.
Częstym problem są także silne dolegliwości przy chodzeniu, przy bieganiu u osób regularnie uprawiających ten sport. Najczęściej tego typu przypadłość jest sygnałem oznaczającym dysfunkcję rzepki. Ból pojawiający się przy chodzeniu po górach czy też podczas skakania może być wynikiem nadmiernych przeciążeń stawów kolanowych spowodowanych dobraniem niewłaściwego obuwia.
Typowym schorzeniem, na które skarżą się osoby po treningu biegowym, jest tak zwane kolano biegacza. Ból pojawia się z przodu lub z boku, w okolicach rzepki. Nasila się w czasie: zginania kolana, biegania, skakania. Jest wynikiem uszkodzenia stawu kolanowego, rzepkowo-udowego, a także zaburzeń produkcji mazi stawowej. Słyszalne są: trzeszczenie w kolanie, chrobotanie i klikanie w stawie. Pojawia się obrzęk.
Przeczytaj również:
Blokada kręgosłupa – co to jest, działanie, wskazania, przeciwwskazania i skutki uboczne
Ból kolana przy chodzeniu – zapalenie, torbiel, reumatyzm
Przyczyną bólu może być gonartroza, czyli zwyrodnienie stawu kolanowego. W tym przypadku grupą szczególnie narażoną są osoby z nadwagą, po urazach. Pierwszym objawem może być z ból kolana przy chodzeniu po schodach, np. podczas schodzenia, sztywność oraz bolesność w stawie. Może to być początek choroby zwyrodnieniowej.
Warto wspomnieć, że bolesność kolana może być sygnałem świadczącym o rozwijającym się zwyrodnieniu stawu biodrowego bądź kręgosłupa. Ból będzie się nasilał przy chodzeniu oraz kucaniu, dłużej utrzymującej się pozycji stojącej, chodzeniu po nierównościach.
Za ból odpowiadać może też torbiel, która przypomina guzek pod kolanem wypełniony płynem. Przyczyną torbieli może być zapalenie stawu kolanowego, a dokładnie kaletki maziowej mięśnia półścięgnistego bądź też uraz torebki stawowej, w którym wędrujący płyn stawowy przedostaje się z tyłu kolana. Tam też lokalizuje się silny i ostry ból.
Kolejną przyczyną dolegliwości kolana może być reumatyzm. Choroby reumatyczne to ZZSK (zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa), RZS (reumatoidalne zapalenie stawów).
Wtedy ból pojawia się najczęściej podczas chodzenia i obciążania kończyn, na przykład przy wchodzeniu po schodach. Towarzyszą temu: nadmierne ocieplenie stawu, zmiana zabawienia (od czerwonego do mocno sinego) kolana. Objawem charakterystycznym jest poranna sztywność, która ustępuje po ok. 60 min. W zaawansowanych stadiach choroby, pojawiają się także: gorączka, brak apetytu, uczucie zmęczenia z nasileniem dolegliwości bólowych. Nietypowym objawem choroby może być zapalenie stawu kolanowego lub innego dużego stawu.
Przeczytaj również:
Artroskopia kolana – wskazania, przebieg zabiegu, rekonwalescencja, powikłania
Ból stawu kolanowego podczas chodzenia – inne przyczyny
Silny, ostry ból kolana połączony także z zaczerwienieniem oraz gorączką może świadczyć o dysfunkcji kolana spowodowanej infekcją pochodzenia bakteryjnego.
Może do niej dojść w wyniku skaleczenia bądź nieodpowiednio przeprowadzonych procedur podania niektórych leków, ułatwiających odnowę chrząstki stawowej.
Bóle kolana w czasie chodzenia u dziecka mogą być tak zwanymi bólami wzrostowymi. Pojawiają się w okresie dojrzewania ok. 10.–14. roku życia. Najczęściej ból pojawia się z tyłu kolana. Może również dotyczyć mięśni łydek oraz ud. Dolegliwości tego typu mogą się także pojawiać u młodszych dzieci w wieku 3–4 lat.
Związane jest to z intensywnym wzrostem mięśni i kości, który głównie zaznacza się nocą, gdyż właśnie wtedy zachodzi sekrecja (wydzielanie) hormonu wzrostu (HGH). Bóle tego typu powinny mijać samoistnie po ok. 30 min.
Bardzo podobne początkowe objawy daje choroba zwana boreliozą. Początek choroby może przebiegać z: ostrym bólem kolana, narastającym obrzękiem oraz podwyższoną temperaturą. Przypadłość ta, spowodowana jest krętkami kleszcza Borrelia, które w efekcie wywołują zapalenie stawu kolanowego. Objawem, który może dawać podstawę do rozpoznania, jest rumień wędrujący, czyli zmiana zabarwienia skóry. Nieleczona choroba może prowadzić do poważnych problemów neurologicznych, kardiologicznych oraz upośledzać funkcję stawów.
Przeczytaj również:
Rumień wędrujący – jak wygląda? Kiedy się pojawia i ile się utrzymuje?
Ból kolana podczas chodzenia – jakie badania przeprowadzić?
Do najczęściej zlecanych badań należy USG kolana. Dzięki takiej diagnostyce lekarz może stwierdzić: urazy łąkotek, uszkodzenie poszczególnych mięśni czy więzadeł oraz zapalenie stawu. Ultrasonografia jest bezpieczna i bezbolesna oraz może być wykonywana wielokrotnie, nie emituje szkodliwego promieniowania. Podczas badania lekarz przesuwa głowicę po specjalnym żelu nałożonym uprzednio na staw, za pomocą której ma pełen obraz stanu kolana.
Przy podejrzeniu urazu wykonuje się RTG kolana. Zdjęcie rentgenowskie potwierdza lub wyklucza złamanie kości długich i zwichnięcie. To badanie zleca się także w przypadku podejrzenia choroby zwyrodnieniowej i chorób reumatoidalnych.
Z tomografii komputerowej korzysta się podczas złożonych złamań kości długich. Może być także wykorzystywana w przypadku chorób zwyrodnieniowych oraz reumatycznych, kiedy badanie RTG nie daje jednorodnego obrazu.
Badanie rezonansem magnetycznym znajduje zastosowanie w przypadku uszkodzenia poszczególnych struktur anatomicznych – najczęściej łąkotek. Wykorzystuje się je także do wykrywania chorób reumatoidalnych. Można się nim posiłkować także u dzieci, w przypadku wykluczenia jałowych martwic bądź nowotworów.
Przeczytaj również:
Zwichnięcie rzepki – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania
Ból kolana przy chodzeniu – leczenie, fizjoterapia
Właściwa rehabilitacja powinna obejmować: dokładny wywiad z pacjentem, wykonanie niezbędnych testów funkcjonalnych kończyny oraz ustalenie planu leczenia. Do metod wspierających działania fizjoterapeutyczne w przypadku bólu kolana przy chodzeniu należy plastrowanie, czyli kinesiologytaping. To aplikacja specjalnych, rozciągliwych plastrów w celu pozbycia się obrzęku, stabilizacji kolana, wspierająco podczas wykonywania ćwiczeń.
Terapia mięśniowo-powięziowa to metoda pracy na taśmach anatomicznych, które pokrywają całe nasze ciało. Wspomniane „pasma”, składają się z tkanki łącznej, do której należą także mięśnie oraz powięzi. Powięź pełni w organizmie funkcję „pośrednika”. Stabilizuje cały układ ruchu oraz ma większą plastyczność niż kości.
Między innymi od stopnia ich napięcia zależeć będą nasze problemy związane z zakresem ruchu czy dolegliwościami bólowymi.
Fizykoterapia – są to zabiegi, które będą wpływać na stopień gojenia, regeneracji poszczególnych tkanek oraz innych struktur. Najczęściej stosowanymi są: pole magnetyczne, krioterapia, ultradźwięki.
Ćwiczenia mające na celu poprawę balansu mięśniowego, wzmocnienie osłabionych grup mięśni oraz ćwiczenia rozciągające.
Zaopatrzenie ortopedyczne stosuje się na przykład w przypadku współistniejących wad stop takich jak koślawość, w celu właściwego ustawienia stawu skokowego oraz zmniejszenia tym samych obciążenia stawu kolanowego.
Przeczytaj również:
Ultradźwięki w fizykoterapii
Ból kolana przy chodzeniu – czego unikać?
Kiedy boli Cię kolano – kilka istotnych wskazówek:
- warto unikać zabiegów z wykorzystaniem ciepła, zwłaszcza w 2.–3. dobie od konkretnego urazu, gdyż mogą potęgować ból;
- należy dobierać odpowiednie obuwie; chodzenie na zbyt wysokiej podeszwie bądź na obcasach w przypadku kobiet może nasilać ból kolana podczas chodzenia;
- nie należy polegać tylko na domowych sposobach leczenia bólu kolana; jeżeli ból utrzymuje się dłużej niż 2 dni, niezwłocznie należy udać się do specjalisty;
- nie wolno przeciążać chorego stawu;
- warto unikać zbyt gwałtownych ruchów.
Przeczytaj również:
Terapia powięziowa – co to jest, na czym polega, jakie są opinie i cena masażu?
Co nowego w przyczynach i biomechanice bólu kolana przy wchodzeniu i schodzeniu
Badania europejskie podkreślają, że wchodzenie i schodzenie po schodach potęguje nacisk na staw kolanowy aż do 3–4-krotności masy ciała, co może ujawnić lub przyspieszyć zmiany chorobowe.
U osób ze wczesną postacią choroby zwyrodnieniowej kolana (ang. KOA – knee osteoarthritis) obserwuje się charakterystyczne modyfikacje chodu i obciążenia – zwiększony pochył tułowia, zmniejszony zakres odwiedzenia biodra, co stanowi strategię kompensacyjną.
Co to oznacza praktycznie? Nawet jeśli bez bólu chodzimy po równym terenie, to wchodzenie albo schodzenie po schodach może wywołać dyskomfort lub ból – przeważnie z powodu: ukrytych osłabień mięśni (mięsień czworogłowy uda, pośladki), zaburzeń osi kończyny dolnej lub wczesnych uszkodzeń chrząstki rzepkowo-udowej lub łąkotek.
Warto też zwrócić uwagę na rekomendacje europejskiego towarzystwa European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases (ESCEO) dotyczące leczenia choroby zwyrodnieniowej kolana – w opracowaniu z 2019 roku podkreśla się konieczność podejścia wieloetapowego, zaczynając od interwencji niefarmakologicznych i w razie konieczności rozważając opcje bardziej inwazyjne.
Przeczytaj również:
Endoproteza stawu kolanowego – wskazania, rodzaje, powikłania, rehabilitacja, zalecenia
Nowoczesne metody leczenia – co warto wiedzieć
W ostatnich latach w europejskich publikacjach większy nacisk kładzie się na zintegrowaną rehabilitację – łączącą: ćwiczenia, korekcję biomechaniki, wsparcie żywieniowe oraz terapię fizjoterapeutyczną pod okiem specjalisty.
Kluczowe elementy nowoczesnego leczenia to:
-
Skoncentrowane programy wzmacniania mięśni uda i pośladków poprawiające stabilizację kolana i ograniczające obciążenie stawu.
-
Korekcja mechaniki kończyny (np. ustawienia stopy, osi kolana), aby zmniejszyć siły ścinające i uciskowe podczas wchodzenia i schodzenia.
-
Edukacja pacjenta i programy samodzielnego zarządzania bólem – według wytycznych amerykańskich i europejskich to podstawa leczenia.
-
W przypadku zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej – większe zainteresowanie technikami regeneracyjnymi (choć poziom dowodów nadal ograniczony) oraz indywidualnie dobieranymi interwencjami: chirurgia oszczędzająca, osteotomia, implanty czy systemy wspomagające obciążenie stawu.
-
Podejście holistyczne – uwzględniające redukcję masy ciała, aktywność fizyczną, optymalizację diety oraz styl życia – co znacząco wpływa na komfort chodzenia po schodach i zmniejszenie bólu.
Dzięki tym nowoczesnym metodom coraz częściej udaje się przywrócić sprawność pacjentom, którzy dotychczas przy schodzeniu lub wchodzeniu odczuwali znaczący dyskomfort.
Przeczytaj również:
Dieta przy RZS – co jeść, a czego unikać w reumatoidalnym zapaleniu stawów?
Najczęstsze pytania
P: Dlaczego bolą mnie kolana tylko przy wchodzeniu lub schodzeniu po schodach, a nie podczas zwykłego chodzenia?
O: Wchodzenie i schodzenie generuje znacznie większe obciążenie stawu kolanowego niż chodzenie po płaskim – może to ujawniać: ukryte osłabienie mięśni, zaburzenia osi lub wczesne zużycie chrząstki.
Przeczytaj również:
Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, badania, leczenie, operacja, rehabilitacja, ćwiczenia, powikłania
P: Czy leczenie bólu kolana musi polegać na operacji?
O: Nie. Większość przypadków zaczyna się od metod niefarmakologicznych i rehabilitacyjnych. Operacja lub inwazyjne metody to zwykle opcja późniejsza, jeśli inne działania zawiodą.
P: Jakie ćwiczenia warto wykonywać, jeśli boli kolano przy schodach?
O: Wskazane są ćwiczenia wzmacniające mięsień czworogłowy uda, pośladki, poprawiające równowagę i zakres ruchu kolana – np. wchodzenie na pojedynczy stopień, przysiady do krzesła, aktywacja pośladków.
P: Czy schodzenie w dół jest bardziej niebezpieczne dla kolana niż wchodzenie w górę?
O: Tak – schodzenie często generuje większe siły obciążające staw kolanowy i może być bardziej dolegliwe przy uszkodzeniu chrząstki czy łąkotki.
Współpraca: redakcja Wylecz.to
