Ból szczęki – jakie mogą być przyczyny bólu w okolicach szczęki?

Jakie mogą być przyczyny bólu szczęki?

Ból szczęki (jaw pain) to objaw, który może mieć podłoże stomatologiczne, neurologiczne, stawowe, a nawet kardiologiczne. W 2025 roku lekarze coraz częściej zwracają uwagę na jego związek z przewlekłym stresem, bruksizmem oraz zaburzeniami stawu skroniowo-żuchwowego.

Przyczyna bólu w okolicy szczęki i żuchwy (szczęka dolna) jest trudna do zdiagnozowania. Bywa, że ból pochodzi z okolic stawów skroniowo-żuchwowych, może być także elementem tak zwanej maski zawału serca.

Najczęstsze przyczyny bólu szczęki to: infekcje pochodzenia zębowego (promieniujący ból zęba), ropień okołozębowy – zwykle ból uporczywy, pulsujący, obecny tylko po jednej stronie twarzy lub w okolicy ust. Może występować też ból żuchwy przy jedzeniu.

Wśród innych schorzeń, które mogą powodować ból żuchwy należy wymienić:

• zapalenie zatok szczękowych – obustronny ból rozpierający, uciskający, w okolicy szczęki, policzków, oczodołów,
• dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego – ból żuchwy przy uchu lub promieniujący do niego, ból policzka lub wzdłuż żuchwypromieniujący do ucha, policzka;
• neuralgię nerwu trójdzielnego,
• choroby ślinianek – świnka, kamica ślinianek, zapalenie ślinianki przyusznej,
• urazy żuchwy i szczęki, np. pęknięcie czy złamanie kości żuchwy,
• promieniujący do szczęki ból głowy (migrena), ból ucha (zapalenie ucha).

Nagle pojawiający się ból żuchwy, bez uchwytnej przyczyny, może być również objawem towarzyszącym zawałowi serca.

Przeczytaj również:

Ból twarzy – przyczyny, objawy i leczenie bólu twarzy

Ból szczęki to objaw chorego stawu skroniowo-żuchwowego

Bardzo częstą przyczyną bólu w okolicy szczęki, żuchwy i bólu za uchem są dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego. Jest to ogólne określenie grupy zaburzeń dotyczących tej struktury.

Główne wspólne objawy to: ból szczęki koło ucha i stawu żuchwowego, charakterystyczny stały lub okresowy ból w okolicy stawu i jego ograniczona ruchomość, której towarzyszy nasilenie bólu przy otwieraniu szczęki i odgłos przeskakiwania podczas ruchów żuchwy.

Dodatkowo występować może ból głowy, szyi oraz okresowa sztywność („blokowanie”) w stawie uniemożliwiająca otwarcie lub zamknięcie ust, obrzęk wokół stawu. Objawy mogą występować jedno- lub obustronnie.

Przyczyny bólu stawu skroniowo-żuchwowego to: dysfunkcje i ból mięśniowo-powięziowy, czynniki psychologiczne – stres, zwiększona wrażliwość na ból, bruksizm (zgrzytanie zębami), wady zgryzu, zapalenie kości i stawów, reumatoidalne zapalenie stawów, zwyrodnienie krążków stawowych, dna moczanowa, spondyloartropatie, urazy i wady wrodzone.

Przeczytaj również:

Ból ósemki – przyczyny, objawy, leczenie, domowe sposoby na ból zęba mądrości

Jak leczyć choroby stawu skroniowo-żuchwowego?

Postępowanie w przypadku dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego i bólu kości szczęki powinno rozpocząć się od zmiany nawyków żywieniowych. Wskazane jest ograniczenie nadwyrężania stawu poprzez spożywanie pokarmów miękkich lub płynnych.

Należy ograniczyć szerokie ziewanie czy żucie gumy, zaprzestać podpierania głowy na rękach. Rozluźnienie mięśni i ulgę przynieść może delikatny masaż oraz stosowanie ciepła.

Na ból szczęki i żuchwy wskazane jest również ograniczenie stresu i stosowanie technik relaksacyjnych. W przypadku zapalenia stawów skroniowo-żuchwowych zaleca się stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (ibuprofen, naproksen).

Czasem zasadne jest stosowanie przez kilka tygodni, w niskiej dawce, trójcyklicznych leków antydepresyjnych lub selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego noradrenaliny (duloksetyna). Terapia ta ma zminimalizować ryzyko zaciskania szczęki i zgrzytania zębami, co w konsekwencji niszczy staw skroniowo-żuchwowy i wywołuje silny ból szczęki, okolic żuchwy i za uchem. Stosowane są również dostawowe iniekcje leków steroidowych.

Jeśli poprzednie metody terapii nie przyniosły wyraźnych korzyści, alternatywę na bóle szczęki stanowi leczenie chirurgiczne: artroskopia, artrocenteza, rekonstrukcja fragmentów kości czy krążków stawowych.

Przeczytaj również:

Ucisk w głowie – co może być przyczyną ucisku z tyłu, z boku i z przodu głowy?

Ból żuchwy (szczęki) – jakie badania wykonać?

Aby poznać, jaka może być przyczyna bólu w szczęce, oprócz badania fizykalnego i badania stomatologicznego użyteczne mogą okazać się badania laboratoryjne i obrazowe. Do podstawowych badań laboratoryjnych wykonywanych w celu poszukiwania oznak stanu zapalnego należy zaliczyć badanie OB, CRP oraz morfologię krwi.

Z badań obrazowych lekarz może zlecić zrobienie RTG szczęki i zatok – w poszukiwaniu obrazu zwyrodnienia, przebytego urazu, ropnia – bądź też tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego dla dodatkowego, dokładnego zobrazowania zmian w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych i sąsiadujących struktur.

W innych przypadkach bólu dolnej szczęki czy całej szczęki może zlecić sialografię dla wykluczenia problemów ze śliniankami (kamica ślinianki przyusznej) lub biopsję ślinianki.

Przeczytaj również:

Ból głowy po lewej stronie – co może oznaczać i jak go leczyć?

Jak leczyć ból szczęki?

Kluczowe w leczeniu bólu szczęki jest odkrycie przyczyny powstania tej dolegliwości. Doraźnie można stosować środki działające objawowo, tj. niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, paracetamol). W przypadku, gdy ból nie przechodzi po tych środkach lub trwa przewlekle, wskazana jest niezwłoczna wizyta u lekarza.

Gdy przyczyną bólu w szczęce są problemy dentystyczne, rozwiązaniem jest najczęściej leczenie kanałowe, usunięcie zęba i ewentualne opróżnienie powstałego ropnia. Ból spowodowany infekcją bakteryjną lub wirusową zatok i górnych dróg oddechowych w ciągu kilku dni może przeminąć samoistnie lub po leczeniu antybiotykami (w przypadku etiologii bakteryjnej).

Dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego i ból szczęki w zawiasach (określenie potoczne używane przez pacjentów) wymagają odpowiedniej modyfikacji stylu życia (miękkie lub płynne pokarmy, ograniczenie stresu), farmakoterapii i ewentualnie terapii inwazyjnej.

W przypadku neuralgii nerwu trójdzielnego podstawą terapii są leki przeciwpadaczkowe (np. karbamazepina, gabapentyna oraz klonazepam) i niektóre leki przeciwdepresyjne. W razie ich nieskuteczności lub silnych działań ubocznych rozwiązaniem może być zabieg neurochirurgiczny.

Przeczytaj również:

Szczękościsk – przyczyny, leczenie, ćwiczenia

Nowoczesne metody leczenia bólu szczęki (aktualizacja 2025)

Nowoczesne metody leczenia bólu szczęki opierają się na połączeniu fizjoterapii, terapii stresu, technologii 3D i terapii toksyną botulinową. Takie podejście pozwala nie tylko usunąć objawy, ale też zlikwidować przyczynę bólu, co znacząco poprawia jakość życia pacjentów.

1. Terapia manualna i fizjoterapia szczękowo-twarzowa

Nowoczesna fizjoterapia stomatologiczna skupia się na przywróceniu prawidłowego napięcia mięśni żucia i równowagi w stawie skroniowo-żuchwowym (SSŻ).
Najczęściej stosowane techniki:

• terapia punktów spustowych mięśni żwaczy, skroniowych i mostkowo-obojczykowo-sutkowych,

• rozluźnianie powięziowe okolic twarzy i szyi,

• ćwiczenia czynnościowe i propriocepcji (uczenie prawidłowego toru ruchu żuchwy),

• taping neuromięśniowy (plastry rozluźniające napięcie).

Badania z 2024 r. wykazały, że połączenie terapii manualnej i ćwiczeń domowych skraca czas leczenia bólu szczęki nawet o 40% w porównaniu z samą farmakoterapią.

Szyny relaksacyjne i okluzjne (nocne)

To obecnie podstawa leczenia bruksizmu i przeciążenia stawu skroniowo-żuchwowego.
Nowoczesne rozwiązania obejmują:

• szyny cyfrowe projektowane na podstawie skanów 3D, dopasowane z dokładnością do 0,1 mm,

• materiały termoplastyczne klasy medycznej, które dopasowują się do temperatury jamy ustnej,

• mikrosensory wbudowane w szyny (np. GrindCare 2.0), które monitorują zgrzytanie w nocy.

Dzięki temu pacjent i lekarz mogą śledzić postępy terapii w czasie rzeczywistym poprzez aplikację mobilną.

3. Toksyna botulinowa (botoks)

W 2025 roku botoks jest jedną z najlepiej przebadanych i najskuteczniejszych metod leczenia bólu mięśni żwaczy i bruksizmu.
Podaje się go w mikrodawekach do mięśni:

• masseter (żwacz),

• temporalis (skroniowy),

• a czasem pterygoideus medialis (skrzydłowy przyśrodkowy).

Efekt: rozluźnienie mięśni, zmniejszenie napięcia i bólu, a także delikatne wysmuklenie konturu twarzy (efekt estetyczny). Czas działania: 3–6 miesięcy. Badania J. Oral Facial Pain Headache (2024) potwierdzają skuteczność botoksu w redukcji bólu SSŻ nawet o 70%.

Przeczytaj również:

Ścieranie zębów (starte szkliwo) – jakie są przyczyny i jak leczyć starte zęby?

4. Farmakoterapia celowana

Tradycyjne NLPZ (np. ibuprofen, naproksen) są skuteczne tylko w krótkiej perspektywie.
Nowoczesne podejście obejmuje:

• miorelaksanty centralne (np. tizanidyna, baklofen) – rozluźniają napięte mięśnie,

• leki modulujące ból neuropatyczny (gabapentyna, duloksetyna),

• terapie miejscowe – żele z lidokainą i mentolem, plastry przeciwzapalne,

• suplementacja magnezu i witaminy D, która wspomaga relaksację mięśniową i odporność na stres.

Coraz częściej lekarze sięgają po personalizowane kombinacje leków w oparciu o badania EMG i analizę napięcia mięśni żucia.

5. Psychoterapia, biofeedback i trening relaksacyjny

Ponieważ u 60–70% pacjentów ból szczęki ma komponent stresowy, nowoczesne leczenie obejmuje podejście psychosomatyczne:

• biofeedback mięśniowy – urządzenia monitorują napięcie mięśni żwaczy i uczą ich kontrolowanego rozluźniania,

• terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomaga w eliminacji nawyków zaciskania zębów,

• mindfulness i techniki oddechowe – redukują stres i napięcie.

W 2024 r. opublikowano w Journal of Behavioral Medicine badanie, w którym po 8 tygodniach terapii CBT zanotowano spadek częstotliwości bruksizmu o 45%.

Przeczytaj również:

Zaciskanie zębów (w dzień i w nocy) – przyczyny, skutki i leczenie zaciskania szczęki

6. Laseroterapia niskoenergetyczna (LLLT)

Stosowana miejscowo na okolice SSŻ i mięśni żwaczy, wykorzystuje światło o długości fali 808–980 nm.
Efekty kliniczne:

• działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe,

• poprawa mikrokrążenia,

• przyspieszenie regeneracji tkanek.

LLLT jest szczególnie polecana u pacjentów z przeciwwskazaniami do NLPZ.
Badania (J. Clin. Laser Med Surg, 2024) wykazują redukcję bólu o 50% już po 6–8 zabiegach.

7. Fala uderzeniowa niskiej intensywności (Li-ESWT)

Nowoczesna metoda fizykalna stosowana w przewlekłych bólach stawu skroniowo-żuchwowego.
Fala akustyczna stymuluje procesy naprawcze w tkankach miękkich i poprawia ukrwienie stawu.
Zabieg trwa 5–10 minut, wykonywany jest bez znieczulenia, a efekty utrzymują się nawet do 6 miesięcy.

8. Nowe technologie diagnostyczno-lecznicze

• Digital Jaw Motion Analyzer (DJMA) – śledzi ruchy żuchwy w czasie rzeczywistym i tworzy model 3D pracy stawu.

• Aplikacje mobilne do autoterapii – np. „TMJ Care” czy „RelaxMyJaw”, które prowadzą użytkownika przez ćwiczenia i monitorują objawy.

• Druk 3D w protetyce i ortodoncji – pozwala tworzyć spersonalizowane szyny i nakładki z wyjątkową precyzją.

9. Podejście interdyscyplinarne

Najlepsze efekty uzyskuje się przy współpracy:

• stomatologa lub chirurga szczękowego,

• fizjoterapeuty stomatologicznego,

• neurologa lub ortodonty,

• psychologa / terapeuty stresu.

W wielu krajach (m.in. Niemcy, Szwecja, Polska) powstają specjalistyczne centra leczenia bólu orofacjalnego, gdzie pacjent otrzymuje kompleksową opiekę.

Przeczytaj również:

Złamana szczęka – jakie są objawy, jak wygląda leczenie, czy potrzebna operacja?

Ból szczęki – najczęściej zadawane pytania

1. Czy ból szczęki może być objawem zawału serca?
Tak. W przypadku bólu promieniującego do lewej żuchwy, szczególnie z towarzyszącym bólem w klatce piersiowej, dusznością lub nudnościami, należy natychmiast wezwać pomoc medyczną (112).

2. Jak odróżnić ból zęba od bólu stawu skroniowo-żuchwowego?
Ból zęba jest punktowy i nasila się przy nagryzaniu. Ból stawu to uczucie napięcia, przeskakiwania lub trzaskania przy otwieraniu ust.

3. Czy ból szczęki może być spowodowany stresem?
Tak – stres jest jedną z najczęstszych przyczyn. Może powodować nieświadome zaciskanie szczęki i bruksizm.

4. Ile trwa leczenie bólu szczęki?
Zależy od przyczyny. W przypadku bruksizmu – poprawa często następuje po kilku tygodniach stosowania szyny i terapii manualnej.

5. Kiedy iść do lekarza?
Jeśli ból trwa dłużej niż tydzień, towarzyszy mu obrzęk, gorączka, ból ucha lub trudności z otwieraniem ust – należy skonsultować się z lekarzem lub dentystą

współpraca: redakcja Wylecz.to