Nadgarstek i dłoń to obszary naszego ciała, których używamy każdego dnia. Składają się z wielu małych kości, więzadeł, mięśni i ścięgien, dlatego są podatne na przeciążenia, urazy i choroby. Ból, drętwienie, obrzęki, ograniczenie ruchomości – to typowe objawy, które mogą wskazywać na problemy w tych rejonach.
Przyczyny bólu nadgarstka i dłoni
Choroby zapalne stawów
RZS (reumatoidalne zapalenie stawów) – nieswoisty, symetrycznie występujący stan zapalny, dotyczy najczęściej stawów obwodowych. Przyczynia się do niszczenia stawów i struktur wokół niego się znajdujących powodując upośledzenie ich funkcji. Typowe objawy RZS to:
- ból,
- obrzęk,
- poranna sztywność,
- symetryczne zajęcie nadgarstków oraz dłoni do stawów międzypaliczkowych bliższych.
Początek RZS może nastąpić w każdym wieku, jednak najczęściej zaczyna się w wieku między 25. a 50. rokiem życia.
Łuszczycowe zapalenie stawów – w tym przypadku stan zapalny występuje najczęściej asymetrycznie. Oprócz objawów typowych dla zapalenia stawów mogą wystąpić dodatkowo zmiany skórne i zajęcie wyłącznie stawów międzypaliczkowych dalszych dłoni.
Choroba zwyrodnieniowa stawów – polega zwykle na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek, które tworzą staw. W przebiegu choroby zwyrodnieniowej dochodzi najczęściej do uszkodzenia chrząstki stawowej oraz do wymuszonej przebudowy kości. Dolegliwości bólowe dotykają najczęściej stawów międzypaliczkowych bliższych bądź dalszych oraz podstawę kciuka. Funkcja ręki zostaje ograniczona poprzez pojawiający się stan zapalny. Typowym objawem choroby zwyrodnieniowej stawów jest powstawanie guzków Boucharda i Heberdena, po którym objawy bólowe nieco łagodnieją.
Przeczytaj również:
Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny
Okołostawowe schorzenia
Zespół cieśni nadgarstka – wynika z ucisku nerwu pośrodkowego, który przebiega ciasno przez kanał nadgarstka wytworzony przez kości nadgarstka i więzadło. Dotyka w większej liczbie kobiet po 40 roku życia oraz osoby, u których dochodzi do przeciążenia w obrębie nadgarstka. Na zespół ten narażone są również kobiety w ciąży i osoby z chorobą zwyrodnieniową stawów. Objawia się najczęściej:
- występującym bólem rąk i nadgarstka,
- drętwieniem,
- cierpnięciem palców od 1 do 4,
- zanikami mięśniowymi,
- obniżeniem czucia.
- Objawy nasilać mogą się szczególny w nocy bądź po wybudzeniu.
Przykurcz Dupuytrena – powoduje przykurcz palców i znaczne ograniczenie otwarcia dłoni. Wynika to z przebudowy i grubienia się tkanki podskórnej dłoni (rozcięgno dłoniowe). Na rozcięgnie dłoniowym pojawiają się charakterystyczne guzki oraz może pojawić się objaw palca trzaskającego (ciężko rozprostować palec po uprzednim jego zgięciu). Choroba ta występuje znacznie częściej u mężczyzn po 40. roku życia i ma podłoże genetyczne.
Zespół de Quervaina – wynika z zapalenia pochewki ścięgnistej odwodziciela długiego i prostownika krótkiego kciuka. Najczęściej do zapalenia dochodzi w wyniku sumujących się mikrourazów poprzez wykonywanie czynności, które angażują solidny chwyt i odwiedzenie ręki. Ból w zespole de Quervaina lokalizuje się najczęściej w okolicy promieniowej nadgarstka (strona od kciuka) i nasila się przy poruszaniu kciukiem, mocnym chwycie i odwodzeniu ręki.
Ból rzutowany
Należy pamiętać, że oprócz wyżej wymienionych schorzeń, które przyczyniają się do występowania bólów nadgarstka i dłoni, mogą być również dolegliwości wynikające z uszkodzenia innego rejonu ciała niż tego, w którym jest problem. Przyczynić mogą się do tego między innymi objawy wynikające z uszkodzenia w obrębie kręgosłupa szyjnego, w obrębie naczyń, czy chociażby zespół łokcia tenisisty bądź zespół algodystroficzny bark-ręka.
Przeczytaj również:
Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy
Ból nadgarstka i dłoni – diagnostyka
Z racji tego, że przyczyn występowania bólu w obrębie nadgarstka i dłoni może być bardzo wiele, najlepiej zgłosić się do lekarza w celu konsultacji i postawienia diagnozy. Badania, które mogą pomóc w ustaleniu przyczyny to między innymi:
- ultrasonografia (obrazowanie struktur miękkich stawów),
- RTG (obrazowanie struktur kostnych),
- niekiedy rezonans magnetyczny bądź USG,
- badania pokazujące przewodzenie nerwowe.
Przegląd metod leczenia
| Metoda | Kiedy stosowana | Uwagi |
|---|---|---|
| Odpoczynek i ograniczenie obciążenia | Przy przeciążeniach, łagodnych stanach zapalnych | Unikać dźwigania, mocnego chwytu, powtarzających się ruchów |
| Okłady (zimne lub ciepłe) | Przy bólu i obrzęku | Zimne okłady w ostrej fazie, ciepłe przy napięciu mięśniowym |
| Ortezy / stabilizacja | Przy zespołach cieśni, urazach, osłabieniu ręki | Dają odciążenie i poprawiają komfort |
| Leki przeciwzapalne (NLPZ) | Przy stanach zapalnych | Należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza |
| Iniekcje sterydowe / leki biologiczne | Przy niektórych schorzeniach zapalnych | Skuteczne, ale wymagają decyzji specjalisty |
| Fizjoterapia, ćwiczenia rehabilitacyjne | Ważne we wszystkich fazach | Poprawiają ruchomość, siłę, stabilność |
| Terapie minimalnie inwazyjne / chirurgia | Gdy leczenie zachowawcze zawiedzie | Dotyczy np. ciężkich przypadków zespołu cieśni, przykurczu Dupuytrena |
Ból nadgarstka i dłoni – postępowanie
Gdy pojawia się ból nadgarstka i dłoni:
- można zastosować zimny bądź ciepły okład, w zależności co pomaga i przynosi bardziej ulgę;
- należy ograniczyć wszelkie zbędne ruchy ręką, które nasilają objawy bólowe nadgarstka i ręki;
- unikać dźwigania, noszenia ciężkich przedmiotów, aby nie dochodziło do przeciążeń w stawach;
- gdy ból utrzymuje się przez dłuższy okres czasu i wystąpią inne dodatkowe objawy charakteryzujące stan zapalny (obrzęk, zaczerwienienie), a także sztywność poranna czy osłabienie funkcji ręki, należy udać się do specjalisty.
Przeczytaj również:
Łuszczycowe zapalenie stawów – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie łuszczycy stawów
Ból nadgarstka i dłoni – leczenie
Leczenie bólu nadgarstka i dłoni jest zależne od tego, co jest przyczyną wystąpienia problemów z nadgarstkiem i dłonią oraz jak silne są objawy. Najczęściej stosuje się różne formy rehabilitacji, od ćwiczeń ruchowych aż po zabiegi z działu fizykoterapii. Wdrażane jest również leczenie farmakologiczne, najczęściej przy wykorzystaniu NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych). Dobre rezultaty daje miejscowe wstrzykiwanie steroidów w miejsca zmienione zapalnie. W niektórych przypadkach konieczny jest zabieg chirurgiczny, który mimo wszystko nie zawsze przynosi efekt, którego się oczekuje.
Badania USG w nadgarstku wykazały, że w wielu przypadkach zmieniają one plan leczenia – w jednym zestawieniu u 69 % pacjentów z bólem nadgarstka wynik MRI/USG skutkował zmianą decyzji terapeutycznej.
Ból nadgarstka i dłoni – najczęściej zadawane pytania
1. Dlaczego boli mnie nadgarstek bez urazu?
Najczęstszą przyczyną jest przeciążenie – zbyt długie pisanie na komputerze, używanie telefonu, praca fizyczna lub powtarzalne ruchy. Ból może też wynikać z zespołu cieśni nadgarstka, zapalnych chorób stawów lub choroby zwyrodnieniowej. Jeśli ból utrzymuje się ponad 7–10 dni, warto zrobić RTG lub USG i skonsultować się z ortopedą lub reumatologiem.
2. Co oznacza drętwienie palców w nocy?
To bardzo typowy objaw zespołu cieśni nadgarstka. Dochodzi wtedy do ucisku nerwu pośrodkowego.
Objawy nasilają się w nocy i po przebudzeniu – dłonie drętwieją, palce „cierpną”, czasem trzeba nimi potrząsać, by wróciło czucie.
Pomóc może orteza nocna, odpoczynek, ćwiczenia rozciągające i fizjoterapia. W cięższych przypadkach potrzebny jest zabieg chirurgiczny.
3. Jak odróżnić zespół cieśni nadgarstka od innych chorób?
-
Cieśń nadgarstka – drętwienie kciuka, palca wskazującego, środkowego i połowy serdecznego, zwłaszcza w nocy.
-
Zespół de Quervaina – ból po stronie kciuka przy chwytaniu i odwodzeniu.
-
RZS / zapalenie stawów – ból, obrzęk i poranna sztywność obu rąk.
-
Zwyrodnienie – ból po wysiłku, ograniczenie ruchomości, sztywność.
Dokładną diagnozę potwierdzi lekarz po badaniu neurologicznym i badaniach obrazowych (np. USG, EMG).
4. Czy można ćwiczyć, gdy boli nadgarstek?
Tak, ale tylko po konsultacji i w zależności od przyczyny bólu.
W fazie ostrej bólu – odpoczynek i chłodzenie.
W fazie przewlekłej – delikatne ćwiczenia ruchowe i wzmacniające, np.:
-
delikatne krążenia nadgarstków,
-
ściskanie miękkiej piłeczki,
-
rozciąganie palców gumką.
Fizjoterapeuta może dobrać indywidualny zestaw ćwiczeń.
5. Kiedy ból nadgarstka wymaga pilnej wizyty u lekarza?
Zgłoś się natychmiast, jeśli:
-
ból pojawił się po urazie, a nadgarstek jest zdeformowany lub spuchnięty,
-
wystąpiło drętwienie, utrata czucia lub siły chwytu,
-
ból trwa ponad 2–3 tygodnie mimo leczenia domowego,
-
towarzyszy mu gorączka lub obrzęk wielu stawów.
6. Jak leczyć ból dłoni w domu?
Domowe sposoby to:
-
zimne lub ciepłe okłady (w zależności od przyczyny),
-
odpoczynek i ograniczenie pracy rękami,
-
maści przeciwzapalne (np. z ibuprofenem, diklofenakiem),
-
ćwiczenia mobilizacyjne palców i nadgarstków,
-
masaże i kąpiele solankowe.
Jeśli objawy nie ustępują – konieczna jest diagnoza specjalisty.
7. Czy ból nadgarstka może być objawem choroby ogólnoustrojowej?
Tak. Występuje m.in. przy:
-
reumatoidalnym zapaleniu stawów (RZS),
-
toczniu rumieniowatym układowym (SLE),
-
cukrzycy (neuropatie obwodowe),
-
niedoczynności tarczycy,
-
łuszczycowym zapaleniu stawów.
Przeczytaj również:
Ból w nadgarstku – jakie mogą być przyczyny?
8. Czy zespół cieśni nadgarstka można wyleczyć bez operacji?
W wielu przypadkach – tak. Pomagają:
-
fizjoterapia i terapia manualna,
-
orteza nocna,
-
iniekcje sterydowe,
-
leki przeciwzapalne,
-
zmiana ergonomii pracy.
Operacja jest zalecana tylko wtedy, gdy inne metody zawodzą.
9. Jak zapobiegać bólowi nadgarstków?
- Regularnie rób przerwy w pracy przy komputerze.
- Używaj podpórek pod nadgarstki.
- Ćwicz rozciąganie dłoni i palców.
- Dbaj o ergonomię stanowiska pracy.
- Unikaj dźwigania ciężkich przedmiotów jedną ręką.
10. Czy ból dłoni może pochodzić z kręgosłupa?
Tak. Ucisk nerwów szyjnych (np. przy dyskopatii C5–C7) może powodować ból promieniujący do dłoni lub palców. W takim przypadku leczenie skupia się nie na dłoni, a na kręgosłupie szyjnym.
11. Jakie badania warto zrobić przy przewlekłym bólu nadgarstka?
-
RTG – ocena kości i stawów,
-
USG – ścięgna, nerwy, kaletki,
-
EMG – przewodnictwo nerwowe,
-
MRI – przy podejrzeniu uszkodzeń więzadeł, chrząstek, torbieli,
-
badania krwi – przy podejrzeniu RZS, łuszczycy, infekcji.
12. Ile trwa leczenie bólu nadgarstka?
To zależy od przyczyny.
-
Przy przeciążeniu: 1–3 tygodnie.
-
Przy cieśni nadgarstka: 1–3 miesiące (czasem operacja).
-
Przy RZS lub zwyrodnieniach – leczenie długoterminowe, przewlekłe, z okresami remisji.
13. Czy fizjoterapia naprawdę działa?
Tak. Badania z 2023–2024 r. (np. OARSI Journal, BSSH Guidelines) potwierdzają, że ćwiczenia, terapia manualna i ultradźwięki znacząco zmniejszają ból i poprawiają funkcję dłoni. Najlepsze efekty daje systematyczność – co najmniej 2–3 sesje tygodniowo przez kilka tygodni.
współpraca: redakcja Wylecz.to
