Przykurcz Dupuytrena – przyczyny, objawy, leczenie, operacja, rehabilitacja, ćwiczenia, powikłania

Zespół Dupuytrena – co to jest?

W wieku średnim i starszym często spotyka się (zwłaszcza u mężczyzn) charakterystyczne zgięciowe ustawienie palców dłoni, znane jako przykurcz Dupuytrena ręki, najczęściej czwartego i piątego, które stopniowo może się zwiększać. Choroba może również analogicznie dotyczyć rozcięgna podeszwowego na stopie.

Najbardziej charakterystyczne są wyczuwalne zgrubienia podskórne na dłoniowej stronie śródręcza oraz ciągnące się od nich pasma do palców, powodujące przykurcze. Przykurczone palce ustawiają się w utrwalonej pozycji zgięciowej, zwykle po 6–12 miesiącach od rozpoczęcia choroby.

W zaawansowanych postaciach może dojść do znacznego ograniczenia sprawności ręki. Pojawiają się problemy z włożeniem jej do kieszeni, zdarza się zahaczanie palcami przy powitaniu. Przykurcz Dupuytrena może występować rodzinnie i dotyczyć obu kończyn.

Choroba przebiega bez bólu, jej rozpoznanie nie jest trudne, ale – niestety – w znaczny sposób może ona ograniczać funkcjonowanie chorego (zwłaszcza chwyt ręki) oraz prowadzić do utrwalenia zmian w jej aparacie więzadłowo-stawowym.

Czytaj również: Ostrogi piętowe, przyczyny, objawy, leczenie

Przykurcz Dupuytrena – jakie są przyczyny?

Przyczyna zespołu Dupuytrena nie jest do końca poznana. Przyjmuje się, że czynniki sprawcze w tym przypadku to np. uwarunkowania genetyczne (spotyka się je nawet u 60 proc. chorych z przykurczem) lub powtarzające się urazy i przeciążenia tkanek miękkich związane z pracą zawodową, które mogą powodować drobne, krwawe wylewy do rozcięgna i być początkiem procesu włóknienia.

Do innych przyczyn choroby Dupuytrena zalicza się jej współwystępowanie z:

• chorobami nerwu łokciowego,
• schorzeniami w układzie nerwowym,
• zmianami chorobowymi w korzeniach nerwowych splotu ramiennego.

Schorzenie to częściej dotyka osób chorych na cukrzycę, padaczkę lub alkoholizm.

Jakie są objawy choroby Dupuytrena?

Głównym objawem choroby Dupuytrena jest przykurcz rozcięgna dłoniowego. Jeśli procesem chorobowym zajęte są włókna podłużne rozcięgna, powstaje przykurcz zgięciowy palców, najczęściej serdecznego i małego, czyli ich przymusowe ustawienie w pozycji zgięciowej. Jeśli zaś przykurcza się warstwa poprzeczna rozcięgna – dochodzi również do zwężenia ręki. Uwidaczniają się wciągnięcia skóry, delikatne zgrubienia tkanki podskórnej lub guzki w obrębie dłoni oraz palców.

Dodatkowo utrudnione są ruchy palców, zwłaszcza prostowanie i odwodzenie. W przebiegu tej choroby występują również często zmiany towarzyszące, takie jak:

• obniżenie czucia w obrębie opuszek palców,
• parestezje,
• zaburzenia ukrwienia,
• nadmierna potliwość dłoni.

Występowanie tych dodatkowych objawów niekorzystnie rokuje o wynikach leczenia. Przebieg choroby jest długotrwały i dość zróżnicowany.

Przykurcz Dupuytrena ręki – stadia choroby

Tworzenie się zmian patologicznych w obrębie rozcięgna dłoniowego przebiega w trzech fazach:

• faza proliferacji – pojawiają się pierwsze zmiany w strukturze rozcięgna,
• faza przerostu rozcięgna – pojawiają się zgrubienia, guzki oraz powstają drobne przykurczenia w stawach,
• faza końcowa – utrwalają się przykurcze i powstają zbite, włókniste pasma bliznowców o małym unaczynieniu, powodujące utrudnienia w czynnościach manualnych.

Zaawansowanie zmian chorobowych określa się zsumowaną wartością kątową przykurczu oraz zajęciem rozcięgna grzbietowego prostowników:

• stadium I – zajęcie głównie włókien podłużnych rozcięgna – przykurcz w stawie śródręczno-paliczkowym do 30°, stawy międzypaliczkowe wolne;
• stadium II – wyraźny zgięciowy przykurcz w stawach śródręczno-paliczkowych i międzypaliczkowych bliższych, suma kątów przykurczu mniejsza niż 90°;
• stadium III – przykurcz obejmuje warstwy głębsze rozcięgna, suma kątów powyżej 90°, ręka jest zwężona, zwykle ograniczenie odwodzenia palców.

W stadium IV pojawia się proces bliznowacenia więzadła oraz rozcięgna prostowników, co powoduje przeprost w stawie międzypaliczkowym dalszym. W tym stadium rokowania co do wyników leczenia są najgorsze.

Choroba Dupuytrena – leczenie nieoperacyjne

W leczeniu przykurczu Dupuytrena stosuje się farmakoterapię, która polega na podaniu leku o nazwie Xiapex. To enzym (kolagenoza) rozpuszczający pasma łącznotkankowe powodujące przykurcz. Poprzez wstrzyknięcie leku – pod kontrolą USG – bezpośrednio do chorej tkanki (po uprzednim miejscowym znieczuleniu), dochodzi do rozpuszczenia odcinkowego pasm łącznotkankowych.

Następnie, po 24 godzinach, poprzez terapię manualną można uzyskać wyprost palców. Jednak nie wszystkie postaci przykurczu Dupuytrena nadają się na leczenie farmakologiczne Xiapexem, dlatego konsultacja ze specjalistą jest niezbędna.

Przykurcz Dupuytrena – operacja

Im wcześniej chory uda się do specjalisty i podejmie leczenie, tym większa jest szansa na odzyskanie pełnej sprawności chorej ręki. W późniejszych stadiach rokowanie jest znacznie gorsze.

Leczenie przykurczu Dupuytrena uwzględnia głównie zabieg operacyjny, który umożliwia powrót chorej dłoni do całkowitej sprawności lub przynajmniej zmniejszenie przykurczu. Jednak dopóki nie dojdzie do powstania przykurczów i upośledzenia funkcji kończyny, wskazanie do operacji jest względne.

W zależności od zaawansowania zmian chorobowych, zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym przy niedokrwieniu operowanej kończyny (zakłada się opaskę uciskową).

Operacja przykurczu Dupuytrena polega na chirurgicznym wycięciu lub przecięciu przerośniętych pasm, które powodują przykurcze w palcach. Rana jest zaszywana i zabezpieczana opatrunkiem, a w razie potrzeby na rękę zakłada się szynę gipsową na czas gojenia. Może wystąpić potrzeba drenowania rany pooperacyjnej, więc pod skórę wprowadza się plastikową rurkę, przez którą krew będzie wyciekać do specjalnego naczynia.

Następnego dnia pacjent udaje się na kontrolną wizytę, aby zmienić opatrunek i usunąć drenik. Po 2 tygodniach usuwane są szwy oraz unieruchomienie.

Rekonwalescencja pooperacyjna trwa do 4 tygodni. Warto również pamiętać, że operacja usuwa tylko następstwa choroby, a nie samą chorobę, dlatego też u niewielkiej części pacjentów po jakimś czasie problem nawraca.

Przykurcz Dupuytrena – ćwiczenia w rehabilitacji

W przebiegu leczenia stosuje się również fizjoterapię, zarówno we wczesnym okresie po zdiagnozowaniu choroby Dupuytrena, aby zahamować jej postęp, jak i również po operacji na rozcięgnie, aby przyspieszyć regenerację blizny i powrót ręki do pełnej sprawności.

Fizjoterapia powinna obejmować:

• zabezpieczenie chorej kończyny po operacji za pomocą temblaka przez kilka dni, również w celu zmniejszenia bólu oraz obrzęku,
• zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak nagrzewanie dłoni lampą sollux, ciepłe rozluźniające wirówki, ultradźwięki, laseroterapia oraz jonoforeza, zwłaszcza z lekami rozmiękczającymi bliznowce (np. jodek potasu, contractubex lub hialuronidaza).

W przypadku przykurczu palców należy stosować także masaże tkanek rozcięgna oraz blizny.

Warto wykorzystać także kinezyterapię – zarówno przed, jak i po operacji – która obejmuje ćwiczenia na przykurcz Dupuytrena usprawniające funkcje ręki. Wykonywane są one przez terapeutę lub samodzielnie przez pacjenta za pomocą drobnych przyrządów do ćwiczeń manualnych.

Czytaj również: Kostniak zatok – co to jest? Przyczyny, objawy i leczenie kostniaka zatokowego

Przykurcz palców dłoni – powikłania po operacji

Zawsze może powstać blizna w miejscu operowanym, która może powodować dyskomfort oraz ból podczas nacisku. Tak jak w przypadku każdej interwencji chirurgicznej, po operacji zespołu przykurczu Dupuytrena mogą wystąpić rozmaite powikłania, takie jak: krwiaki i obrzęki dłoni, a także martwica skóry w okolicy rany pooperacyjnej.

Inne powikłania obejmują:

• infekcje,
• ograniczenie ruchomości stawów dłoni,
• przewlekłe bóle w miejscu blizny pooperacyjnej,
• uszkodzenie nerwów.

Należy liczyć się także z tym, że może dojść do nawrotu schorzenia.

Bibliografia:

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dupuytrens-contracture/symptoms-causes/syc-20371943
• https://www.factsonhand.com/about-dupuytrens
• https://emedicine.medscape.com/article/329414-overview