Ból pięty (czy też ostry ból pięty) to bardzo częsty problem pacjentów zgłaszających się po pomoc lekarską do lekarzy rodzinnych, ortopedów lub fizjoterapeutów. Dolegliwość ta dotyka coraz większą liczbę osób – w szerokim przedziale wiekowym – i powoduje ogromne trudności w codziennym funkcjonowaniu. Szczególnym zmartwieniem jest nasilanie się bólu podczas chodzenia, co znacząco obniża jakość życia pacjenta. Do najczęstszych przyczyn bólu pięty zalicza się: otyłość, źle dopasowane buty, bieganie i skakanie po twardych powierzchniach, nieprawidłową technikę chodzenia, urazy i niektóre choroby. Problemu tego nie można zignorować i nie leczyć, ponieważ mogą powstać trwałe zmiany, które będą wymagać dłuższej rekonwalescencji. Pocieszającą informacją jest na pewno fakt, że większość przyczyn bólu pięty ustępuje po leczeniu niechirurgicznym.
Depositphotos
Dlaczego pięta boli przy chodzeniu?
Pięta to wyściełana poduszka z tkanki tłuszczowej wokół kości piętowej, która zachowuje swój kształt pomimo nacisku ciężaru ciała i ruchu. Służy do ochrony struktur stopy, w tym: kości piętowej, mięśni i więzadeł. Jest ona jednym z trzech głównych punktów podparcia stopy (dwa pozostałe to paluch i piąty palec stopy), dlatego codziennie jest narażona na ogromne obciążenia podczas: chodzenia, stania czy wykonywania różnych form aktywności fizycznej. Z tego powodu jest ona podatna na różnego rodzaju schorzenia. Podczas chodzenia dochodzi do powtarzalnego ucisku struktur w pięcie, co w sytuacji wystąpienia stanu zapalnego w tym obszarze spowoduje nasilenie się dolegliwości bólowych.
Przy chodzeniu ból pięty ma większe szanse na wystąpienie, jeśli:
masz płaskostopie lub inne wady w budowie stopy, co prowadzi do nieprawidłowego sposobu chodzenia, np. do przechylania stóp do wewnątrz;
dużo codziennie biegasz lub skaczesz;
spędzasz dużo czasu na stojąco – zwłaszcza na twardym podłożu, np. na betonie;
nosisz nieodpowiednio wyprofilowane buty, które nie zapewniają podparcia łuku stopy.
W grupie ryzyka wystąpienia bólu pięty są: kobiety i mężczyźni w średnim wieku, dzieci (szczególnie chłopcy) w wieku od 8 do 13 lat oraz kobiety w ciąży.
Jednym z najczęstszych schorzeń powodujących ból pięty jest stan zapalny rozcięgna podeszwowego. Rozcięgno podeszwowe to więzadło – czyli kawałek mocnej, cienkiej tkanki, która łączy kość piętową z kośćmi palców stopy, zapewniając mechaniczne połączenie pomiędzy nimi. Biegnie ono wzdłuż dolnej, podeszwowej powierzchni stopy, pod skórą. Do jego zapalenia może dojść w wyniku jego przeciążenia lub nadmiernego rozciągnięcia, np. podczas zbyt długiego stania na twardej powierzchni lub uprawiania sportu.
Noszenie nieprawidłowego obuwia (np. klapek) otyłość oraz wady w budowie stopy również mogą być powodem tej choroby. Najczęściej dotyczy ona jednej stopy, ale może również pojawić się jednocześnie w obu stopach. Objawia się intensywnym, kłującym bólem w pięcie – a dokładniej pod spodem pięty lub od jej wewnętrznej strony. Nasilenie bólu może być zmienne w zależności od pory dnia i aktywności. Charakterystyczną cechą jest ból zaraz po wstaniu z łóżka, który zmniejsza się po kilku minutach chodzenia. Dolegliwości bólowe mogą też się pogorszyć, jeżeli zaczniesz chodzić po tym, jak siedziałeś nieruchomo przez jakiś czas.
Ostroga piętowa jako przyczyna bólu pięty
Z tematem zapalenia rozcięgna podeszwowego bezpośrednio łączy się ostroga piętowa. Jest to kostna narośl, która wyrasta z dolnej części kości pięty, czyli w miejscu przyczepu rozcięgna podeszwowego. Powstaje wskutek ciągłego stanu zapalnego i obciążenia, gdy zapalenie powięzi nie jest leczone przez długi czas. Ostrogi piętowe ma nawet 15% ludzi. Zazwyczaj nie są one widoczne bezpośrednio przez skórę, można je zobaczyć na zdjęciu rentgenowskim. Najczęściej same w sobie nie są przyczyną bólu, ale jeżeli już powodują dolegliwości bólowe, to objawy są podobne jak przy zapaleniu rozcięgna podeszwowego lub na pięcie pojawia się tkliwy punkt.
Zapalenie ścięgna Achillesa jako przyczyna bólu pięty
Kolejną przyczyną bólu pięty jest zapalenie ścięgna Achillesa. Jest ono najgrubszym i najsilniejszym ścięgnem w ciele człowieka – łączy mięśnie łydki z kością piętową. Zlokalizowane jest z tyłu nogi, tuż nad kostką. Do jego zapalenia dochodzi wskutek przeciążenia – najczęściej u biegaczy, którzy nagle zwiększyli intensywność lub czas trwania biegu. Jest też również powszechnym schorzeniem u osób w średnim wieku, które okazjonalnie uprawiają sport, np. grają w tenisa lub koszykówkę tylko w weekendy. Najczęściej objawia się: bólem (większym rano i poprawiającym się w ciągu dnia), obrzękiem i sztywnością z tyłu pięty.
Zapalenie kaletki maziowej jako przyczyna bólu pięty
Zapalenie kaletki maziowej to kolejny możliwy powód bólu pięty. Kaletka maziowa to mały, wypełniony płynem worek, który wyściela przestrzenie między kośćmi i mięśniami, ścięgnami lub skórą. W wyniku nadmiernego używania i zbyt dużego obciążenia dochodzi do jej podrażnienia i opuchnięcia. Objawia się to tkliwością i bólem (szczególnie z tyłu pięty).
Innym schorzeniem odpowiedzialnym za ból pięty jest choroba Haglunda, inaczej zwana deformacją Haglunda. Jest to kostna narośl na kości piętowej w miejscu przyczepu ścięgna Achillesa. Jest ona widoczna i wyczuwalna przez skórę w postaci guzka. Przyczyna tej choroby nie jest do końca poznana. Badania wykazują, że może być ona dziedziczona genetycznie i występować rodzinnie.
Za ból pięty odpowiadają również (zwiększają ryzyko jego wystąpienia):
długotrwały ucisk lub podrażnienie przez źle dopasowane buty,
nadmierne obciążanie pięty,
nieprawidłowy chód.
Objawy choroby Haglunda to: ból z tyłu pięty, zaczerwienienie oraz obrzęk skóry wokół wyczuwalnego guzka. Bardzo często deformacja rozwija się równocześnie na obu stopach.
Wśród innych przyczyn bólu pięty można wymienić także:
Złamanie kości piętowej (zmęczeniowe) kości pięty – czyli małe pęknięcia w obrębie kości związane z nadmiernym jej użytkowaniem, np. w pracy lub podczas uprawiania sportu. Towarzyszy mu nasilający się, dokuczliwy ból pięty.
Stłuczenie pięty – w wyniku nadepnięcia na twardy przedmiot, np. kamień, może dojść do uszkodzenia tkanek wokół pięty.
Atrofia poduszki tłuszczowej stopy – degradacja poduszki tłuszczowej; tkanka tłuszczowa traci zdolność absorpcji wstrząsów, a to z kolei wywołuje silny ból pięty (porównywalny do tego, który powstaje w wyniku jej stłuczenia).
Inne urazy w obrębie stawu skokowego – na przykład skręcenie czy zwichnięcie.
Powyższe schorzenia mogą się objawiać bólem w różnych częściach pięty w zależności od miejsca powstania urazu. Dolegliwości bólowe mogą się pojawić z boku, z tyłu lub od wewnętrznej strony.
Ból pięty pojawia się również u dzieci – tutaj dominującą przyczyną jest choroba Severa, zwana także chorobą Haglunda-Severa. Jest to jałowa martwica guza kości piętowej, która najczęściej dotyka dzieci w 11. roku życia. U chłopców występuje 3 razy częściej, a w więcej niż połowie przypadków jest obustronna.
Choroba ta dotyczy zwłaszcza dzieci aktywnych fizycznie, które są narażone na przeciążenia lub mikrourazy, co prowadzi do nieprawidłowego przepływu krwi przez kość, a w konsekwencji – do niedokrwienia tylnej części pięty.
Normalna w tym wieku szybsza regeneracja tkanek prowadzi do zaniku powstałej martwicy, ale mogą się pojawić różne deformacje. Objawy to uciążliwy ból pięty i wykładniki stanu zapalnego, czyli: obrzęk, zaczerwienienie i zwiększone ucieplenie. Choroba Haglunda-Severa jest chorobą samoograniczającą się, leczenie zazwyczaj nie jest wymagane, a całkowite „wyzdrowienie” z niej następuje, gdy kości dziecka osiągną pełną dojrzałość.
Zanim poruszymy temat leczenia, należy napomknąć, że najważniejsze jest zapobieganie bólowi pięty. Oto zmiany, które możesz wprowadzić, aby nie dopadła Cię ta dolegliwość:
Jeżeli biegasz, wybieraj miękkie nawierzchnie takie jak trawa czy lekko utwardzona ziemia.
Używaj butów, które zapewniają odpowiednie wsparcie dla całej stopy i zbytnio jej nie uciskają.
Jeżeli masz nadwagę lub otyłość, dobrym krokiem będzie schudnięcie, które zmniejszy obciążenie dla twoich stóp.
Przed aktywnością fizyczną zadbaj o dobrą rozgrzewkę i rozciągnięcie stóp.
Jeżeli masz płaskostopie lub inne wady w budowie stopy, udaj się do fizjoterapeuty, który pomoże Ci w dobraniu odpowiednich ćwiczeń.
Jeżeli nie uda Ci się uniknąć wystąpienia dolegliwości bólowych w okolicy pięty, pierwszym lekarzem – do którego powinieneś się zgłosić – będzie specjalista medycyny rodzinnej. On (w zależności od objawów) skieruje Cię do odpowiedniego specjalisty. Najczęściej będzie to ortopeda, a jeżeli ból okaże się być wynikiem problemów z postawą ciała lub sposobu chodzenia – pomóc może nam również fizjoterapeuta.
Leczenie bólu pięty zależy od zdiagnozowane przyczyny dolegliwości. Najczęściej do pozbycia się nieprzyjemnych objawów wystarcza leczenie zachowawcze, ale jeżeli zignorujemy problem i dojdzie do trwałych zmian w układzie ruchu, konieczne może się okazać leczenie operacyjne. Leczenie zachowawcze polega na:
Odpoczynku – umożliwienie regeneracji i unikanie nadmiernego jej obciążenia jest konieczne (zwłaszcza na początku leczenia).
Stosowaniu zimnych okładów – zmniejszają stan zapalny i łagodzą ból.
Zażywaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
Wykonywaniu ćwiczeń rozciągających i wzmacniających tkanki, które uległy uszkodzeniu – zadbanie o odpowiednią pracę: mięśni, ścięgien i więzadeł zmniejszy aktualne objawy oraz zapobiegnie ich nawrotom. Należy je wykonywać pod okiem specjalisty, aby uniknąć dodatkowych kontuzji.
Stosowaniu wkładek do obuwia – szczególnie przydatne u osób z płaskostopiem, ponieważ pomagają one utrzymać prawidłową postawę stopy podczas chodzenia.
Fizjoterapii – terapia manualna, masaż, taśmy terapeutyczne czy ultradźwięki mogą przyspieszyć proces regeneracji i złagodzić odczuwane objawy.
Robieniu iniekcji steroidowych – sterydy mają działanie zmniejszające stan zapalny, mogą więc pomóc, jeżeli nieinwazyjne techniki nie przynoszą oczekiwanego efektu.
Przed rozpoczęciem programu ćwiczeń upewnij się, że diagnoza została potwierdzona i wykluczono: złamanie zmęczeniowe, choroba zapalną, neuropatię.
Ćwiczenia wykonuj regularnie – efekty przychodzą po tygodniach, nie po pojedynczych sesjach.
Jeśli ból się nasila (> 48 h) po ćwiczeniu lub pojawia się obrzęk, zmniejsz zakres lub częstotliwość.
Ćwiczenia to część leczenia, nie zastępują modyfikacji obciążeń (np. ograniczenie biegania/twardych nawierzchni), zmiany wkładek czy obuwia.
Konsultuj się z fizjoterapeutą lub lekarzem, jeśli nie ma poprawy po 6-12 tygodniach.
Ćwiczenie 1: Rozciąganie powięzi podeszwowej
Cel: zmniejszenie napięcia powięzi podeszwowej – istotne przy bólu pięty związanego z fasciopatią podeszwową. Wykonanie:
Usiądź na podłodze z wyprostowaną nogą (lub lekko ugiętą, jeśli wygodniej).
Załóż ręcznik lub pasek przez przednią część stopy (przy palcach).
Trzymając ręcznik oburącz, pociągnij stopę w stronę siebie – tak aby poczuć delikatne napięcie w dolnej części stopy i łuku. Stopę trzymaj w neutralnym ustawieniu (nie nadmiernie odwrócona/obrócona).
Utrzymaj pozycję przez 20–30 s. Wykonaj 3 serie.
Powtarzaj 2-3 razy dziennie, przez co najmniej 6 – 8 tygodni.
Wskazówki: nie „szarp” stopą, ruch ma być spokojny. Jeżeli ból jest ostry – zmniejsz zakres. Dlaczego warto: przeglądy wykazały, że rozciąganie powięzi i mięśnia trójgłowego łydki daje istotne efekty w redukcji bólu i poprawie funkcji w przypadku bólu pięty.
Cel: zmniejszenie napięcia mięśni łydki – co może wpływać na mechanikę stopy i przeciążenie powięzi. Wykonanie:
Stań twarzą do ściany, oprzyj dłonie o ścianę na wysokości klatki.
Jedną nogę ustaw z przodu z lekko ugiętym kolanem, drugą – z tyłu z kolanem wyprostowanym i piętą na podłodze.
Przesuń ciężar w stronę ściany – poczujesz napięcie w tylnej łydce tylnej nogi. Utrzymaj 20-30 s, wykonaj 3 serie.
Ćwiczenie 3: Wspięcia na palce – ćwiczenie siłowe łydki i stopy
Cel: wzmocnienie mięśni łydki, mięśni stopy i struktury stopy – element poprawy funkcji, a nie tylko rozciąganie. Wykonanie:
Stań obunóż na progu schodka lub podestu tak, że przody stóp są na krawędzi, pięty zwisają poza krawędź.
Wyprostuj kolana, podeprzyj się, jeśli potrzeba (poręcz) – to start.
Powoli unieś pięty w górę (na palce) – wytrzymaj 1–2 s w najwyższej pozycji.
Następnie bardzo powoli opuszczaj pięty. aż poniżej poziomu krawędzi – wytrzymaj 2–3 s.
Wykonaj 3 serie po 8-12 powtórzeń, 2–3 razy w tygodniu. Stopniuj obciążenie (dodaj hantle lub worek, jeśli łatwe).
Wskazówki: tempo ma być spokojne („powoli w górę, wolniej w dół”). Unikaj gwałtownych ruchów, jeśli ból narasta – zmniejsz zakres lub powtórzenia. Dlaczego warto: Przeglądy wskazują, że połączenie rozciągania z ćwiczeniami siłowymi daje lepsze efekty, niż samo rozciąganie.
Ćwiczenie 4: Autoterapia
Cel: zmniejszenie bólu „pierwszego kroku” rano i poprawa komfortu stopy poprzez mechaniczne rozluźnienie i aktywację. Wykonanie:
Rolowanie piłką: usiądź na krześle, pod piętę umieść miękką piłkę (np. tenisową) lub wałek piankowy. Tocząc stopę naprzód-wstecz przez 1-2 minuty, masuj łuk podeszwy. Wykonaj rano, przed wstaniem z łóżka.
Taping: jeśli masz dostęp do plastrów i znasz technikę – owiń łuk podłużny stopy specjalnym taśmowaniem, co może przynieść ulgę w krótkim terminie. Częstotliwość: Codziennie rano + ewentualnie wieczorem.
Ból pięty przy chodzeniu – o co pytają pacjenci?
1. Jakie są najczęstsze przyczyny bólu pięty przy chodzeniu?
Najczęściej ból pięty wynika z przeciążenia powięzi podeszwowej (tzw. fasciopatia lub „ostroga piętowa”). Rzadziej przyczyną może być: zapalenie ścięgna Achillesa, złamanie zmęczeniowe kości piętowej, neuropatie lub choroby zapalne stawów. U dzieci najczęściej to choroba Sever’a.
2. Czy „ostroga piętowa” to to samo co zapalenie powięzi podeszwowej?
Nie do końca. „Ostroga” jest zmianą kostną widoczną w RTG, ale nie zawsze powoduje ból. To efekt przewlekłego przeciążenia, a nie jego przyczyna. Ból powoduje stan przeciążeniowo-zwyrodnieniowy powięzi podeszwowej, nie sama ostroga.
Wszystko najlepiej wdrażać po konsultacji z fizjoterapeutą lub ortopedą.
4. Jakie ćwiczenia pomagają na ból pięty?
Najbardziej potwierdzone naukowo to:
rozciąganie powięzi podeszwowej ręcznikiem,
rozciąganie łydki,
wspięcia na palce (ćwiczenia siłowe HSR),
rolowanie stopy piłką (autoterapia).
Zaleca się ćwiczenia codziennie przez minimum 6–8 tygodni.
5. Czy fala uderzeniowa działa na ból pięty?
Tak. Najnowsze metaanalizy (2024–2025) potwierdzają, że ESWT skutecznie redukuje ból i poprawia funkcję u osób z przewlekłym bólem pięty. Efekty widoczne są zwykle po 3–6 zabiegach w odstępach tygodniowych.
6. Czy laseroterapia jest skuteczna?
Tak, szczególnie laser wysokoenergetyczny (HILT). Według wytycznych APTA 2023 (aktualizacja 2024) ma rekomendację B, czyli średni poziom dowodów klinicznych. Działa przeciwzapalnie i poprawia regenerację tkanek.
7. PRP czy steryd – co wybrać?
Obie metody są skuteczne, ale różnią się czasem działania:
Steryd działa szybko, ale krótko (2–4 tygodnie), z ryzykiem nawrotu bólu.
PRP (osocze bogatopłytkowe) działa wolniej, ale długofalowo poprawia stan powięzi.
Najczęściej PRP zaleca się po niepowodzeniu leczenia zachowawczego.
8. Czy ból pięty może wrócić?
Tak. Około 30–40% pacjentów doświadcza nawrotu bólu w ciągu roku, jeśli nie zmieni nawyków – np. obuwia, obciążenia treningowego lub nie kontynuuje ćwiczeń rozciągających. Regularne rozciąganie i dbanie o masę ciała zmniejsza ryzyko nawrotów.
9. Kiedy zgłosić się do lekarza?
Gdy ból trwa ponad 6–8 tygodni mimo leczenia domowego lub nasila się, szczególnie jeśli:
uniemożliwia chodzenie,
pojawia się obrzęk, zaczerwienienie, drętwienie,
ból dotyczy obu pięt jednocześnie (może wskazywać na chorobę zapalną).
10. Jak długo trwa leczenie bólu pięty?
U większości pacjentów poprawa pojawia się po 6–12 tygodniach.
Pełne wyleczenie może zająć 3–6 miesięcy, a u niektórych przypadków – nawet rok. Cierpliwość i systematyczność w ćwiczeniach to klucz do sukcesu.
współpraca: redakcja Wylecz.to
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści znajdziesz w Polityce Redakcyjnej Wylecz.to.
Majewska M., et al. (2024).Fasciitis plantaris – leczenie zachowawcze i chirurgiczne: przegląd literatury. Journal of Education, Health and Sport (UMK Toruń), 14(2): 72–81.
Martin RL, Davenport TE, Reischl SF, et al. (2023).Heel Pain–Plantar Fasciitis: Revision 2023. Clinical Practice Guideline from the Academy of Orthopaedic Physical Therapy of the APTA (JOSPT). Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 53(4): CP1–CP54.
