Dlaczego stopa boli przy chodzeniu?
Ból stopy jest niespecyficznym objawem. Może towarzyszyć wielu chorobom ortopedycznym, neurologicznym, chirurgicznym, dermatologicznym oraz naczyniowym. Z tego powodu istotne jest, aby dokładnie określić jego intensywność, lokalizację i okoliczności wystąpienia.
Zwykle do nasilenia bólu stopy dochodzi w trakcie chodzenia. Dzieje się tak z kilku powodów. Głównym jest fakt, że cały ciężar ciała spoczywa wówczas na stopach, a zatem wszystkie struktury stopy (takie jak kości) oraz tkanki miękkie (więzadła, ścięgna, mięśnie, nerwy oraz naczynia krwionośne) są poddawane znacznie większemu naciskowi i przeciążeniom. Może dochodzić do ich ucisku i niedokrwienia, co powoduje ból.
W trakcie chodzenia mięśnie kończyny dolnej intensywnie pracują, potrzebują zatem więcej tlenu oraz składników odżywczych zawartych we krwi. W chorobach naczyniowych takich jak miażdżyca tętnic kończyn dolnych może dochodzić do zmniejszenia jej dopływu, co również może manifestować się bólem stopy. Kolejną przyczyną bólu może być mechaniczne drażnienie skóry stóp przez źle dobrane buty, skarpetki lub przez elementy podłoża. Na takie uszkodzenia szczególnie podatne mogą być osoby dotknięte chorobami dermatologicznymi.
Przeczytaj również:
Stopa okopowa – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie
Najczęstsze urazy i przeciążenia stopy
Ból stopy przy chodzeniu najczęściej spowodowany jest urazami oraz nadmiernym przeciążeniem podczas aktywności fizycznej. Należą do nich między innymi:
skręcenie stawu skokowego – ból lokalizuje się w okolicy kostek;
naciągniecie, zerwanie lub zapalenie ścięgna Achillesa – ból lokalizuje się z tyłu kostki, może promieniować do łydki;
złamanie kości piętowej, skokowej lub śródstopia – dochodzi do nich najczęściej przy upadkach, uderzeniach, ale mogą wystąpić jako tzw. złamania zmęczeniowe, spowodowane powtarzanymi mikrourazami podczas uprawiania sportu lub nieprawidłowym ustawieniem stopy – ból lokalizuje się pod spodem stopy lub w tylnej części;
zapalenie rozcięgna podeszwowego – rozcięgno podeszwowe to włóknista struktura utrzymująca prawidłowy kształt stopy. Zapalenie spowodowane jest mikrourazami przyczepu rozcięgna do pięty. Spotykane zwykle u biegaczy, ale może również wystąpić u osoby prowadzącej siedzący tryb życia. Ból lokalizuje się pod spodem stopy (ból podeszwy), w tylnej części;
stłuczenie – dolegliwości bólowe lokalizują się w miejscu, które było narażone na uraz, np. z boku stopy.
Przeczytaj również:
Piekące stopy – co oznacza jak stopy swędzą i pieką?
Inne przyczyny bólu stopy przy chodzeniu
Wśród innych przyczyn bólu stopy przy chodzeniu wyróżniamy wszelkiego rodzaju deformacje i narośla:
Haluksy – guzki i skrzywienia dużego palca stopy wynikające z nieodpowiedniej postawy ciała, zaburzenia mechaniki stopy. Ból dotyczy okolicy haluksa i często nasila się podczas chodzenia w butach szczególnie z wąskimi czubkami lub na wysokim obcasie.
Odciski i modzele – zgrubienia naskórka powstałe w wyniku długotrwałego i powtarzającego się narażenia skóry na ucisk i otarcia. Mogą objawiać się bólem pod stopą lub między palcami.
Płaskostopie – w płaskostopiu dochodzi do zniekształcenia fizjologicznych krzywizn stopy, które umożliwiają odpowiednie przenoszenie obciążeń ciała. Zwykle występuje w nim ból stopy od spodu, jednak może wystąpić również w okolicy kostki i podudzia.
Ostroga piętowa – to wyrośl kostna pojawiająca się w tylnej okolicy kości piętowej. Jej przyczynami są procesy zapalno-zwyrodnieniowe przyczepu rozcięgna podeszwowego, wynikające z jego ciągłego rozciągania i napinania podczas chodzenia. Może objawiać się „dziwnym” bólem w dolno-przyśrodkowej części pięty. Pacjenci często opisują go jako kłujący, piekący, palący, tępy lub ostry ból pięty.
Brodawki wirusowe (tzw. kurzajki) – występują w postaci okrągłych niewielkich zgrubień naskórka, występujących na całych stopach i dłoniach, jednak najczęściej lokalizują się pod spodem stopy, w miejscach narażonych na otarcia i nacisk. Związane są z zakażeniem skóry wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Wirus wnika przez drobne otarcia naskórka i namnaża się, powodując rozrost brodawki.
Przeczytaj również:
Paluch biegacza – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie palucha darniowego
Nerwiak w stopie (nerwiak Mortona) – pomimo swojej groźnie brzmiącej nazwy, w rzeczywistości nie jest nowotworem, a włóknieniem i pogrubieniem tkanek otaczających nerwy biegnące do palców. Najczęściej dotyczy trzeciego palca u stopy. Spowodowany jest nadmiernym uciskiem gałązek nerwów, które „broniąc się” przed tym uciskiem, obrastają tkanką łączną włóknistą, co powoduje jeszcze większy ucisk i podrażnienie. Objawy nerwiaka są różne, jednak najczęściej pacjenci odczuwają dokuczliwe pieczenie lub dziwny ból promieniujący do 3 lub 4 palca, nasilający się przy chodzeniu. Niektóre osoby często opisują tę dolegliwość jako uczucie obecności kamyczka lub kulki pod stopą. W miejscu powstania nerwiaka może dojść do uwypuklenia się guzka, przez co chorzy są zmuszeni częściej wymieniać obuwie z powodu jego uszkodzenia w tym miejscu.
Niekiedy ból śródstopia i stopy przy chodzeniu może mieć zupełnie inne przyczyny. Zaliczamy do nich choroby ogólnoustrojowe, jak cukrzyca, miażdżyca czy dna moczanowa. W nieleczonej cukrzycy wskutek narażenia organizmu na przewlekle podwyższone stężenie glukozy we krwi dochodzi do wielu uszkodzeń m.in. nerwów podudzia i stopy. W początkowym stadium może to dawać niepozorne objawy, takie jak mrowienie, pieczenie, kłucie, „dziwny”, ciężki do określenia ból lub dyskomfort w stopie. Może również objawiać się przeczulicą lub niedoczulicą. Razem z innymi uszkodzeniami określamy ten stan mianem stopy cukrzycowej. Miażdżyca kończyn dolnych powoduje bolesność łydek i stóp szczególnie w trakcie chodzenia, zmuszając chorego do zatrzymywania się co jakiś czas. Dna moczanowa objawia się zwykle gwałtownie występującym silnym, ostrym bólem dużego palca stopy. Zwykle towarzyszą mu obrzęk i zaczerwienienie.
Przeczytaj również:
Ból śródstopia – przyczyny, objawy, leczenie
Jak leczyć ból stopy przy chodzeniu?
W leczeniu bólu stopy przy chodzeniu, niezależnie od przyczyny, najważniejszym elementem jest odpowiedni dobór obuwia. Należy unikać butów na obcasie, a także butów z wąskimi czubkami. Obuwie powinno być przede wszystkim wygodne, z oddychającego materiału, nieuciskające palców. Ważna jest też poprawna higiena stóp, utrzymywanie odpowiedniej długości paznokci oraz regularna obserwacja pod kątem różnych zmian, takich jak brodawki, odciski czy zranienia.
Jeśli mamy podejrzenie, że przyczyną bólu stopy jest niewielki uraz lub przeciążenie, powinniśmy ograniczyć uprawianie sportu i obciążanie chorej stopy. W przypadku obrzęku i bólu zalecane jest uniesienie kończyny, stosowanie zimnych kompresów lub lodu oraz dostępnych bez recepty leków przeciwzapalnych, które pomogą uśmierzyć ból.
Do jakiego lekarza udać się z bolącymi stopami?
Jeśli dolegliwości są silne, niepokojące lub nie ustępują pomimo stosowania domowych metod, należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Przeprowadzi on dokładny wywiad oraz zleci dodatkowe badania, aby wykluczyć choroby ogólnoustrojowe. W zależności od potrzeby i przyczyny skieruje nas do odpowiedniego specjalisty np. chirurga naczyniowego czy neurologa.
W przypadku poważniejszego urazu lub podejrzenia złamania, skręcenia czy zwichnięcia należy udać się do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego, gdzie lekarz oceni stan kończyny oraz wykona niezbędne badania obrazowe. Gdy dokuczają nam różnego rodzaju odciski, modzele, brodawki lub inne zmiany skórne, dobrym rozwiązaniem jest udanie się do specjalisty zajmującego się schorzeniami stóp – podologa. Podolog z reguły nie jest lekarzem, ale kompleksowo zajmie się naszym problemem, zastosuje odpowiednie leczenie, zadba o dobór odpowiedniego obuwia oraz usunięcie problematycznych zmian na stopach. Ważne jest, aby nie bagatelizować niepokojących sygnałów i nie odkładać wizyty u lekarza lub podologa na później, szczególnie gdy jesteśmy obciążeni innymi dodatkowymi chorobami, ponieważ im szybciej wdrożymy leczenie, tym mniejsze szkody wyrządzą one naszym stopom, a także innym narządom.
Przeczytaj również:
Leczenie grzybicy stóp – jak szybko i skutecznie leczyć?
Jak leczyć ból stopy domowymi sposobami?
W domu przede wszystkim powinniśmy w miarę naszych możliwości unikać wykonywania ruchów, które nasilają ból, np. stawania całym ciężarem ciała na jednej nodze. Pomocne mogą być narzędzia, które umożliwią odciążenie bolącej kończyny, takie jak kule czy usztywniające stawy tymczasowe ortezy lub bandaże elastyczne owinięte wokół bolącego miejsca.
W celu doraźnego zmniejszenia bólu i obrzęku powstałego przy urazie należy regularnie, kilka razy dziennie przykładać na 10-15 minut do bolącego miejsca owinięty, chociażby w ściereczkę, woreczek z lodem. W przypadku zapalenia ścięgna Achillesa, palucha koślawego czy choroby zwyrodnieniowej stawów śródstopia specjalista może zalecić nam wykonywanie ćwiczeń terapeutycznych polegających na rozciąganiu lub wzmacnianiu konkretnych grup mięśniowych. Nie bez znaczenia pozostaje także obuwie, w którym chodzimy na co dzień. Dobrze dobrane buty wraz ze specjalnymi wkładkami ortopedycznymi mogą zredukować ból wynikający, chociażby z płaskostopia.
A jakiej leki przeciwbólowe można zastosować?
Jaki krem/maść na stany zapalne w stopie?
Na zmniejszenie stanu zapalnego, bólu i obrzęku w stopie najczęściej stosuje się dobrze przebadane klinicznie żele zawierające niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Najlepsze efekty zapewniają preparaty zawierające takie substancje przeciwzapalne, jak: diklofenak, ibuprofen i ketoprofen. Na złagodzenie bólu pomocne mogą być także rozgrzewające maści zawierające kapsaicynę, których działanie opiera się na wywołaniu biernego przekrwienia bolącej tkanki, co przynosi ukojenie. Do kupienia w aptekach są także kremy bazujące na wyciągach z roślin, takich jak żywokost, czarci pazur lub konopie, które według wielu osób przyczyniają się do wyleczenia stanów zapalnych, jednak ich działanie nie jest tak dobrze udowodnione naukowo, jak wcześniej wymienionych substancji.
Jakie leki na bolącą stopę?
Oprócz wyżej wymienionych środków do stosowania miejscowego, takich jak wszelakie żele, maści i kremy, do dyspozycji mamy także plastry zawierające diklofenak oraz całą gamę doustnych tabletek zawierających NLPZ. W porównaniu z doustnymi lekami przeciwzapalnymi, preferowane są środki miejscowe ze względu na lepszy profil bezpieczeństwa i mniej działań niepożądanych. Lekiem, który także możemy zażyć, aby ukoić odczuwany ból, jednak bez komponenty wpływającej na zmniejszenie stanu zapalnego tkanek, jest powszechnie dostępny paracetamol. W przypadku gdy odczuwany przez nas ból wynikający z uszkodzenia mechanicznego jest ciężki do opanowania, zastosowanie mogą znaleźć także zastrzyki z glikokortykosteroidami aplikowane jedynie przez osoby do tego przeszkolone.
Przeczytaj również:
Ból dużego palca w stopie – przyczyny i metody leczenia
W czym moczyć bolące stopy?
Ukojenie bolącym stopom mogą przynieść domowe zabiegi polegające na moczeniu ich w gorącej wodzie z dodatkami przez około 20 minut. Do gorącej wody należy dodać pół szklanki soli Epsom, inaczej zwanej solą gorzką, zawierającą kationy magnezu wspomagające rozluźnienie napiętych mięśni i aniony siarkowe mogące wspomóc regenerację uszkodzonych chrząstek stawowych. Aby spotęgować tę chwilę relaksu, do naczynia z wodą i solą warto dodać mieszaninę składającą się z kilku kropli ulubionego olejku eterycznego i łyżki stołowej oleju roślinnego, co pozwoli na uzyskanie odprężającego zapachu w trakcie wykonywanego zabiegu.
współpraca: lek. Wiktor Werenkiewicz
