Ból ścięgna Achillesa – jak boli ścięgno przy uszkodzeniu i zerwaniu?

Ścięgno Achillesa – co to jest? Jak boli ścięgno Achillesa?

Ścięgno Achillesa stanowi długie i silne przedłużenie mięśnia trójgłowego łydki. Dzięki niemu możemy odrywać piętę od podłoża i podnosić się na czubkach palców. Jest ono najmocniejszym ścięgnem w organizmie ludzkim, aczkolwiek jest również narażone na przeciążenia np. u sportowców. Ból ścięgna Achillesa nie świadczy jedynie o jego urazie, ale może być również związany z dolegliwościami i chorobami stawów pozostałych.

Ból ścięgna Achillesa (potocznie i skrótowo określany czasem przez pacjentów jako ból Achillesa) spowodowany urazem jest nagły i silny, towarzyszy mu obrzęk ścięgna oraz łydki, podskórny wylew i zaczerwienienie. Poruszanie się jest utrudnione, występuje ból przy chodzeniu, a ruchy stopą są ograniczone. Często pojawi się także ból stopy.

Czasem pacjenci odczuwają trzeszczenie w ścięgnie, jego sztywność lub wyczuwają na nim zgrubienia. Wskutek stanu zapalnego dochodzi do osłabienia siły mięśni stopy oraz łydki.

Przeczytaj również:

Ból ścięgna Achillesa po bieganiu

Uszkodzenie ścięgna Achillesa – jakie są przyczyny?

Uszkodzenie ścięgna Achillesa bardzo często dotyczy osób aktywnie uprawiających sport lub dyscypliny sportowe, które są związane z bieganiem. Podczas aktywności fizycznej nierzadko dochodzi do urazów ścięgna spowodowanych jego przeciążeniami.

Do innych przyczyn uszkodzeń i bólu okolicy ścięgna Achillesa zalicza się:

• nieodpowiednie obuwie (np. wysokie obcasy powodują skrócenie ścięgna Achillesa);
• niewłaściwą postawę ciała (np. nadmierny wyprost kolan wzmaga aktywność mięśnia płaszczkowatego w łydce);
• przeciążenie nóg w wyniku pracy związanej z długotrwałym staniem lub chodzeniem,
• ograniczoną ruchomość stawu skokowego;
• błędy treningowe (brak rozgrzewki, zwiększenie dystansu lub szybkości biegu, brak czasu na regenerację pomiędzy treningami, bieganie po twardym podłożu, nieprawidłową technika biegu, nieodpowiednie obuwie, trenowanie pomimo bólu).

Uszkodzenie ścięgna Achillesa może występować ponadto pod postacią: zerwania ścięgna Achillesa – najczęściej na skutek intensywnych treningów, kopnięcia w napięte ścięgno, gwałtownego skoku czy startu do biegu, drobnych mikrouszkodzeń i zwyrodnień ścięgna, złego ukrwienie czy nadwagi; oderwania przyczepu ścięgna od guza piętowego, nadmiernych napięć; naprężeń i mikrourazów ścięgna – związanych z niewłaściwym przygotowaniem do sportu, małą elastycznością mięśni łydki, niewłaściwym i źle dobranym obuwiem, chorobami ogólnoustrojowymi czy dysfunkcjami pięty, stopy oraz podudzia.

Przeczytaj również:

Ból ścięgna Achillesa – jak boli ścięgno przy uszkodzeniu i zerwaniu?

Ból ścięgna Achillesa a choroby kości i wady stóp

Także dolegliwości związane z układem kostno-mięśniowym stanowią często przyczynę bólu i uszkodzenia ścięgna Achillesa. Należy tu wspomnieć np. o takich sytuacjach, jak:

• przeciążenie mięśni łydki,
• przykurcze mięśni podudzia (np. mięśnia brzuchatego łydki, piszczelowego przedniego czy mięśni strzałkowych),
• zapalenie okostnej kości piszczelowej,
• zespół ciasnoty powięzi otaczającej mięśnie podudzia (jest to wzrost ciśnienia i ucisk mięśni wskutek wzrostu ich objętości przy mało elastycznej powięzi, która je otacza),
• urazy kości piszczelowej lub strzałkowej.

Dolegliwości związane ze ścięgnem Achillesa może powodować także zaburzona równowaga między mięśniami podudzia.

Ból ścięgna Achillesa może mieć również związek z wadami stóp. Wśród dolegliwości stóp, które mogą sprzyjać uszkodzeniu czy zerwaniu ścięgna, wymienia się: płaskostopie, nadmierną pronację lub supinację stopy, piętę Haglunda (zmiany zwyrodnieniowe na guzie piętowym), a także zapalenie rozcięgna podeszwowego (przeciążenie tkanki, która wyściela stopę od guza piętowego do podstaw palców).

Przeczytaj również:

Kolano skoczka – co to? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie, ćwiczenia

Co robić, kiedy ścięgno Achillesa boli?

Co robić, kiedy ścięgno Achillesa boli? W przepadku silnego bólu związanego z uszkodzonym ścięgnem można zastosować okłady z lodu, które przykłada się do bolesnego miejsca przez około 3 minuty. Dobrym sposobem na ból ścięgna Achillesa będzie także posmarowanie bolesnej okolicy kremem przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Należy także ułożyć nogę wyżej od tułowia, np. na poduszce, aby pozbyć się obrzęku stopy.

Można zastosować następujące środki zaradcze:

• Odpoczynek i odciążenie kończyny: usiądź lub połóż się, staraj się nie obciążać bolącej nogi. Unikaj biegania czy chodzenia, które sprawia ból.

• Okłady z lodu: przykładanie lodu (owiniętego w ręcznik lub specjalny kompres) do bolesnego miejsca przez około 10–15 minut co kilka godzin pomaga zmniejszyć ból i stan zapalny. Pamiętaj, by nie trzymać lodu zbyt długo bezpośrednio na skórze, aby nie doprowadzić do odmrożenia.

• Uniesienie nogi: ułożenie kontuzjowanej kończyny powyżej poziomu serca (np. na poduszce) ułatwi odpływ krwi i płynu z obrzękniętej okolicy, co zmniejszy opuchliznę.

• Maści i żele przeciwbólowe: posmarowanie bolesnej okolicy preparatem o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym (zawierającym np. diklofenak czy ibuprofen) złagodzi dolegliwości miejscowe.

• Delikatny ucisk i stabilizacja: jeśli odczuwasz niestabilność w stawie skokowym, można założyć elastyczną opaskę lub bandaż, aby lekko usztywnić okolicę kostki i ścięgna. Nie zawijaj jednak zbyt mocno – chodzi o wsparcie, a nie całkowite zablokowanie krążenia.

Podczas ostrego zapalenia ścięgna Achillesa należy zrezygnować z wysiłku fizycznego oraz stosować miękką ortezę stabilizującą i odciążającą uszkodzone ścięgno Achillesa i staw skokowy.

Jeżeli chodzi o farmakoterapię, w przypadku bólu ścięgna stosuje się maści i żele przeciwbólowe oraz przeciwzapalne bezpośrednio na bolące miejsca.

Przeczytaj również:

Łydka – gdzie i jak boli? Przyczyny, objawy i leczenie bólu łydek

Diagnostyka uszkodzeń ścięgna Achillesa

Rozpoznanie urazu ścięgna Achillesa opiera się przede wszystkim na badaniu klinicznym. Lekarz ortopeda lub fizjoterapeuta oceni obrzęk, zasinienie oraz bolesność okolicy ścięgna, a także sprawdzi zakres ruchomości stopy. Typowym testem diagnostycznym przy podejrzeniu zerwania ścięgna Achillesa jest test Thompsona – polega on na uciśnięciu mięśnia łydki pacjenta leżącego na brzuchu. Jeśli ścięgno jest w całości, ucisk spowoduje zgięcie (ruch) stopy. Brak ruchu stopy świadczy o przerwaniu ścięgna. Ponadto badanie dotykowe (palpacja) może ujawnić ubytek ciągłości ścięgna – wyczuwalną przerwę lub wgłębienie nad piętą, charakterystyczne dla całkowitego zerwania.

W diagnostyce przydatne są również badania obrazowe. Złotym standardem jest USG (ultrasonografia) ścięgna Achillesa – to badanie pierwszego wyboru przy podejrzeniu uszkodzenia tego ścięgna. USG jest łatwo dostępne, bezpieczne i pozwala ocenić ciągłość włókien ścięgna, obecność ewentualnych naderwań, zgrubień czy płynu świadczącego o stanie zapalnym. Podczas badania USG można także wykonać badanie dynamiczne (w ruchu), porównując pracę zdrowego i kontuzjowanego Achillesa.

W trudniejszych przypadkach lub przed planowanym zabiegiem operacyjnym stosuje się rezonans magnetyczny (MRI). MRI dokładnie obrazuje tkanki miękkie i stopień uszkodzenia ścięgna – przydaje się np. do oceny wielkości retrakcji (rozstępu) przerwanego ścięgna czy wykrycia dodatkowych uszkodzeń (np. towarzyszących zerwaniu uszkodzeń mięśni lub kości). Na co dzień MRI nie zawsze jest konieczne, jeśli badanie kliniczne i USG jednoznacznie potwierdzają diagnozę.

Przeczytaj również:

Skurcze w łydkach i skurcze w nogach – jakie są przyczyny?

Nowe metody diagnostyki obrazowej

W ostatnich latach rozwijają się zaawansowane techniki ultrasonograficzne i rezonansu, które pozwalają jeszcze dokładniej ocenić stan ścięgna. Przykładem jest elastografia ultradźwiękowa – badanie mierzące sztywność i elastyczność ścięgna Achillesa. Pozwala ono wykryć obszary mniej elastyczne (blizny, zwłóknienia) i monitorować postępy gojenia. Z kolei nowoczesne techniki MRI, takie jak obrazowanie tensora dyfuzji (DTI), dostarczają bardzo szczegółowych informacji o mikrostrukturze ścięgna. Dzięki temu można odróżnić zdrowe włókna od tkanki bliznowatej czy zwyrodniałej.

Ponadto trwają prace nad wykorzystaniem sztucznej inteligencji do analizy obrazów MRI Achillesa – algorytmy uczą się rozpoznawać uszkodzenia ścięgien na podstawie tysięcy skanów, co w przyszłości może znacznie przyspieszyć i ułatwić diagnozę.

Leczenie zachowawcze (nieoperacyjne) urazów ścięgna Achillesa

Leczenie uszkodzeń ścięgna Achillesa zależy od stopnia urazu. W przypadku naderwań częściowych, stanów zapalnych i przewlekłego przeciążenia zwykle stosuje się metody zachowawcze (niechirurgiczne). Podstawowym zaleceniem jest odpoczynek i odciążenie kontuzjowanej nogi – unikanie aktywności, która wywołuje ból, aby dać czas na wygojenie mikrourazów. Częściowe uszkodzenia ścięgna goją się powoli (ścięgno jest słabo ukrwione), dlatego kluczowa jest cierpliwość pacjenta i stopniowy powrót do obciążeń.

W leczeniu zachowawczym bólu ścięgna Achillesa stosuje się różne formy fizykoterapii. Zalecane zabiegi to m.in.: laseroterapia, ultradźwięki, pole magnetyczne – pomagają one zmniejszyć stan zapalny i przyspieszają gojenie tkanek miękkich. Na obrzęk skuteczna bywa krioterapia (zimne okłady, kriokomora) lub jonoforeza z lekiem przeciwzapalnym. W przypadku znacznego przeciążenia ścięgna czasem stosuje się krótkotrwało miękkie unieruchomienie (np. specjalną ortezę stabilizującą staw skokowy i odciążającą Achillesa) – zwłaszcza gdy ból utrudnia chodzenie.

Bardzo ważnym elementem leczenia zachowawczego jest aktywna rehabilitacja. Pod okiem fizjoterapeuty wprowadza się ćwiczenia poprawiające elastyczność i siłę mięśni łydki oraz stabilizację stawu skokowego. Przy bólach ścięgna Achillesa świetne efekty dają ćwiczenia rozciągające (stretching) łydek i samego ścięgna oraz ćwiczenia ekscentryczne (kontrolowane opuszczanie pięt z pozycji wspięcia na palce) wzmacniające wytrzymałość ścięgna. W gabinetach fizjoterapii często wykorzystuje się również:

• Masaż i rolowanie – klasyczny masaż tkanek głębokich łydki lub automasaż za pomocą wałka (rollera) pomagają rozluźnić napięte mięśnie i ścięgno, co zmniejsza ból.

• Kinesiotaping – oklejanie łydki i Achillesa specjalnymi elastycznymi taśmami może odciążyć i zabezpieczyć ścięgno, poprawiając propriocepcję (czucie głębokie) i zmniejszając dolegliwości bólowe.

• Ćwiczenia wzmacniające stopę – np. trening krótkich mięśni stopy (chwytanie ręcznika palcami stóp, ćwiczenia z gumą oporową) poprawia stabilizację stopy i odciąża ścięgno Achillesa.

• Poprawa zakresu ruchu w stawie skokowym – ćwiczenia mobilizacyjne stawu skokowego (krążenia stopy, naprzemienne zginanie i prostowanie stopy, ćwiczenia równoważne) pomagają przywrócić prawidłową biomechanikę i zmniejszyć przeciążenia ścięgna.

W trakcie leczenia zachowawczego niezwykle istotna jest modyfikacja dotychczasowej aktywności. Jeśli ból Achillesa pojawił się na skutek treningów, zaleca się zmniejszenie intensywności, skrócenie dystansu biegu lub zmianę podłoża na bardziej miękkie. W okresie rekonwalescencji warto zastąpić bieganie inną aktywnością (np. pływaniem lub jazdą na rowerze), aby utrzymać ogólną formę fizyczną bez nadmiernego obciążania ścięgna. Dopiero po ustąpieniu dolegliwości można stopniowo wracać do poprzednich ćwiczeń, uważnie obserwując reakcję organizmu.

Przeczytaj również:

Taping (kinesiotaping) – co to jest? Na czym polega plastrowanie dynamiczne?

Nowoczesne metody leczenia niechirurgicznego

Coraz większą popularność zdobywają terapie biologiczne mające na celu przyspieszenie regeneracji ścięgien. Jedną z nich są iniekcje osocza bogatopłytkowego (PRP) pod kontrolą USG. Polegają one na wstrzyknięciu w okolicę uszkodzonego ścięgna koncentratu płytek krwi pacjenta, który zawiera czynniki wzrostu stymulujące gojenie. Ta metoda jest stosunkowo małoinwazyjna i bezpieczna, jednak dowody naukowe co do jej skuteczności są niejednoznaczne. Niektóre badania pokazują krótkotrwałą poprawę bólu po PRP, ale brak istotnych różnic w długoterminowej sprawności pacjentów w porównaniu do standardowej rehabilitacji.

Inną obiecującą techniką (wciąż będącą na etapie badań) jest wykorzystanie komórek macierzystych do leczenia uszkodzeń ścięgien. Naukowcy zaobserwowali w warunkach laboratoryjnych, że mezenchymalne komórki macierzyste w połączeniu z czynnikami wzrostu potrafią przekształcić się w komórki ścięgna i wytwarzać nową, zdrową tkankę ścięgnistą. Takie rezultaty uzyskano m.in. w badaniach na zwierzętach, gdzie po podaniu zmodyfikowanych komórek odnotowano odbudowę przerwanego ścięgna Achillesa. Trzeba jednak podkreślić, że terapie komórkowe to wciąż przyszłość medycyny i minie jeszcze trochę czasu, nim staną się one powszechnie dostępne w leczeniu pacjentów z uszkodzonym Achillesem.

W leczeniu przewlekłych dolegliwości ścięgna Achillesa z powodzeniem stosuje się także terapię falą uderzeniową (ESWT). Zabieg falą uderzeniową polega na stymulacji tkanki ścięgna za pomocą fali akustycznej o wysokiej energii – pobudza to procesy gojenia i przebudowy kolagenu. Fala uderzeniowa uchodzi obecnie za jedną z najskuteczniejszych małoinwazyjnych metod leczenia zapalenia ścięgna Achillesa. Zwykle wykonuje się serię 3–5 zabiegów w tygodniowych odstępach, co u wielu pacjentów znacząco zmniejsza ból i pozwala na szybszy powrót do aktywności.

Skonsultuj się z ortopedą w przypadku przedłużających się dolegliwości ścięgna Achillesa lub braku poprawy po kilku tygodniach leczenia zachowawczego. Specjalista może zlecić dodatkowe badania obrazowe oraz zaproponować iniekcje (np. z PRP) lub kwalifikację do zabiegu operacyjnego, jeśli uzna, że to konieczne.

Przeczytaj również:

Tendinopatia (ścięgna, rzepki i Achillesa) – definicja, objawy, leczenie i rehabilitacja

Operacyjne leczenie zerwanego ścięgna Achillesa

Zerwanie ścięgna Achillesa (całkowite przerwanie ciągłości) jest poważnym urazem, który u osób aktywnych zwykle leczony jest operacyjnie. Zabieg polega na zszyciu zerwanego ścięgna – chirurg łączy końce ścięgna specjalnymi nićmi (czasem z dodatkowymi wzmocnieniami, np. taśmą). Operację można wykonać metodą klasyczną (otwartą) lub coraz częściej małoinwazyjnie przez mniejsze nacięcia. Celem jest jak najdokładniejsze przywrócenie prawidłowej długości i napięcia ścięgna, co umożliwi jego późniejszą prawidłową funkcję.

Po zszyciu ścięgna pacjent otrzymuje unieruchomienie kończyny – dawniej był to gips, obecnie częściej stosuje się specjalną ortezę (but ortopedyczny) ustawioną w lekkim zgięciu podeszwowym stopy. Taka pozycja (palce stopy skierowane w dół) zbliża do siebie odtworzone fragmenty ścięgna i odciąża gojenie. Unieruchomienie nosi się przez kilka tygodni, stopniowo zmieniając kąt ustawienia stopy do neutralnego. Dzięki nowoczesnym protokołom rehabilitacji często dopuszcza się już częściowe obciążanie operowanej nogi w ortezie po 2–4 tygodniach od szycia Achillesa, co stymuluje gojenie i zapobiega zanikom mięśni.

W wybranych przypadkach (np. u osób w podeszłym wieku, mało aktywnych) możliwe jest leczenie zerwania Achillesa bez operacji. Polega ono na długotrwałym unieruchomieniu kończyny w specjalnym bucie gipsowym lub ortezie, która ustawia stopę w zgięciu podeszwowym, aby końce przerwanego ścięgna mogły się zbliżyć i zrosnąć. Badania porównujące terapię operacyjną i nieoperacyjną wskazują, że leczenie niechirurgiczne może dać porównywalne efekty funkcjonalne pod warunkiem właściwej rehabilitacji – jednak wiąże się z nieco wyższym ryzykiem ponownego zerwania ścięgna. Z kolei leczenie operacyjne minimalizuje ryzyko ponownej kontuzji (o ok. 3–5% w porównaniu z leczeniem zachowawczym) oraz zwiększa szanse na szybki i pełny powrót do sportu, zwłaszcza u młodszych pacjentów. Decyzja o sposobie leczenia powinna być podjęta indywidualnie, po konsultacji z ortopedą, który weźmie pod uwagę wiek, poziom aktywności i oczekiwania pacjenta co do powrotu do sprawności.

Po każdym zabiegu szycia ścięgna Achillesa konieczna jest rehabilitacja, o której piszemy poniżej. Okres dochodzenia do pełnej sprawności trwa zazwyczaj kilka miesięcy – w przypadku sportowców powrót do intensywnego treningu następuje zwykle po 6–12 miesiącach od operacji, w zależności od postępów terapii.

Skonsultuj się z lekarzem ortopedą niezwłocznie, jeżeli podejrzewasz u siebie zerwanie ścięgna Achillesa (np. słyszysz trzask w łydce i tracisz możliwość chodzenia na palcach). Szybka diagnostyka (badanie, USG) i decyzja o ewentualnej operacji w ciągu pierwszych dni od urazu zwiększają szansę na pełne wyleczenie i skracają czas rehabilitacji.

Przeczytaj również:

Ból stopy – dlaczego boli stopa?

Rehabilitacja ścięgna Achillesa

Rehabilitacja to kluczowy etap powrotu do zdrowia po każdym uszkodzeniu ścięgna Achillesa – zarówno przy leczeniu zachowawczym, jak i operacyjnym. Ścięgno to goi się stosunkowo powoli, a nieużywane mięśnie łydki szybko ulegają osłabieniu, dlatego odpowiednio dobrana terapia usprawniająca jest niezbędna, by odzyskać pełną funkcję kończyny i zapobiec ponownym urazom.

Program rehabilitacji Achillesa zawsze dobierany jest indywidualnie. Jego intensywność i tempo zależą od rodzaju uszkodzenia, metody leczenia i stanu pacjenta. Początkowo celem jest bezbolesny zakres ruchomości stopy – terapeuta wykonuje ostrożne ćwiczenia mobilizujące staw skokowy i rozciągające przykurczone struktury. Jeśli pacjent miał operację, we wczesnym okresie chroni się zszyte ścięgno przed nadmiernym rozciąganiem (np. poprzez kliny pod piętę w bucie ortopedycznym). Nowoczesne protokoły rehabilitacji po zerwaniu Achillesa zakładają jednak wczesne, kontrolowane obciążanie nogi. Już po 2–4 tygodniach od urazu wprowadza się delikatne ćwiczenia izometryczne (napięcia mięśni bez ruchu w stawie) oraz obciążanie kończyny w granicach tolerancji bólowej – ma to stymulować regenerację włókien ścięgna i zapobiegać zanikom mięśni.

Kolejnym etapem jest przywracanie siły i wytrzymałości mięśniowej. Rehabilitant zleca ćwiczenia stopniowo zwiększające obciążenie łydki – od ćwiczeń z masą własnego ciała (np. powolne wspięcia na palce na obu nogach, potem na jednej nodze) po trening z użyciem taśm oporowych czy ciężaru ciała (przysiady, wypady). Bardzo ważne są wspomniane wcześniej ćwiczenia ekscentryczne łydki, uznawane za złoty standard w rehabilitacji ścięgna Achillesa z przewlekłymi zmianami przeciążeniowymi. Polegają one na wolnym opuszczaniu pięty poniżej linii palców (np. stając na krawędzi stopnia) – ten ruch pod kontrolą powoduje rozciąganie się gojącego ścięgna pod obciążeniem i stymuluje przebudowę jego włókien w prawidłowym ukierunkowaniu.

Równolegle pracuje się nad koordynacją i stabilizacją. W tym celu pacjent wykonuje ćwiczenia równoważne (na jednej nodze, na niestabilnym podłożu jak poduszka sensomotoryczna) oraz ćwiczenia proprioceptywne, by przywrócić prawidłowe odruchy i czucie głębokie w uszkodzonej kończynie. Rehabilitacja obejmuje też rozciąganie przykurczonych grup mięśniowych (nie tylko łydki, ale i np. ścięgien podkolanowych) oraz terapię manualną blizny pooperacyjnej (masaż blizny, mobilizacje) – dzięki temu zwiększa się elastyczność tkanek.

W miarę postępów terapii wprowadza się ćwiczenia dynamiczne, przygotowujące do powrotu do sportu: trucht w wodzie, lekkie podskoki, a docelowo bieganie i sprinty (jeśli pacjent uprawia te dyscypliny). Pełna rehabilitacja po zerwaniu Achillesa trwa od 6 do 12 miesięcy, zależnie od wieku i poziomu aktywności chorego. U osób starszych proces ten jest wolniejszy, natomiast młodsi sportowcy z pomocą nowoczesnych metod nieraz odzyskują formę szybciej. Niemniej jednak badania pokazują, że profesjonalni atleci średnio potrzebują około 11 miesięcy intensywnej rehabilitacji, aby wrócić do rywalizacji sportowej, podczas gdy u osób z populacji ogólnej zakłada się około 6 miesięcy do pełnej sprawności.

Należy pamiętać, że rehabilitacja Achillesa to proces wymagający zaangażowania pacjenta. Regularne wykonywanie zaleconych ćwiczeń i stosowanie się do instrukcji fizjoterapeuty przekłada się bezpośrednio na efekt terapii. Zaniedbanie rehabilitacji (np. zbyt wczesny powrót do obciążających aktywności bez odpowiedniego wzmocnienia ścięgna) może skutkować ponownym urazem lub przewlekłym bólem.

Umów wizytę u doświadczonego fizjoterapeuty po każdym poważniejszym urazie ścięgna Achillesa. Specjalista przygotuje indywidualny plan usprawniania i będzie czuwał nad prawidłową techniką ćwiczeń. Wsparcie fachowca znacznie zwiększa szanse na szybki i bezpieczny powrót do pełnej sprawności.

Przeczytaj również:

Ciężkie nogi – przyczyny i domowe sposoby na uczucie ciężkich nóg

Ciekawostki i fakty o ścięgnie Achillesa

• Mitologiczne pochodzenie nazwy: Ścięgno Achillesa zawdzięcza swą nazwę mitycznemu Achillesowi – bohaterowi „Iliady”. Matka Achillesa, chcąc uczynić go niezwyciężonym, zanurzyła go w rzece Styks trzymając za piętę. Pięta pozostała jedynym nieuczonym miejscem i to właśnie tam ugodziła go strzała, co stało się przyczyną jego śmierci. Stąd w języku potocznym „pięta Achillesa” oznacza słaby punkt człowieka.

• Częstość zerwań i predyspozycje: Urazy ścięgna Achillesa zdarzają się coraz częściej wraz ze wzrostem popularności sportu w społeczeństwie. Szacuje się, że rocznie dochodzi do około 11–37 zerwań ścięgna Achillesa na 100 000 osób, a kontuzja ta dotyka mężczyzn nawet kilka razy częściej niż kobiety. Najwięcej przypadków notuje się w grupie wiekowej 30–50 lat, choć zerwanie może wystąpić w każdym wieku.

• „Kontuzja weekendowego wojownika”: Tak czasem określa się zerwanie Achillesa, gdyż często przydarza się osobom trenującym okazjonalnie. Nagły zryw do intensywnego wysiłku (np. mecz piłki nożnej raz w tygodniu) bywa dla osłabionego, nieprzygotowanego ścięgna zbyt dużym obciążeniem. Dla porównania, u wyczynowych sportowców zerwania Achillesa często zdarzają się pod koniec sezonu lub podczas bardzo intensywnych treningów, gdy organizm jest przemęczony.

• Konsekwencje dla sportowców: Zerwanie ścięgna Achillesa uchodzi za jedną z najbardziej poważnych kontuzji sportowych, często zagrażających karierze zawodnika. Statystyki z lig zawodowych (NFL, NBA, MLS) wskazują, że około 24% profesjonalnych sportowców nie wraca do sportu po zerwaniu Achillesa, a ci którzy wracają, potrzebują średnio 10–12 miesięcy rehabilitacji i ich forma bywa obniżona. Przykładowo wybitny koszykarz Kobe Bryant zerwał ścięgno Achillesa w 2013 roku – mimo intensywnego leczenia i ćwiczeń pauzował ponad 8 miesięcy, a jego gra po powrocie nie była już tak skuteczna jak przed kontuzją. Podobny uraz przeszedł m.in. piłkarz David Beckham w 2010 r., co wykluczyło go z udziału w Mistrzostwach Świata.

• Niezwykła wytrzymałość biomechaniczna: Ścięgno Achillesa jest przystosowane do przenoszenia ogromnych obciążeń. Przy szybkim biegu czy skoku siły działające na to ścięgno mogą sięgać 8–12-krotności masy ciała człowieka. Dla przykładu u 80-kilogramowej osoby podczas sprintu przez chwilę na ścięgno działa siła nawet około 800–900 kg! Mimo to do zerwania dochodzi często przy pozornie nie tak wielkim wysiłku – zwykle decyduje o tym kumulacja drobnych uszkodzeń i zmniejszona wytrzymałość ścięgna (np. z powodu zmian degeneracyjnych lub niewyleczonych mikrourazów). To pokazuje, jak ważna jest profilaktyka: stopniowe zwiększanie obciążeń treningowych, właściwe rozgrzewki oraz reagowanie na pierwsze objawy przeciążenia, zanim dojdzie do poważnej kontuzji.

współpraca: redakcja Wylecz.to