Płaskie brodawki, wklęsłe brodawki a karmienie piersią
Noworodkiem określa się dziecko od momentu narodzin do ukończenia 4. tygodnia życia. Po tym okresie, czyli od 1. do 12. miesiąca życia, dziecko jest już niemowlęciem. Z kolei wcześniak to dziecko, które urodziło się przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży.
Wraz ze zbliżaniem się terminu porodu kobieta powinna mieć przygotowaną tak zwaną wyprawkę dla noworodka. Znaleźć się w niej powinny między innymi pieluszki, chusteczki nawilżane dla niemowląt, kilka zestawów bawełnianych ubranek oraz kosmetyki dla noworodka (np. mydło, oliwka, krem).
Skala Apgar, z którą mamy do czynienia w szpitalu, to skala oceniająca stan noworodka i jego funkcje życiowe przez pierwsze 10 minut po porodzie. W skali tej bierze się pod uwagę 5 rzeczy: kolor skóry, częstość pracy serca, reakcję na bodźce, napięcie mięśni oraz oddychanie.
Opuszczając szpital po porodzie, świeżo upieczona matka powinna otrzymać książeczkę, w której znajdują się podstawowe informacje dotyczące chociażby kalendarza szczepień czy rozwoju niemowlaka. W niektórych szpitalach rodzice mogą otrzymać ulotki zawierające informacje o najczęstszych dolegliwościach dzieci (ząbkowanie, ulewania, zaparcia u niemowlaka), karmieniu, rozszerzaniu diety, a nawet próbki kosmetyków dla noworodków.
Najbardziej pożądanym i korzystnym sposobem żywienia niemowląt jest karmienie piersią. Niemowlę karmione pokarmem kobiecym jest bardziej odporne na zakażenia dróg oddechowych, choroby zakaźne, zakażenia dróg moczowych. Kobiety również odnoszą korzyści z karmienia piersią – dobry kontakt z niemowlęciem, mniejsze dolegliwości w połogu, szybszy powrót do wagi sprzed ciąży, a nawet mniejsze ryzyko zachorowania na raka piersi i jajnika.
Karmienie wyłącznie mlekiem matki powinno trwać do 5.–6. miesiąca życia, następnie powinno się stopniowo rozszerzać dietę zgodnie z zaleceniami. Karmienie naturalne powinno trwać co najmniej do ukończenia 1. roku życia. Jeśli sytuacja tego wymaga, mleko dla niemowlęcia może być również odciągnięte (ręcznie lub przy użyciu laktatora) i używane do karmienia butelką.
W żywieniu niemowląt, które nie mogą z jakiegoś powodu być karmione piersią, stosuje się mleko modyfikowane. Do końca 6. miesiąca życia stosuje się mleko początkowe, a od 7. miesiąca życia mleko następcze.
Rozszerzanie diety powinno być stopniowe i połączone z obserwacją reakcji dziecka na nowe produkty. Wprowadzanie nowych pokarmów zaczyna się zazwyczaj od przecieru jarzynowego lub owocowego, ale może to być także kaszka (np. ryżowa).
Do najczęstszych dolegliwości wieku noworodkowego i niemowlęcego należy ząbkowanie (często bolesne), kolka czy ulewanie. U niemowlaka większość z tych dolegliwości będzie miała wspólny mianownik, jakim jest ciągły płacz.
W przypadku kolki niemowlęcej płacz jest napadowy, trudny do opanowania, towarzyszy mu zaczerwienienie twarzy, podkurczanie nóżek, wzdęcie brzucha. Kolki u niemowląt mijają samoistnie koło 5. miesiąca życia. W łagodzeniu objawów kolki praktykuje się ciepłe okłady na brzuch niemowlęcia, delikatny masaż czy kołysanie dziecka. Z leków stosuje się doustne krople na kolkę zawierające symetykon lub probiotyk Lactobacillus reuteri. Badania wskazują na większą skuteczność preparatów z probiotykiem. Jeżeli pojawia się zum u dziecka, czyli zakażenie układu moczowego, należy rozważyć podanie furaginy w kroplach.
Ząbkowanie u niemowląt zaczyna się około 6. miesiąca życia. Może przebiegać zarówno bezobjawowo, jak i manifestować się szeregiem dolegliwości, takich jak ślinienie, rozdrażnienie, niepokój, stany podgorączkowe, wsadzanie do buzi twardych przedmiotów. Jeśli objawy te są nasilone, można podawać dziecku twardy gryzak, który wcześniej był schłodzony w zamrażarce albo smarować dziąsła żelem zawierającym substancję znieczulającą (do nabycia w aptece). Występowanie wysokiej gorączki przy ząbkowaniu wraz z innymi objawami sugerującymi infekcję powinno skłonić rodziców do konsultacji z lekarzem.
Sapka u noworodka to niedrożność nosa wynikająca z obrzęku błony śluzowej. Jej przyczyną może być infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych, nagromadzenie i zaleganie surowiczej wydzieliny w jamie nosowej czy alergia pokarmowa (na przykład na białko mleka krowiego). Leczenie sapki polega na częstym opróżnianiu nosa z wydzieliny, podawaniu donosowo roztworu soli fizjologicznej lub hipertonicznej oraz inhalacjach. Należy pamiętać o odpowiedniej temperaturze, wilgotności i wietrzeniu pomieszczenia, w którym przebywa niemowlę.
Pleśniawki u niemowlaka to kolejna dość częsta przypadłość w tym wieku. Są one wynikiem zakażenia grzybiczego i przybierają formę czerwonych plamek na języku i błonie śluzowej jamy ustnej, pokrytych białym nalotem. Aby zapobiec rozwojowi pleśniawek, można czyścić delikatnie jamę ustną niemowlaka gazikiem zwilżonym wodą.
Pielęgnacja noworodka polega na jego myciu nie częściej niż raz na dzień, ponieważ częstsze mycie wysusza jego skórę. Kąpiel niemowlaka najlepiej wykonywać w wanience, która jest wypełniona wodą do kilku centymetrów głębokości – noworodek powinien być w niej zanurzony mniej więcej do połowy. Woda powinna mieć temperaturę około 33–34 st. Celsjusza, a pomieszczenie, w którym dziecko jest myte, powinno być nagrzane. Kosmetyki dla niemowlaka powinny być przeznaczone dla tej grupy wiekowej, nie wolno używać kosmetyków dla dorosłych. Skóra niemowlaka jest bardziej wrażliwa i podatna na podrażnienia, stąd używanie kosmetyków dla dorosłych może być przyczyną chociażby wysypki u niemowlaka.
Pozostając przy temacie pielęgnacji noworodka, nie sposób zapomnieć o pielęgnacji strefy pieluszkowej. Jest ona podatna na odparzenia – ze względu na ciągły kontakt z moczem i kałem. Pieluszkę należy zmieniać po każdym wypróżnieniu (mniej więcej co 3–4 godziny). Do mycia okolicy pieluszkowej stosuje się specjalne jednorazowe chusteczki lub zwilżony ręcznik. Po dokładnym umyciu powinno się wysmarować skórę kremem pielęgnacyjnym. W przypadku, gdy dojdzie do odparzenia u niemowlaka, należy częściej zmieniać pieluszki, myć skórę narażoną na mocz i kał, a także pozwalać dziecku poleżeć z odpiętą pieluchą.
Pielęgnacji wymaga także kikut pępowinowy. Jest on pozostałością po pępowinie, która w życiu płodowym zapewnia dziecku dostarczanie tlenu i pożywienia z krążenia matki. Pępowinę zaciska się około 1–2 cm od brzuszka noworodka. Kikut zasycha i odpada w ciągu pierwszych 2 tygodni życia noworodka. Należy dbać o higienę kikuta pępowinowego, ponieważ stanowi on wrota dla zakażeń. Raz na dobę powinno się czyścić pępek noworodka zwilżonym wodą gazikiem, a następnie osuszyć jałowym gazikiem i pozwolić mu wyschnąć. Unikać stosowania preparatów odkażających zawierających alkohol, przyklejania plastrów czy innych opatrunków.
W przypadku pojawienia się ciemieniuchy sprawdza się zmiękczanie jej za pomocą oliwek dziecięcych z następczym wyczesywaniem szarożółtych łusek specjalną szczotką dla niemowląt.
1
