Przeziębienie – przyczyny, objawy, ile trwa, leczenie i domowe sposoby
Przeziębienie to wirusowa choroba zakaźna górnych dróg oddechowych, czyli zapalenie błony śluzowej gardła, nosa i krtani. Przeziębienie jest czasem określane jako zaziębienie, choroba przeziębieniowa i ostry nieżyt nosa. Zakażenie wirusowe może powodować również zapalenie nosogardła i zatok przynosowych.
Przeziębienie to jedna z najczęstszych chorób, która kilka razy w roku dotyka każdego z nas. Dorosłych wirus atakuje średnio 2–4 razy w roku, u osób w podeszłym wieku choroba występuje rzadziej (około 0,5–1 przypadek przeziębienia w roku). Przeziębienie u dziecka występuje nawet 2–3 razy częściej niż u dorosłych – ze względu na mniej dojrzały układ odpornościowy oraz częstsze zapominanie o odpowiedniej higienie rąk. Przeziębienie w ciąży nie powinno być powodem niepokoju. Zwykle choroba przebiega podobnie jak u kobiet, które w ciąży nie są. Przeziębienie występuje powszechniej u dorosłych, którzy mają częstszy kontakt z dziećmi. Każda infekcja pozostawia odporność, dzięki czemu z wiekiem częstość występowania przeziębienia maleje.
Zarażamy się przede wszystkim dwiema drogami. Pierwsza to droga kropelkowa. Do infekcji dochodzi przez kontakt z chorą osobą, która kaszląc lub kichając rozpyla mikrokropelki wydzieliny zawierające wirusy. Druga przez kontakt z zakażonymi przedmiotami. Są wirusy, które mogą przez kilka godzin przetrwać w środowisku, na przedmiotach codziennego użytku, takich jak klamki, poręcze czy wieszaki – przez dotknięcie zakażonego przedmiotu przenosimy wirusy na swoje ręce, a następnie zarażamy się dotykając ust, oczu lub nosa. Dlatego tak ważna jest higiena rąk, szczególnie w okresie zwiększonej zapadalności na przeziębienia.
Przyczyny przeziębienia to wirusy – najczęściej są to rynowirusy (odpowiedzialne za 40–50 proc. przypadków przeziębienia), koronawirusy (10–15 proc. przypadków) oraz inne wirusy, w tym adenowirusy, wirusy Coxsackie, wirusy paragrypy, parwowirusy, RSV i enterowirusy.
Termin „przeziębienie” bywa mylnie łączony z zimnem jako czynnikiem wywołującym tę chorobę. Jednak samo działanie zimna nie powoduje przeziębienia, ponieważ do wystąpienia infekcji konieczny jest wirus. Możemy spędzać codziennie wiele godzin w środowisku, w którym panuje niska temperatura i nie zachorować, a możemy „złapać” przeziębienie w środku gorącego lata, mając przypadkowy kontakt z chorą osobą, np. w pracy. Nie zaleca się stosowania pojęcia „przeziębienie wirusowe”, ponieważ nie ma przeziębienia bakteryjnego.
Dzieci zarażają się, dotykając zakażonych przedmiotów, a następnie ust. Występowaniu przeziębienia sprzyja oczywiście duża liczba dzieci w jednym miejscu, dlatego dzieci chodzące do przedszkola czy szkoły parę razy w roku chorują na przeziębienie. Z wiekiem dzieci coraz bardziej przestrzegają zasad higieny, a ich układ odpornościowy uczy się sprawniej zwalczać wirusy, dzięki czemu częstość zachorowań z wiekiem maleje.
Do objawów przeziębienia należą:
U każdego objawy mogą mieć różne nasilenie.
Przeziębienie objawy ujawnia około 1–2 dni po zakażeniu. Pierwszym objawem jest złe samopoczucie. Następnie niektórzy pacjenci podają uczucie wysychania, pieczenia lub drapania w nosie. Jest to spowodowane przenikaniem wirusów przez nabłonek błony śluzowej nosa. Kolejnym objawem jest często ból gardła i katar. Następnie dołącza się chrypka oraz kichanie. Ból gardła najczęściej mija po 1–2 dniach. Katar w pierwszych dniach najczęściej jest wodnisty, z czasem może przyjmować żółtawe lub zielonkawe zabarwienie. Kolejnym objawem jest kaszel. Kiedy wystąpi przeziębienie, gorączka może wynosić 37–38°C. Przeziębienie bez gorączki może wystąpić u osób z zaburzeniami odporności. Ostre przeziębienie trwa około 7 dni. Największe nasilenie objawów występuje zwykle po 3–4 dniach. Ból głowy przeziębienie powoduje bardzo często i może on trwać przez cały okres choroby. Katar i ból gardła zaczynają ustępować po 4 dniach, a następnie ustępuje reszta objawów.
To, ile trwa przeziębienie, zależy od wielu czynników, ale zwykle jest to około tygodnia. U niektórych chorych nawet przez 2 tygodnie może utrzymywać się katar i kaszel. Kaszel przyjmuje różny charakter – od suchego, czyli bez odkrztuszania wydzieliny, po wilgotny, czyli z odkrztuszaniem wydzieliny. U osób z upośledzoną odpornością (np. u starszych pacjentów) obserwujemy długie przeziębienie. Wystąpienie kataru o żółtawym lub zielonkawym zabarwieniu nie oznacza infekcji bakteryjnej, ale jest on spowodowany substancjami wydzielanymi przez komórki naszego układu odpornościowego. Nie jest to tym samym powód do stosowania antybiotyków. Jak długo zarażamy wirusem przeziębienia? Niestety aż do momentu całkowitego ustąpienia objawów.
Przeziębienie i grypa przebiegają bardzo podobnie, a odróżnienie ich – opierając się na samych objawach – jest bardzo trudne. W grypie typowo nie występuje katar, natomiast w przeziębieniu mamy do czynienia z uczuciem zatkania nosa. Gorączka przy przeziębieniu zwykle nie przekracza 38°C. Bóle mięśni i stawów oraz uczucie rozbicia częściej towarzyszą grypie. Ostatecznie o rozpoznaniu mogą rozstrzygnąć badania dodatkowe zlecone przez lekarza. W większości przypadków wykonywanie tych badań nie jest potrzebne, ponieważ postępowanie w przeziębieniu nie różni się znacząco od postępowania leczniczego w grypie.
Do lekarza należy się zgłosić, jeżeli:
Jaki lekarz może nam pomóc, gdy wystąpi przeziębienie? Wystarczy wizyta u lekarza pierwszego kontaktu. Do jakiego lekarza zgłosić się z przeziębieniem u dziecka? Również do lekarza rodzinnego lub do pediatry.
Na pozbycie się przeziębienia nie ma lepszej metody niż odpoczynek w domu. Z powodu tak ogromnej liczby wirusów powodujących przeziębienie, nie ma jednego leku, który mógłby zwalczyć każdy z nich – dlatego przeziębienie należy „wyleżeć”. Pozostając w domu należy unikać wysiłku fizycznego, by organizm mógł skupić siły na zwalczaniu choroby. Należy pić dużo płynów, np. niegazowanej wody, unikać napojów gazowanych lub mocno schłodzonych.
Silne przeziębienie może wymagać stosowania leków łagodzących objawy. Nigdy nie należy stosować antybiotyków bez zalecenia lekarza. Przeziębienie, kiedy zarażamy, może przenieść się na osoby z nami mieszkające, dlatego powinny one szczególnie dbać o częste mycie rąk i niedotykanie dłońmi nosa, oczu i ust, by nie zarazić się wirusem.
Leczenie poszczególnych objawów przeziębienia zostało opisane poniżej.
Stosowanie antybiotyków na przeziębienie i w leczeniu chorób wirusowych, do których należy przeziębienie, jest nieskuteczne i niewskazane. Stosowanie antybiotyków powoduje powstawanie szczepów bakterii opornych, przez co leczenie schorzeń, w których antybiotyki są niezbędne, może się nie powieść.
Czym leczyć przeziębienie w domu? Wiele osób stosuje witaminę C, nie ma jednak wiarygodnych danych naukowych potwierdzających skuteczność witaminy C oraz leków homeopatycznych w leczeniu przeziębienia lub łagodzeniu jego objawów. Dane dotyczące skuteczności preparatów cynku w leczeniu przeziębienia są sprzeczne, więc z tego względu, a także z powodu działań niepożądanych (m.in. zaburzenia smaku), nie zaleca się ich stosowania. Preparaty zawierające jeżówkę mogą mieć korzystny wpływ we wczesnej fazie choroby.
Naturalnym sposobem na ból gardła to popijanie mleka z miodem, które może przynieść ulgę. Co na przeziębienie, gdy nie mamy nic w apteczce? Są dane dotyczące skuteczności imbiru jako surowca roślinnego o działaniu przeciwwirusowym, przeciwbakteryjnym oraz przeciwgrzybiczym. Posiada on również działanie rozgrzewające, co można wykorzystać w terapii. Leczenie przeziębienia za pomocą miodu gryczanego, wyciągu z pelargonii afrykańskiej, płukanie nosa roztworem chlorku sodu czy użycie żelu do nacierana klatki piersiowej z olejkami eterycznymi lub siarczanu cynku może zmniejszyć nasilenie objawów u dzieci.
161
