Wątroba jest bardzo istotnym gruczołem w organizmie. Jej funkcja nie polega jedynie na pozbyciu się toksyn z organizmu. Gruczoł ten pełni ważną rolę w metabolizmie białek, lipidów, węglowodanów i lipoprotein. Wytwarza żółć i enzymy, ponadto magazynuje żelazo i witaminy. Za prawidłowe działanie wątroby odpowiadają hepatocyty – komórki wątroby stanowiące około 80 proc. jej masy. Oplecione siecią naczyń krwionośnych i kanalików żółciowych, czynią organizm zdolnym do odtruwania i wytwarzania żółci, która jest niezbędna do procesu trawienia. Biorą też udział w produkcji białek.
Objawem zwiastującym niewydolność tego narządu jest zwykle ból wątroby. Umiejscowiony po prawej stronie brzucha, tuż pod żebrami, powoduje dyskomfort i kłopoty z trawieniem. Bóle, które określamy w ten sposób, wywołuje rozciąganie się wątroby lub jej podrażniona błona. Sama w sobie wątroba nie powoduje takich dolegliwości, ponieważ nie ma unerwienia czuciowego. To, czy nasza wątroba jest uszkodzona, możemy sprawdzić badając AspAT (aminotransferazę asparaginianową) oraz AlAT (aminotransferazę alaninową), które są prostymi badaniami laboratoryjnymi. Enzymy wątrobowe, bo tak się je określa, są podstawowym badaniem zlecanym w diagnostyce chorób wątroby. Niekiedy zleca się badania dodatkowe, takie jak fosfataza alkaliczna, GGT, GGTP, bilirubina lub antygen HBs. Ocenią one ewentualną niewydolność tego narządu.
Najczęstszym schorzeniem wątroby jest jej stłuszczenie. Jest ono dolegliwością łagodną, bo nie uszkadza miąższu wątroby, a jedynie powoduje odkładanie się tłuszczu w jej komórkach. Rzadko daje jakiekolwiek objawy. Wiąże się je za to z innymi chorobami, np. otyłością, cukrzycą czy nadciśnieniem. W stłuszczeniu wątroby ważna jest odpowiednia dieta, która pomoże osłabić proces przeładowania komórek tłuszczem. Inaczej grożą nam powikłania, z których może wywiązać się zapalenie wątroby, co jest prostą drogą do jej uszkodzenia. Stan zapalny wątroby mogą wywołać też wirusy zapalenia wątroby typu A, B i C, oraz D i E. Wirusowe zapalenie wątroby (WZW) to ostra choroba zakaźna, a jej objawy często przypominają grypę. Niekiedy u chorych rozwija się żółtaczka. Cierpią oni także na świąd skóry z powodu cholestazy. Poważnym powikłaniem stanu zapalnego może być marskość wątroby.
Choroby wątroby mogą być spowodowane przez alkohol i leki. Jest to alkoholowe stłuszczenie wątroby i uszkodzenie polekowe wątroby. Ich przyczyną jest nadmierne spożywanie alkoholu lub leków, które w rezultacie działają toksycznie. Można temu zapobiec poprzez całkowite odstawienie czynnika, który niszczy wątrobę.
Nie zawsze chora wątroba jest efektem złego trybu życia. U niektórych pacjentów może dojść do ataku komórek odpornościowych na komórki wątrobowe. Schorzenie to określa się jako autoimmunologiczne zapalenie wątroby. W takim wypadku konieczne jest leczenie immunosupresyjne.
Najtrudniejszą w rozpoznaniu i zarazem najgorszą chorobą jest rak wątroby. Symptomy nowotworu pojawiają się zwykle w końcowym stadium tej choroby. Pacjenci tracą na wadze i mają powiększony obwód brzucha (wodobrzusze). Mogą mieć także krwawienia z przewodu pokarmowego. Niestety w większości przypadków jest to nowotwór złośliwy, który nie daje dobrych rokowań.
Leczenie wątroby może być zróżnicowane ze względu na szereg preparatów dostępnych na rynku. Co na wątrobę jest najlepsze i jak można się wspomóc? Dostępnych jest wiele leków stosowanych w chorobach wątroby.
- Leki regenerujące – fosfolipidy na wątrobę. Preparaty te są bardzo popularne na rynku farmaceutycznym, gdyż uznaje się je za najlepsze w procesach odbudowy czy regeneracji wątroby. Sprawdzają się w ostrej i przewlekłej chorobie wątroby, także w tej alkoholowej. Ponadto stosuje się je w kamicy żółciowej i niewydolności woreczka żółciowego. Chemiczne są związkami, które stanowią budulec błon komórkowych, dlatego bardzo szybko wnikają do chorych tkanek. Fosfolipidy są dostępne bez recepty. Są to kapsułki do połykania. Większość pacjentów traktuje je jako jedyne leki na regenerację.
- Leki na oczyszczanie wątroby – prym w tej grupie wiodą preparaty roślinne. Ziołowe leki na wątrobę kupimy bez recepty w różnych postaciach, np. jako herbatki, tabletki czy zioła sypkie, z których samodzielnie przygotujemy napar. Za dobre tabletki na wątrobę uznaje się te, których składnikiem jest karczoch, dziurawiec lub ostropest plamisty.
Karczoch zawiera cynarynę, która działa ochronnie na komórki wątrobowe. Ma właściwości przeciwzapalne i reguluje poziom glukozy we krwi. Poleca się go chorym borykającym się ze stłuszczeniem wątroby. Ekstrakty z karczocha traktuje się także jako zioła żółciopędne. Działanie oczyszczające z toksyn ma za to dziurawiec. Podobnie jak karczoch, ma on działanie ochronne na komórki wątroby. Ostropest plamisty – tabletki ziołowe zawierające flawonolignany, takie jak sylimaryna. Sprzyja ona regeneracji wątroby poprzez stymulację syntezy białka, sprzyja też wytwarzaniu nowych hepatocytów.
- Leki ziołowe na wątrobę i trzustkę – niektóre zioła na wątrobę mają wpływ także na trzustkę. Stan zapalny trzustki wiąże się bowiem z kamicą żółciową. Naturalne formy leczenia sprawdzą się także i w tej sytuacji. Dobrym rozwiązaniem będzie zastosowanie piołunu i mniszka lekarskiego. Oba te zioła mają działanie żółciopędne. Stosuje się je też jako leki na trawienie.
Lek na wątrobę i trzustkę to również glistnik jaskółcze ziele. Ma właściwości rozkurczowe i jest polecany na odtruwanie wątroby. Niektóre leki ziołowe mają w swoim składzie korzeń cykorii lub ostrokrzew paragwajski. Poleca się je pacjentom, którzy chcą zrzucić wagę. Wspomagają detoks organizmu, więc traktuje się je jako tabletki na wątrobę i odchudzanie. Wątrobę wspomagać można poprzez suplementy (tu np. witamina C, która wspomaga regenerację wątroby, i witamina D, polecana przy wirusowym zapaleniu wątroby – jako suplement wspomagający).
W ciężkich schorzeniach wątroby konieczna jest zatem wizyta lekarska i leki na receptę.
Leki na receptę, które się stosuje w chorobach wątroby:
- kwas tiazolidynokarboksylowy – jego zadaniem jest regeneracja wątroby, obniża też stężenie lipidów we krwi;
- leki przeciwobrzękowe – tu spironolakton (hamuje wchłanianie sodu i chloru);
- leki moczopędne – zmniejszają ciśnienie w żyle wrotnej wątroby, np. furosemid;
- sterydy – stosuje się je w autoimmunologicznym zapaleniu wątroby; jest to głównie prednizolon, często w połączeniu z azatiopryną – lekiem o silnym działaniu cytostatycznym;
- interferon –stosowany w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby typu B i C. Jest on białkiem naturalnie występującym w organizmie. Dostępny jest w postaci ampułek z roztworem do wstrzykiwań. Jego zadaniem jest pobudzanie układu odpornościowego do walki z patogenami.
Mimo wielu preparatów dostępnych na rynku, podstawowym elementem, dzięki któremu zachowamy zdrową wątrobę, jest dieta. Dieta wątrobowa powinna być lekkostrawna, uboga w tłuszcze, lecz bogata w białko. W jadłospisie nie powinno zabraknąć owoców i warzyw, które są źródłem witamin.