Co to jest i gdzie występuje cynaryna?
Cynaryna (kwas 1,5-dikawoilochinowy) uważana jest za najistotniejszy biologicznie aktywny związek występujący w liściach karczocha zwyczajnego. Jej nazwa nawiązuje do łacińskiego Cynara scolymus L., czyli karczocha zwyczajnego. Cynaryna była bowiem pierwszym składnikiem wyizolowanym ze świeżych liści karczocha, który w przyrodzie stanowi główne źródło tej substancji.
Karczoch – popularna w krajach basenu Morza Śródziemnego roślina, posiada wielopokoleniową tradycję stosowania w fitoterapii. Zalicza się go także do najstarszych znanych ludziom warzyw. Warto jednak podkreślić, że spożywanie karczochów jako rośliny warzywnej nie jest równoznaczne z zażywaniem preparatów (np. suplement diety) zawierających w składzie wyciągi z liści obfitujące w cynarynę (cynarae folium). Karczochy wykorzystywane w kuchni są bowiem tych liści pozbawione.
Pod względem chemicznym cynaryna to związek organiczny, należący do grupy kwasów fenolowych. Poza nią, karczoch zawiera także wiele innych związków fenolowych, jak chociażby kwas chlorogenowy obecny m.in. w suplementach diety wspomagających odchudzanie.
Na co działa cynaryna?
Spektrum działania cynaryny jest całkiem szerokie, na co wskazują liczne badania naukowe. Przede wszystkim związek ten charakteryzuje się właściwościami przeciwutleniającymi . Jako silny antyoksydant, cynaryna prezentuje szeroko pojęte działanie ochronne na organizm i może zapobiegać rozwojowi schorzeń wynikających ze stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych. Wykazano, że kwas 1,5-dikawoilochinowy działa szczególnie dobrze na wątrobę. Wywiera względem niej działanie hepatochronne i poprawia ogólne funkcjonowanie tego organu.
Poza tym, cynaryna zwiększa wydzielanie żółci, co przekłada się na lepsze trawienie tłuszczów. Preparaty na bazie cynaryny od pokoleń stosowane są na szeroką skalę w przypadku niestrawności, jako środek ograniczający problemy trawienne i wspierający pracę wątroby.
Co więcej, cynaryna posiada również zdolność do obniżania poziomu cholesterolu, w tym frakcji LDL (tzw. „złego cholesterolu”). Jak wiadomo, to bardzo istotne dla utrzymania zdrowia układu sercowo-naczyniowego. Warto podkreślić, że cynaryna hamuje utlenianie cholesterolu LDL, istotnie ograniczając ryzyko rozwoju miażdżycy. Niektóre z badań naukowych wskazują ponadto, że jej zażywanie może sprzyjać kontroli poziomu cukru we krwi.
Ostatnie doniesienia sugerują nawet, że cynaryna może mieć potencjalne działanie przeciwnowotworowe, jednak konieczne są dalsze badania w tym zakresie. Wiadomo także, że związek ten wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe względem niektórych szczepów bakteryjnych, które potencjalnie odpowiadają za zakażenia układu pokarmowego.
Tabletki z karczocha – na co pomagają?
Sprawdźmy zatem, na co pomagają tabletki z karczocha, które poza samą cynaryną zawierają szereg innych bioaktywnych związków. Otóż preparaty na bazie ekstraktów z tego surowca (dokładnie z liści) rekomendowane są:
- w dolegliwościach dróg żółciowych, jak np. niedostateczna produkcja żółci;
- w zaburzeniach ze strony przewodu pokarmowego, jak np. niestrawność pojawiająca się na skutek przejedzenia lub spożycia zbyt dużej ilości tłustych, ciężkostrawnych pokarmów;
- wspomagająco w hipercholesterolemii, jako środek zmniejszający poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi (profilaktyka miażdżycy);
- w celu poprawy funkcjonowania wątroby, np. u osób narażonych na ekspozycję na substancje toksyczne wydalane wraz z żółcią lub w przebiegu określonych jednostek chorobowych, jak np. stłuszczenie wątroby (także zastosowanie profilaktyczne).
W praktyce środki zawierające wyciąg z karczocha stosowane są przez wielu pacjentów w sposób ciągły. Zasadniczo nie ma ku temu przeciwwskazań, jednak dłuższe zażywanie warto skonsultować z lekarzem. Co więcej, w celu wzmocnienia efektu terapeutycznego, bardzo często łączy się karczocha z innymi surowcami, jak np. mięta pieprzowa, kurkuma czy ostropest plamisty. Ten ostatni, wzmacnia efekt ochronny na komórki wątroby.
Ile mg cynaryny dziennie?
Dawkowanie preparatów zawierających wyciąg z karczocha powinno być zgodne z zaleceniami producenta (na polskim rynku farmaceutycznym występują zarówno leki, jak i suplementy diety na bazie tego surowca). W badaniach klinicznych stosowano dawki od 600 mg do 2700 mg ekstraktu z liści karczocha dziennie (podzielone na kilka dawek). W praktyce jednak najczęściej rekomendowane dawki oscylują w granicach 500-1000 mg.
Cynaryna – przeciwwskazania
Przeciwwskazaniem do stosownia suplementów cynaryny lub zawierających ją wyciągów z karczocha zwyczajnego jest niedrożność dróg żółciowych , a także uczulenie na rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae).
