Czym jest i jak działa pantoprazol?
Pantoprazol to pochodna benzimidazolu, zaliczana do grupy inhibitorów pompy protonowej, czyli IPP.
Pompa protonowa jest enzymem białkowym zlokalizowanym w komórkach okładzinowych błony śluzowej żołądka, który reguluje syntezę i wydzielanie przez nie kwasu solnego. Dostarcza im jonów wodoru, niezbędnych do syntezy kwasu solnego. Pantoprazol, blokując aktywność pompy protonowej, hamuje jego wydzielanie, a tym samym zwiększa pH soku żołądkowego. Co ważne, proporcjonalnie zmniejsza się również synteza gastryny.
Pantoprazol wpływa zarówno na podstawowe jak i stymulowane wydzielanie kwasu żołądkowego, a stopień zahamowania zależny jest od przyjętej przez pacjenta dawki pantoprazolu.
Warto również zauważyć, że pantoprazol jest substancją czynną leku, która uaktywnia się dopiero w środowisku kwaśnym.
Pantoprazol – wskazania do stosowania
Niskie pH soku żołądkowego jest czymś fizjologicznym i przy prawidłowo funkcjonującym żołądku nie stanowi problemu. Jeżeli jednak z jakiegoś powodu w błonie śluzowej żołądka pojawiają się ubytki lub sok żołądkowy przedostaje się do przełyku, kwaśny sok żołądkowy może powodować wrzody i nadżerki w przewodzie pokarmowym.
Wtedy niezwykle ważne jest, by pH w żołądku pozostawało mniej więcej na tym samym poziomie, niezależnie od spożywanych posiłków. To właśnie w tym celu stosuje się inhibitory pompy protonowej, takie jak pantoprazol.
Wskazaniami do stosowania leku pantoprazol są:
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,
- leczenie i profilaktyka choroby refluksowej przełyku,
- eradykacja Helicobacter pylori ,
- bóle brzucha z uczuciem pieczenia,
- zespół Zollingera-Ellisona,
- podrażnienia błony śluzowej układu pokarmowego,
- inne stany chorobowe związane z nadmiernym wydzielaniem kwasu solnego,
- zapobieganie wystąpienia stanu zapalnego przełyku lub wrzodów żołądka i dwunastnicy u osób długotrwale przyjmujących niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ).
Przeciwwskazania do stosowania pantoprazolu
Choć pantoprazol jest substancją powszechnie stosowaną w krótkotrwałym leczeniu objawów choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, jak i innych schorzeń, w których nadprodukcja kwasu solnego w żołądku stanowi problem, nie u wszystkich pacjentów możliwa jest terapia z jego udziałem.
Wśród przeciwwskazań do stosowania leku pantoprazol są:
- nadwrażliwość na pantoprazol lub substancje pomocnicze leku,
- wiek poniżej 18 lat,
- ciąża,
- okres karmienia piersią (wyjątek stanowi sytuacja, gdy korzyść dla matki przewyższa ryzyko dla dziecka),
- zwiększona aktywność enzymów wątrobowych (pantoprazol jest metabolizowany głównie w wątrobie),
- ciężka niewydolność nerek.
Niewskazane jest również jednoczesne stosowanie leku pantoprazol z inhibitorami proteazy wirusa HIV.
Jak dawkować lek pantoprazol?
Pantoprazol przyjmuje się doustnie, a jego dawka zależna jest od jednostki chorobowej, masy ciała chorego, wieku czy chorób współistniejących. W określonych przypadkach, gdy nie ma możliwości zastosowania tradycyjnej formy podania, lek pantoprazol można stosować dożylnie.
Standardowe dawkowanie wygląda następująco:
- leczenie choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy czy łagodzenie objawów choroby refluksowej przełyku – początkowo 20 mg pantoprazolu na dobę, w określonych przypadkach dawkę można podwoić;
- eradykacja H.pylori (w skojarzeniu z określonymi antybiotykami) – dawkowanie zależne od zastosowanego schematu leczenia;
- leczenie zespołu Zollingera-Ellisona – standardowo rozpoczyna się od 80 mg pantoprazolu na dobę, maksymalnie i okresowo można zwiększyć dawkowanie do 160 mg na dobę;
- profilaktycznie przy długotrwałym stosowaniu NLPZ – 20 mg na dobę.
W postaci doustnej pantoprazol najlepiej stosować na czczo. Jeżeli konieczne jest stosowanie go dwa razy dziennie, wieczorem lek należy przyjmować przynajmniej godzinę przed posiłkiem, a tabletki należy połykać w całości, popijając dużą ilością wody. Wynika to z faktu, iż pantoprazol to lek w formie tabletek dojelitowych, który wchłaniany jest dopiero w jelitach.
Co ważne, pierwsze efekty stosowania pantoprazolu są widoczne dopiero po kilku dniach stosowania. Jeżeli występowanie objawów choroby refluksowej przełyku czy innych dolegliwości związanych z nadprodukcją kwasu solnego utrzymuje się pomimo stosowania preparatu przez okres 4 tygodni, konieczna jest konsultacja z lekarzem i dalsza diagnostyka.
Pantoprazol – możliwe skutki uboczne
Pantoprazol to lek charakteryzujący się dużym bezpieczeństwem stosowania i stosunkowo niewielką ilością działań niepożądanych, które zwykle mają charakter przemijający. Wśród najczęściej zgłaszanych przez pacjentów skutków ubocznych są:
- nudności,
- biegunki,
- ból brzucha,
- zawroty głowy,
- reakcje nadwrażliwości, takie jak wysypka z towarzyszącym świądem czy pokrzywka.
Długotrwałe przyjmowanie leku pantoprazol może powodować działania niepożądane związane z nadkażeniem C.difficile , a także zaburzać wchłanianie magnezu, wapnia czy witaminy B12.
Pantoprazol – interakcje z innymi lekami
Pantoprazol nie może być stosowany równolegle z atazanawirem i innymi inhibitorami proteazy wirusa HIV. Ostrożność należy zachować również stosując go z lekami przeciwzakrzepowymi będącymi pochodnymi kumaryny, np. warfaryną.
Z uwagi na fakt, iż pantoprazol zmniejsza wydzielanie kwasu żołądkowego, a tym samym zwiększa jego pH, może wpływać na osłabienie działania leków, których biodostępność zależna jest od pH soku żołądkowego. Są to między innymi leki przeciwgrzybicze, takie jak ketokonazol czy itrakonazol, a także leki przeciwnowotworowe, w tym metotreksat. Pantoprazol wpływa także na stężenie chromograminy, dlatego należy przerwać jego przyjmowanie minimum 5 dni przed oznaczeniem jej stężenia.
Ile kosztuje pantoprazol?
Lek pantoprazol występuje na rynku farmaceutycznym w dwóch dawkach – 20 mg oraz 40 mg. W wyższej dawce jest on dostępny wyłącznie na receptę, a koszt bez refundacji to około 20 złotych za opakowanie.
Jako lek OTC pantoprazol występuje w dawce 20 mg, a jego koszt to około 5-10 złotych za opakowanie 14 tabletek dojelitowych.
