Wrzody dwunastnicy – objawy i leczenie wrzodów na dwunastnicy

Choroby dwunastnicy – przyczyny

Wrzody żołądka i dwunastnicy są często diagnozowaną dolegliwością, przez co wielu uczonych analizowało to, jakie są przyczyny tych patologii. Głównym czynnikiem choroby wrzodowej jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori . Sprzyjać schorzeniu mogą również odziedziczone geny (występowanie wrzodów u krewnych zwiększa ryzyko tego, że będziemy obarczeni tą chorobą). Czynnikami inicjującym jest palenie tytoniu i przewlekły stres.

Niebagatelną rolą w rozwoju choroby wrzodowej dwunastnicy odgrywać zażywane przez pacjentów leki. Największe ryzyko pojawienia się tej choroby żołądka występuje u osób, które zażywają przewlekle preparaty z grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych) oraz GKS (glikokortykosteroidów). Ryzyko wystąpienia tej choroby żołądka wynika w tym przypadku chociażby z tego, że wspominane leki osłabiają mechanizmy obronne śluzówki tego organu, przez co właśnie nasila się ryzyko pojawienia się wrzodów.

To też może Cię zainteresować: Ból brzucha w okolicy pępka – możliwe przyczyny

Wrzody dwunastnicy – jakie są objawy?

Procesem chorobowym objęty jest zazwyczaj żołądek i dwunastnica, dlatego przyczyny, objawy i leczenie rozpatruje się definiując schorzenie jako choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy.

Może przebiegać całkowicie bezobjawowo, jak i może ona być źródłem wyjątkowo nieprzyjemnych dla pacjentów dolegliwości. Do objawów wrzodów na dwunastnicy zalicza się:

• ból brzucha i w nadbrzuszu raczej po prawej stronie, choć może być odczuwany także w środku jamy brzusznej wokół pępka i tuż nad nim;
• nadżerka na dwunastnicy może powodować ból na czczo, często pojawia się po przegłodzeniu i po przebudzeniu rano;
• charakterystyczne jest to, że ból dwunastnicy ustępuje po przyjęciu niewielkiego posiłku i takiego, który nie doprowadza do podrażnienia dwunastnicy;
• nasilenie dolegliwości po spożyciu pokarmów: ostrych, kwaśnych, w occie, głęboko smażonych;
• częste, głębokie i głośne odbijanie (zarówno przed jak i po posiłku);
• brak apetytu, któremu może towarzyszyć chudnięcie.

Typowo powyższe problemy pojawiają się po pewnym czasie od spożycia posiłku (zwykle w ciągu 1-3 godzin od spożycia pokarmu). Objawy choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy mogą się jednak pojawiać również i w nocy, jak i we wczesnych godzinach rannych. Charakterystyczne dla schorzenia jest to, że dolegliwości ustępują po posiłku lub po przyjęciu preparatów o działaniu zobojętniającym kwas solny.

Leczenie wrzodów żołądka dwunastnicy – jakie leki?

Podstawą leczenia choroby wrzodowej dwunastnicy jest terapia farmakologiczna. Ze względu na główną przyczynę – czyli zakażenie Helicobacter pylori – postępowanie zazwyczaj skupia się na eradykacji, czyli wyeliminowaniu tejże bakterii z żołądka i dwunastnicy. Wyróżnia się różne schematy eradykacji H. pylori. Najpopularniejszy jest w Polsce ten, w którym leczenie stosowane jest przez 10 dni, terapię określa się jako poczwórną i bazuje ona na stosowaniu przez chorych: inhibitorów pompy protonowej (IPP, np. omeprazolu czy pantoprazolu), preparatów bizmutu, metronidazolu, tetracykliny.

Leki na wrzody dwunastnicy dostępne są pod wieloma nazwami handlowymi. Choć o wyborze konkretnego decyduje zwykle lekarz (część w mniejszych dawkach dostępna jest bez recepty), to warto znać grupy poszczególnych preparatów i wiedzieć jak działają.

Inhibitory pompy protonowej – jak wskazuje sama nazwa, leki te hamują czynność pompy protonowej, obecnej w komórkach okładzinowych żołądka; to właśnie od czynności tych komórek zależne jest wydzielanie do soku żołądkowego jonów wodoru, które zapewniają kwasotę tego płynu. Skutkiem stosowania IPP jest zarówno zmniejszenie ilości wydzielanego kwasu żołądkowego, jak i spadek jego kwaśności.

Preparaty bizmutu – w pewien sposób działają one podobnie do inhibitorów pompy protonowej, preparaty bizmutu doprowadzają bowiem do zmniejszenia kwaśności soku żołądkowego; leki z tej grupy wpływają jednak nie na wydzielanie jonów wodorowych przez komórki żołądka, a poprzez to, że neutralizują one kwaśną treść żołądkową.

Metronidazol i tetracykliny – obydwa wymienione leki należą do grupy antybiotyków – na wrzody dwunastnicy stosuje się je, aby wyeliminować wspominane już wcześniej kilkukrotnie, bakterie.

W razie nieskuteczności leczenia owrzodzenia dwunastnicy wymienionymi środkami, stosowane mogą być również inne schematy leczenia choroby wrzodowej żołądka, w których wykorzystywane są innego rodzaju leki, takie jak np. amoksycylina, klarytromycyna czy tynidazol (te preparaty – podobnie jak tetracykliny i metronidazol – należą do grupy antybiotyków). W takim przypadku zmiany mogą dotyczyć zarówno składu lekowego poszczególnych schematów terapeutycznych, jak i czasu prowadzenia terapii.

Leki na wrzody dwunastnicy

Powyżej opisano leczenie wrzodów na dwunastnicy i w żołądku, podczas którego przeprowadzana jest eradykacja bakterii Helicobacter pylori. Czas trwania tego tylko procesu wynosi od 7 do 10 dni – długość terapii ustala lekarz – wymienionych kombinacji lekowych zdecydowanie nie stosuje się jednak przewlekle.

Nie wszyscy pacjenci z chorobą wrzodową obarczeni są infekcją wspominaną wcześniej bakterią. W takiej sytuacji terapia nie musi wymagać stosowania złożonych schematów lekowych – dla opanowania dolegliwości pacjentów wystarczająca może być monoterapia samym inhibitorem pompy protonowej czy wdrożenie u nich leczenia środkami z grupy tzw. H2-blokerów. Te tabletki na wrzody dwunastnicy (które podobnie jak IPP zmniejszają wydzielanie kwasu solnego w żołądku, aczkolwiek w innym mechanizmie – polega on na tym, że leki te, poprzez zablokowanie receptorów dla histaminy, znoszą działanie histaminy pobudzające wydzielanie kwasu solnego; do takich preparatów zaliczana jest m.in. ranitydyna). Przy braku zakażenia bakterią Helicobacter pylori, stosowanie czy to IPP, czy H2-blokerów powinno przynieść znaczną poprawę stanu pacjentów w ciągu 1-2 miesięcy.

Wśród domowych sposobów na wrzody nie sposób nie wspomnieć o racjonalnym zażywaniu leków. Dostępne bez recepty leki z grupy NLPZ mogą przecież doprowadzać do wrzodów, nie bez przyczyny u pacjentów zażywających te leki, jak i u osób stosujących GKS, lekarze profilaktycznie wdrażają leczenie ochraniające żołądek (zwykle w postaci stosowania IPP). Częste przyjmowanie NLPZ może stanowić przyczynę choroby żołądka, dlatego po takie preparaty sięgajmy z rozwagą, a w sytuacji, kiedy dolegliwości bólowe (skłaniające do zażycia tych preparatów) dręczą nas często – po prostu odwiedźmy lekarza.

Leczenie chirurgiczne choroby wrzodowej

Leczenie operacyjne nie stanowi podstawowego postępowania u chorych na chorobę wrzodową. Zabiegi przeprowadzane są wtedy, kiedy terapia farmakologiczna nie przynosi rezultatów czy też w sytuacji, kiedy dolegliwości pacjenta (np. dolegliwości bólowych) nie można opanować za pomocą leków. Innym wskazaniem do operacyjnego leczenia wrzodów jest wystąpienie powikłań tego schorzenia, w postaci np. perforacji wrzodu, czyli przedziurawienia wrzodu.

Różnorodne operacje bywają stosowane w leczeniu wrzodów żołądka. Wybór konkretnej metody zależny jest m.in. od tego, czy zabieg przeprowadzany jest planowo (np. u osób, u których potrzeba jego wykonania wynika z nieskuteczności leczenia farmakologicznego) czy też jest on wykonywany z nagłych wskazań (np. w razie przedziurawienia wrzodu). Przykładowo, u pacjentów wymagających operacyjnego leczenia wrzodów, zastosowana może być wagotomia (przecięcie włókien nerwu błędnego), ale i resekcja fragmentu żołądka zawierającego wrzód z późniejszą plastyką tego narządu.

Domowe sposoby na wrzody dwunastnicy

Tak naprawdę w aptekach znaleźć można bardzo wiele leków na wrzody żołądka bez recepty. Takowymi są różnorodne środki zobojętniające kwas solny, jak i wspominana już wcześniej ranitydyna. Wśród substancji zobojętniających kwas solny (leków alkalizujących kwas żołądkowy) – zaliczanych do leków na wrzody żołądka bez recepty – wymienić można preparaty o odczynie zasadowym, które zawierają wapń, magnez, glin czy bizmut.

Dostępne są one w różnych postaciach, takich jak tabletki do rozgryzania czy zawiesiny. Preparaty te cechują się podobnym działaniem – zmniejszą one kwaśność soku żołądkowego – różnią się jednak sposobem dawkowania (jedne z nich przyjmuje się tylko w razie pojawiania się bólu w dołku czy kłucia w żołądku, inne z kolei należy zażywać regularnie o stałych porach, a jeszcze inne dopiero jakiś czas po przyjęciu posiłku). Z tego względu kupując takie leki na wrzody żołądka bez recepty, konieczne jest to, aby zawsze zapoznać się z dołączoną do opakowania ulotką, w której znajdują się szczegółowe informacje dotyczące zażywania danego preparatu.

Rzeczywiście można tego typu preparaty dostać bez recepty, jednakże w razie pojawienia się dolegliwości, które mogą być objawami choroby wrzodowej, najkorzystniej jest i tak odwiedzić lekarza. Specjalista będzie w stanie stwierdzić, czy pacjent rzeczywiście cierpi właśnie na wrzody żołądka i dwunastnicy, a następnie zalecić mu najskuteczniejsze z dostępnych preparatów na tę chorobę.

Dieta na wrzody – co jeść, a czego unikać?

Pacjenci mogą zastanawiać się, czy istnieje jakieś leczenie naturalne wrzodów żołądka i dwunastnicy. Duże znaczenie ma nasza dieta, nie ma jednak jednej, uniwersalnej diety na wrzody. Otóż pacjenci powinni po prostu unikać pokarmów, które prowadzą u nich do pojawiania się ich dolegliwości. Niekorzystny wpływ na owrzodzenie dwunastnicy mogą mieć również pokarmy o działaniu wzdymającym (takie jak np. kapusta czy rośliny strączkowe), a także ciężkostrawne posiłki (np. bogate w tłuszcze) oraz ostre przyprawy i napoje gazowane.

Spotkać się jednak można czasami z określeniem dieta wrzodowa. Rzeczywiście wśród domowych sposobów leczenia wrzodów żołądka można wymienić odpowiednie modyfikacje dotyczące posiłków. Po pierwsze, pacjenci mogą sami sprawiać, że w żołądku będą wydzielane mniejsze ilości kwasu solnego – w tym celu wystarczające jest chociażby jedzenie pokarmów bardziej rozdrobionych. Spożywanie posiłków w formie papek ogranicza proces żucia jedzenia, a już sama ta właśnie czynność sprzyja wydzielaniu kwasu solnego w żołądku.

Dla chorej dwunastnicy ma znaczenie również bezpośrednio to, co dokładnie spożywamy. Otóż pewne pokarmy prowokują żołądek do produkcji większej, a inne do produkcji mniejszej ilości kwasu solnego. Produktami pobudzającymi wydzielanie kwasu solnego (niewskazanymi w przypadku diety na wrzody) są wspominane wcześniej pokarmy bogate w tłuszcze, słodycze czy ocet i inne konserwanty stosowane w żywności. Wśród produktów polecanych, które mogą zmniejszać intensywność choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, wymienia się z kolei produkty nabiałowe (np. biały ser, mleko), ryż czy część warzyw i owoców (np. marchewkę, ziemniaki, banany czy morele), a także drobnoziarniste kasze.

Choremu żołądkowi nie sprzyja również stres towarzyszący posiłkom – jedzenie w pośpiechu i w nerwach doprowadza do tego, że w żołądku wydzielane są większe ilości kwasu solnego. Właśnie dlatego pacjenci stosujący dietę wrzodową powinni pamiętać o tym, aby posiłki spożywać spokojnie i powoli – pośpiech podczas jedzenia zdecydowanie nie wpłynie korzystnie na ich stan zdrowia.

Chorym z wrzodami dwunastnicy polecić można również unikanie palenia papierosów, picia mocnych alkoholi, ale i... ograniczenie ilości spożywanej kawy. Mała czarna wpływa bowiem na zwiększenie wydzielania kwasu solnego w żołądku, co może doprowadzać do nasilenia pojawiających się dolegliwości ze strony chorego żołądka.