Czym jest nadżerka na żołądku?
Nadżerka to miejscowy ubytek w ścianie żołądka (w błonie śluzowej żołądka). Prowadzi do stanu zapalnego i dokuczliwych objawów zapalenia żołądka. Przyczyną nadżerki na żołądku, czyli nadżerkowego zapalenia błony śluzowej żołądka, może być wiele różnych czynników – infekcyjnych (bakterie), jak i chemicznych.
Uszkodzenie żołądka możliwe jest także po długotrwałym przyjmowaniu niektórych leków i nadużywaniu alkoholu. Nieleczone nadżerkowe zapalenie żołądka prowadzi do rozwoju choroby wrzodowej.
Obecność nadżerki żołądka diagnozuje się po objawach, które pacjent zgłasza lekarzowi, a także po wynikach badania gastroskopii. Wówczas w opisie widoczne są najczęściej pojedyncze nadżerki w ścianie żołądka.
Przeczytaj również:
Ból brzucha po alkoholu – przyczyny, objawy, leczenie
Jakie mogą być przyczyny zapalenia żołądka?
Do powstania nadżerek na żołądku, czyli ubytków w błonie śluzowej, prowadzi szereg różnych przyczyn. Wśród nich najważniejszą jest infekcyjne zapalenie żołądka; nawet w 90 proc. przypadków zapalenia błony śluzowej żołądka jest spowodowane bakterią Helicobacter pylori; częste są także zapalenia wirusowe.
Stan zapalny żołądka może być powodowany działaniem substancji chemicznych. Najczęściej wywołany jest niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ), ale także nadużywaniem alkoholu i innych leków. Może się pojawić także nadżerka na dwunastnicy.
Zdarza się także zapalenie żołądka wywołane przez stres (na przykład: urazy, oparzenia, wstrząs septyczny) – w takich przypadkach może powstać tzw. wrzód Curlinga (wrzód dwunastnicy).
Do rzadszych przypadków należy żółciowe zapalenie żołądka spowodowane cofaniem się żółci. W końcu stan zapalny może być wywołany czynnikami autoimmunologicznymi, takimi jak na przykład choroba Leśniowskiego-Crohna. Ponadto wyróżnia się ostre (pojawiające się nagle) i przewlekłe zapalenie żołądka.
Przeczytaj również:
Wymiotowanie żółcią (żółte wymioty) – co oznaczają i jak leczyć?
Nadżerkowe zapalenie żołądka – jakie są objawy nieżytu?
Objawy zapalenia żołądka, czyli nieżytu, podobne są w wielu przypadkach do objawów, które daje wrzód na żołądku. Objawy nadżerki żołądka, to:
- ból w nadbrzuszu (przez część pacjentów określany jako ból w dołku),
- pieczenie, palenie (zgaga), kłucie w żołądku,
- uczucie pełności,
- wzdęcia,
- odbijanie,
- nudności i wymioty.
Osoba z zapaleniem żołądka odczuwa szybsze uczucie pełności po posiłku, a czasem – brak apetytu. Ból może się nasilać się po posiłku i po niektórych potrawach – kwaśnych, na bazie octu, smażonych i po alkoholu.
Może dojść również do krwawienia z przewodu pokarmowego, co stanowi groźne powikłanie. Objawem tego mogą być czarne, smoliste stolce. W przypadku ostrego zapalenia żołądka objawy pojawiają się nagle, a chory skarży się na ostry ból żołądka W przypadku autoimmunologicznego zapalenia żołądka charakterystycznym objawem jest niedokrwistość spowodowana niedoborem witaminy B12.
Przeczytaj również:
Smolisty (czarny) stolec – jakie są przyczyny ciemnego stolca?
Choroby żołądka – jakie badania zrobić?
W przypadku diagnostyki nadżerkowego zapalenia błony śluzowej żołądka. Najlepszym badaniem jest badanie endoskopowe – gastroskopia – które pozwala obejrzeć całą błonę śluzową i ocenić ją, a także, jeśli istnieje taka konieczność, pobrać wycinki do badania histopatologicznego.
Badanie takie powinno się wykonać u każdego pacjenta, u którego objawy trwają długo lub nawracają, a także u chorych w których rodzinie występowały nowotwory żołądka, by wykluczyć raka żołądka.
Badanie na nosicielstwo Helicobacter pylori można wykonać podczas gastroskopii (pobierając wycinek błony śluzowej żołądka). Dostępne są także nieinwazyjne testy tzw. testy ureazowe oddechowe. Polegają one na wypiciu płynu zawierającego mocznik znakowany izotopem węgla, a następnie wykryciu izotopu w wydychanym powietrzu. Potwierdza to obecność bakteryjnego enzymu (ureazy) rozkładającego mocznik, czyli zakażenia bakterią H. pylori.
Przeczytaj również:
Test ureazowy – na czym polega, co oznacza ujemny i dodatni test ureazowy
Należy jednak pamiętać, że rozpoznanie, czy to nadżerki na żołądku można stuprocentowo postawić jedynie na podstawie obrazu śluzówki w gastroskopii.
Niekiedy, zwłaszcza w przypadku silnego, nagłego bólu żołądka, wykonuje się także rentgen przeglądowy jamy brzusznej (by wykluczyć groźne powikłanie – perforacje przewodu pokarmowego) lub zdjęcie rentgenowskie po połknięciu znacznika – barytu – który także może ujawnić ubytki w błonie śluzowej, co świadczy o nadżerkowym zapaleniu żołądka.
Jak leczyć nadżerki na błonie śluzowej żołądka?
W większości przypadków zapalenie żołądka można z powodzeniem wyleczyć. W przypadku częstego wirusowego zapalenia żołądka wyleczenie następuje najczęściej samoistnie (po kilku dniach).
W przypadku wykrycia zakażenia Helicobacter pylori stosuje się leczenie antybiotykami razem z lekami z grupy inhibitorów pompy protonowej (IPP). Ma to doprowadzić do całkowitej eradykacji bakterii, dlatego ważny jest odpowiednio długi czas antybiotykoterapii.
Inhibitory pompy protonowej stosuje się w leczeniu zapalenia żołądka i choroby wrzodowej, ale także w profilaktyce chorób żołądka – na przykład u osób przyjmujących przewlekle leki przeciwzapalne.
Przeczytaj również:
Zgaga w ciąży – przyczyny, jak się objawia, sposoby na zgagę
Nadżerki na żołądku – dieta
Należy także pamiętać o odpowiedniej diecie przy zapaleniu żołądka. W każdym przypadku konieczna jest odpowiednia (tak zwana) dieta wrzodowa. Powinno się spożywać potrawy lekkostrawne, gotowane i nietłuste. Unika się potraw smażonych, powodujących wzdęcia, a także pikantnych. Również bardzo gorące potrawy mogą podrażnić śluzówkę żołądka. Wskazane jest jedzenie częściej, jednak mniejszych porcji. Oczywiście należy unikać używek, takich jak: kawa, alkohol czy papierosy, oraz niektórych leków, np. aspiryny i innych leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
Przeczytaj również:
Dieta wrzodowa – jaka dieta przy wrzodach?
W przypadku powikłań nadżerki żołądka, takich jak krwawienie z przewodu pokarmowego, niekiedy konieczne jest leczenie zabiegowe – endoskopowe zaopatrzenie krwawienia podczas gastroskopii, rzadziej leczenie operacyjne polegające na wycięciu krwawiącej części żołądka.
Zaś w przypadku autoimmunologicznego zapalenia błony śluzowej żołądka konieczne jest przyjmowanie w zastrzykach (raz w miesiącu) witaminy B12, by zapobiegać niedokrwistości i jej powikłaniom.
Przeczytaj również:
Refluks żołądkowo-przełykowy – przyczyny, objawy, leczenie, dieta
Aktualne informacje i nowe kierunki w diagnostyce
W ostatnich latach rośnie znaczenie precyzyjnej endoskopowej oceny błony śluzowej żołądka – korzysta się coraz powszechniej z: obrazowania wysokiej rozdzielczości, wirtualnej chromoendoskopii (np. Narrow-Band Imaging, BLI) oraz klasyfikacji histopatologicznej (np. systemy OLGA/OLGIM) w celu ustalenia stopnia zmiany śluzówki, nawet gdy widoczna jest nadżerka.
W odniesieniu do nadżerki i zapalenia żołądka istotne jest nie tylko wykrycie zmiany, ale także identyfikacja czynnika wywołującego (np.: Helicobacter pylori, niesteroidowe leki przeciwzapalne, refluks żółciowy, alkohol) oraz monitorowanie ewentualnego przejścia w przewlekłą zmianę czy stadium atrofii.
W europejskich wytycznych podkreśla się, że zmiany śluzówki żołądka mogą stanowić tzw. pole kancerogenezy, stąd znaczenie dokładnej oceny.
Przeczytaj również:
Rak żołądka – jakie są objawy, leczenie i rokowania w raku żołądka
Nowoczesne metody leczenia
Klasyczna terapia nadżerki żołądka opiera się na: ograniczeniu czynników drażniących, odstawieniu lub zmianie niesteroidowych leków przeciwzapalanych, redukcji spożycia alkoholu oraz stosowaniu inhibitorów pompy protonowej (PPI).
Jednakże ostatnio pojawiły się nowe podejścia. Po pierwsze – wkroczenie do terapii blokerów kwasu solnego, takich jak Vonoprazan (lek jeszcze niedostepny w Polsce), które w badaniach wykazały silniejszą supresję wydzielania kwasu i potencjalnie szybsze gojenie zmian błony śluzowej.
Poza tym stsosowane są też preparaty ochrony śluzówki żołądka, np. Rebamipide (mukoprotekcyjne działanie), które w analizach metabadawczych pokazują, że mogą być równie skuteczne co standardowe leki w leczeniu zapalenia i nadżerek.
W prewencji uszkodzeń indukowanych lekami lub refluksem żółciowym, coraz częściej uwzględnia się strategię wielokierunkową: ocena ryzyka, zastosowanie ochrony śluzówki, monitorowanie endoskopowe u pacjentów wysokiego ryzyka.
Przeczytaj również:
Krwawienie z przewodu pokarmowego – co to znaczy, jakie są przyczyny?
Znaczenie profilaktyki i zmiany stylu życia
Choć postępowanie farmakologiczne jest kluczowe, nie należy zapominać o aspekcie stylu życia. W literaturze europejskiej podkreśla się: ograniczenie lub rezygnację z alkoholu, rzucenie palenia, regularne posiłki o umiarkowanej zawartości tłuszczu i ostrości oraz unikanie przewlekłej terapii niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi bez ochrony żołądka. Ponadto u pacjentów z nadżerką istotna jest kontrola infekcji H. pylori – jej eradykacja (całkowite usunięcie) może zmniejszyć ryzyko progresji zapalenia i powikłań.
Przeczytaj również:
Papierosy – pokonaj nałóg, inaczej on pokona Ciebie
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Pytanie 1: Czy każda nadżerka żołądka musi być leczona farmakologicznie?
Odpowiedź: Nie zawsze – jeśli nadżerka jest niewielka, bez krwawienia, a czynnik drażniący (np. alkohol) może być usunięty, pierwszym krokiem jest modyfikacja stylu życia i obserwacja. Farmakoterapia (np. PPI lub P-CAB) wskazana jest przy objawach lub ryzyku powikłań.
Pytanie 2: Jak długo trwa gojenie nadżerki żołądka?
Odpowiedź: Czas gojenia zależy od przyczyny i stopnia zmiany – w prostych przypadkach może to być kilka tygodni, ale przewlekłe nadżerki lub w obecności czynników ryzyka mogą wymagać kilku miesięcy i monitoringu endoskopowego.
Pytanie 3: Czy można zapobiec rozwojowi nadżerki żołądka?
Odpowiedź: Tak – poprzez: eliminację lub ograniczenie czynników drażniących, eradykację H. pylori, odpowiednią dietę i, jeśli konieczne, ochronę żołądka przy niesteroidowych lekach przeciwzapalnych.
Pytanie 4: Czy nowe leki są bezpieczne?
Odpowiedź: Wstępne dane sugerują większą skuteczność supresji (hamowania) kwasu żołądkowego, jednak wciąż istnieje potrzeba długoterminowych badań bezpieczeństwa. Nowe leki tego typu nie zastępują dotychczasowej terapii standardowej, lecz stanowią opcję przy opornych przypadkach.
Współpraca: redakcja Wylecz.to
