Brak apetytu u dorosłych – przyczyny, co robić?

Przyczyny utraty apetytu u dorosłych

Zbilansowana dieta dostarcza organizmowi wymagane do prawidłowego rozwoju oraz funkcjonowania składniki będące źródłem energii. Proces przyjmowania posiłków regulowany jest dzięki prawidłowej pracy znajdujących się w mózgowiu ośrodków – głodu oraz sytości. W skład tych ośrodków wchodzą neurony wrażliwe na zawartość glukozy we krwi, pełniące rolę detektorów. Apetyt zostaje pobudzony po zmniejszeniu się stężenia glukozy we krwi i po zwiększeniu stężenia insuliny we krwi obwodowej, wydzielonej przez komórki beta wysp trzustkowych.

Niekiedy jednak dochodzi do zaburzeń istotnie wpływających na zmianę apetytu. Wówczas skutkuje to zmniejszeniem lub zwiększeniem chęci na jedzenie, w tym brakiem apetytu, co w istotny sposób wpływa na ilość oraz skład przyjmowanych posiłków. Zależnie od czasu trwania takiego zaburzenia, mogą rozwinąć się niekorzystne zaburzenia prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Spadek zainteresowania jedzeniem i brak apetytu u dorosłych może mieć różne podłoże. Każdorazowo należy zatem postarać się uchwycić przyczynę zaburzeń apetytu, by uniknąć późniejszych powikłań mogących prowadzić do niedożywienia.

Choroby układu pokarmowego a brak apetytu

Jeśli po posiłku często występują objawy niestrawności (uczucie pełności w brzuchu, zgaga, wzdęcia, ból w nadbrzuszu), wówczas w naturalny sposób jedzenie postrzegane jest jako czynnik drażniący. Istotnie wpływa to zatem na apetyt. Dochodzi do zmniejszenia zainteresowania spożywaniem posiłków, gdyż to właśnie one kojarzą się z nieprzyjemnymi dolegliwościami.

Podobnie, gdy występują choroby układu pokarmowego, takie jak:

• stany zapalne błony śluzowej żołądka czy jelit,
• choroba wrzodowa żołądka czy dwunastnicy,
• choroby wątroby.

Do zmniejszenia apetytu dochodzi również w zaburzeniach motoryki przewodu pokarmowego (np. przy uporczywych zaparciach czy biegunkach) oraz przy obecności zwężeń w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego (np. przełyku), które utrudniają pasaż treści pokarmowej.

Za brak apetytu u dorosłych odpowiadają też błędy dietetyczne i nieprawidłowa dieta. Nie bez znaczenia są tu posiłki spożywane nieregularnie w ilościach niedostosowanych do aktualnego zapotrzebowania energetycznego. Zbyt duże porcje potraw wysokokalorycznych, zjadane w krótkich odstępach czasu, powodują utrzymujące się uczucie pełności, sytości, co w konsekwencji obniża apetyt.

Istotnym czynnikiem jest także skład pokarmu. Potrawy zawierające składniki, których nie lubimy lub mdłe w smaku, zdecydowanie odbierają apetyt. Podobnie wpływa jadłospis monotonny, składający się z jednakowych dań każdego dnia. Nie do przecenienia jest również wygląd dań. Te podane mniej estetycznie nie zachęcają do jedzenia.

Apetyt a infekcja

Najczęstszą przyczyną braku apetytu u dorosłych jest rozwijająca się w organizmie infekcja wirusowa lub bakteryjna. Organizm wówczas koncentruje siły na zwalczaniu bakterii lub wirusów, w naturalny sposób zmniejszając ilość energii wydatkowanej np. na trawienie posiłków. W czasie infekcji gardła, górnych dróg oddechowych i zatok zdecydowanie maleje apetyt i zainteresowanie jedzeniem. Apetyt zmniejszają objawy towarzyszące infekcji, takie jak:

• zmęczenie, apatia i senność,
• gorączka,
• katar (dochodzi do czasowych zaburzeń węchu, co znacznie zmniejsza atrakcyjność potraw).

Podobnie w przypadku bólu gardła – z oczywistych względów dochodzi do ograniczenia spożywania posiłków, gdyż pojawia się dyskomfort przy ich połykaniu. Zwykle spadek apetytu wywołany tą przyczyną mija wraz z końcem choroby.

Spadek apetytu z powodu stresu i chorób psychicznych

Sytuacje stresowe zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym istotnie wpływają na spadek apetytu. Są to bowiem chwile, w których na skutek wyrzutu hormonów stresu (adrenaliny, noradrenaliny, kortyzolu) organizm zostaje pobudzony do szybkiego działania. Takie sytuacje traktowane są jako stan zagrożenia, wymagający szybkich reakcji na bodźce.

W czasie silnego, przedłużającego się stresu dochodzi do zmniejszenia perystaltyki jelit, pojawia się również uczucie ściskania w żołądku, co w naturalny sposób zmniejsza apetyt. Gdy stres mija, wraca zwykle zainteresowanie jedzeniem i uczucie głodu, niekiedy silniej odczuwane niż zwykle.

Istnieją także zaburzenia psychiczne, które w istotny sposób zmniejszają apetyt, prowadząc do ograniczenia spożywania posiłków, a niekiedy także do całkowitego braku apetytu u dorosłych i głodzenia się. Do tego typu zaburzeń zalicza się np. depresję. Długotrwały stan obniżenia nastroju i przygnębienia towarzyszący depresji istotnie ogranicza chęć na jedzenie. W trakcie tej choroby spada bowiem znacznie zainteresowanie każdą czynnością, a dodatkowo maleje odczuwanie przyjemności związanej z ich wykonywaniem. Tym samym spada chęć na przygotowywanie i jedzenie posiłków.

Ograniczenie apetytu stwierdza się również w anoreksji (jadłowstręcie psychicznym). W tym schorzeniu, z uwagi na zaburzony obraz własnej osoby (sylwetki, wagi, wymiarów) dochodzi do świadomego, uporczywego dążenia do spadku masy ciała poprzez znaczne ograniczenie spożywania posiłków i głodzenie się. Z uwagi na silny lęk przed przybraniem na wadze osoba chora odmawia jedzenia, wypierając odczuwany silny głód i lekceważąc utratę masy ciała. Niezależnie od przyczyny, zaburzenia psychiczne przebiegające ze spadkiem apetytu należy jak najszybciej prawidłowo zdiagnozować, gdyż nieleczone prowadzą do osłabienia i wyniszczenia organizmu.

Brak apetytu u osób starszych

Proces starzenia w naturalny sposób wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. U osób w podeszłym wieku tempo metabolizmu spada, a w połączeniu z niskim poziomem aktywności fizycznej dochodzi do zmniejszonego zapotrzebowania na składniki energetyczne i posiłki o wysokiej kaloryczności. Zwalnia też praca przewodu pokarmowego oraz wytwarzanie soków trawiennych, co w naturalny sposób wpływa na proces przyswajania pokarmów, zwłaszcza ciężkostrawnych.

Dodatkowo wraz z wiekiem dochodzi także do zaburzeń funkcjonowania ośrodków głodu oraz pragnienia, co w efekcie prowadzi do zmniejszenia apetytu. Z wiekiem pogarsza się również odczuwanie zmysłu smaku oraz pojawiają się zaburzenia węchu, co obniża zainteresowanie jedzeniem oraz odbiera przyjemność z jego spożywania.

Osłabiony apetyt może być też spowodowany problemami z rozgryzieniem pokarmu z uwagi na braki w uzębieniu. Często pojawia się tendencja do zaparć, wzdęć, zjawisko odbijania się, zgagi. Ponadto osoby starsze, żyjąc w samotności tracą zainteresowanie przygotowywaniem posiłków, spożywając mniejsze ilości pokarmów o niższej jakości niż w okresie, gdy nie mieszkały same. Zmniejszony apetyt u osób starszych może być też efektem prowadzenia terapii niektórych, zwłaszcza przewlekłych schorzeń (np. antybiotykoterapii, stosowania leków w terapii cukrzycy czy chemioterapii).

Choroby nowotworowe a zmniejszony apetyt

Istnieje szereg chorób ogólnoustrojowych, którym w ich przebiegu towarzyszy spadek apetytu. Należy tu wyróżnić przede wszystkim choroby nowotworowe (zwłaszcza nowotwory krwi, jelita grubego czy żołądka), które wraz ze wzrostem stopnia zaawansowania istotnie ograniczają zainteresowanie jedzeniem. Z uwagi na lokalizację zmian (np. rozwijające się guzy zwężające światło jelita) następuje utrudniony pasaż treści pokarmowej, co manifestuje się szeregiem nieprzyjemnych dla pacjenta dolegliwości gastrycznych – nudności, wymiotów, krwawień z przewodu pokarmowego, bólu, biegunki czy bolesnych zaparć.

Wtórnie prowadzi to do zmniejszenia apetytu oraz zniechęcenia i lęku przed przyjmowaniem posiłków. Często intensywna terapia tych stanów (np. chemio- czy radioterapia) jest niezwykle wyniszczająca nie tylko dla komórek objętych nowotworem, ale uszkadza też te zdrowe, powodując ogólne osłabienie. Taka uporczywa terapia również może być przyczyną braku apetytu u dorosłych.

Jak zwiększyć apetyt u dorosłych?

Podstawą do tego, by wyeliminować brak apetytu u dorosłych jest podjęcie leczenia choroby podstawowej i stała kontrola tych schorzeń, które są przyczyną zmniejszonego łaknienia. W przypadku osób przewlekle, nieuleczalnie chorych, poddawanych obciążającemu leczeniu, konieczne jest stałe monitorowanie nie tylko parametrów biochemicznych (badania krwi), ale także ciągła kontrola masy ciała, wyglądu skóry, ogólnej oceny psychofizycznej. U tych chorych mogą pojawić się objawy niedożywienia.

Osoby niedożywione zaczynają uzupełnianie braków żywieniowych zazwyczaj od diety niskokalorycznej o konsystencji płynnej. Stopniowo przechodzi się do diety bogatoenergetycznej, bogatej w białka i o stałej konsystencji.

By zwiększyć apetyt, można wspomagać się preparatami, których formuła oparta jest o naturalne składniki i poprawia łaknienie. Kompozycja specjalnie dobranych ziół i witamin nie tylko zwiększa apetyt u dorosłych, ale także wspomaga proces trawienia i poprawia pracę przewodu pokarmowego. Syrop na apetyt zawiera szereg witamin, co jest szczególnie istotne np. w czasie rekonwalescencji lub po długotrwałym leczeniu.

Brak apetytu u dorosłych – video ze specjalistą

[VIDEO=4309]