Podstawowym objawem refluksu jest nieprzyjemne pieczenie w przełyku (czyli zgaga) pojawiające się po jedzeniu, najczęściej po przybraniu pozycji leżącej. To efekt cofania się treści pokarmowej z żołądka. Refluksowi może towarzyszyć także męczący, duszący kaszel. Leczenie refluksu polega na przyjmowaniu leków, które zobojętniają kwaśną treść żołądka i leki. Domowe sposoby leczenia zakładają głównie modyfikację diety.
Refluks żołądkowo-przełykowy – przyczyny, objawy, leczenie, dieta
Spis treści
- Co to jest refluks żołądkowo-przełykowy?
- Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego
- Refluks u dzieci i niemowląt
- Diagnostyka refluksu żołądkowo-przełykowego
- Leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego
- Powikłania refluksu żołądkowo-przełykowego
- Refluks – dieta w refluksie żołądka
- Refluks żołądkowo-przełykowy – wypowiedź eksperta
Co to jest refluks żołądkowo-przełykowy?
Refluks żołądkowo-przełykowy to okresowe, czasami bardzo silne i często powtarzające się zwracanie zawartości żołądka i jej powrót do przełyku. Wydaje się, że przyczyną refluksu jest zmniejszenie napięcia tzw. dolnego zwieracza przełyku znajdującego się na połączeniu przełyku i żołądka.
Refluks żołądkowy może wystąpić u każdego, bez względu na wiek i płeć, chociaż schorzenie to najczęściej diagnozuje się u osób po 40. roku życia. Częstą przypadłością jest także refluks w ciąży.
Jako główne przyczyny refluksu uważa się spożywanie potraw słodkich, alkoholu, owoców cytrusowych oraz potraw tłustych i pikantnych, a także palenie papierosów i otyłość.
Refluks żołądkowo-przełykowy jako objaw może też towarzyszyć chorobom, takim jak cukrzyca, zaburzenia hormonalne oraz choroby reumatologiczne. Może także stanowić przyczynę dyspepsji, czyli niestrawności.
Refluks żołądka bywa także powiązany z przyjmowanymi lekami. Udowodniono silny związek pomiędzy występowaniem refluksu a lekami stosowanymi w chorobie niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym i chorobach płuc, a także ze stosowaniem doustnych środków antykoncepcyjnych.
Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego
Podstawowym objawem refluksu żołądkowo-przełykowego jest uciążliwe pieczenie w przełyku po jedzeniu, zwykle po przybraniu pozycji leżącej, czyli zgaga. Innymi dolegliwościami są wymioty, po których pozostaje uczucie goryczy w jamie ustnej, niekiedy przejściowe trudności w przełykaniu.
Czasem mówimy o tak zwanych pozaprzełykowych symptomach refluksu żołądkowo-przełykowego. Do nietypowych objawów refluksu żołądka należą:
- ból w klatce piersiowej lub za mostkiem,
- męczący i duszący kaszel ,
- nawracające zapalenia górnych dróg oddechowych,
- próchnica zębów.
Refluks u dzieci i niemowląt
Refluks u niemowląt często mylony jest z ulewaniem, czyli cofaniem się niewielkiej ilości pokarmu, wynikającym z niedojrzałości zwieracza przełyku.
W przeciwieństwie do objawów choroby refluksowej żołądka jest to jednak zjawisko fizjologiczne, które ustępuje wraz z rozwojem niemowlęcia. Jak jednak rozpoznać, że dziecko ma refluks?
Refluks przełyku możemy podejrzewać, kiedy ulewanie u niemowlaka pojawia się bardzo często i jest obfite. Dodatkowo treść pokarmowa wypływa gwałtownie, pod ciśnieniem, przypominając wymioty.
Kiedy dziecko ma refluks żołądkowy, pojawia się trudność z jednostajnym ssaniem mleka – maluch na przemian je łapczywie i rezygnuje z jedzenia, przy czym jest wyraźnie niespokojny. Niepokojące jest także zbyt wolne przybieranie dziecka na wadze.
Rozpoznanie refluksu u dzieci w oparciu o same objawy nie jest możliwe. Może on przebiegać bez palenia w przełyku, a przyczyną gwałtownych ulewań bywa np. alergia na mleko, stąd konieczność dokładnej diagnostyki.
Diagnostyka refluksu żołądkowo-przełykowego
W przypadku nasilonych czy uporczywych objawów refluksu żołądka zawsze warto wykonać gastroskopię. Celem tego badania jest ocena przełyku i żołądka oraz stwierdzenie, czy na tle refluksu nie doszło do powstania zmian zapalnych w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Badaniem bardzo specjalistycznym, oceniającym wydolność i napięcie dolnego zwieracza przełyku jest manometria przełykowa.
Diagnostyka refluksu żołądkowo-przełykowego u dziecka jest nieco szersza. Istnieje kilka metod, m.in. pH-metria przełyku, endoskopia, wspomniana manometria przełyku czy terapia inhibitorami pompy protonowej, którą wykorzystuje się także w celach badawczych.
Leczenie refluksu żołądkowo-przełykowego
W leczeniu najczęściej stosuje się leki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego (inhibitory pompy protonowej), leki zwiększające napięcie dolnego zwieracza przełyku (zwane lekami prokinetycznymi) oraz łagodzące objawy choroby refluksowej.
Przy refluksie żołądkowo-przełykowym niewielkiego stopnia można zastosować naturalne metody leczenia. Domowym sposobem na refluks jest picie naparu z kwiatu lipy, ciepłej wody z miodem oraz siemienia, które zmniejszają objawy, aczkolwiek ich skuteczność nie została udowodniona.
Korzyści przynosi spanie w pozycji półleżącej – obniżenie żołądka pod wpływem grawitacji zaciska dolny zwieracz przełyku poprzez jego naciągnięcie. Właściwa dieta z ograniczeniem potraw pikantnych oraz napojów gazowanych również przynosi ulgę i zmniejsza objawy choroby refluksowej przełyku.
Powikłania refluksu żołądkowo-przełykowego
Refluks żołądkowo-przełykowy może prowadzić do groźnych powikłań, do których należą:
- zmiany w obrazie przełyku – zwężenie przełyku zapalnego,
- powstanie owrzodzeń,
- krwawienie z owrzodzenia lub jego perforacja,
- rak przełyku – zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia.
Refluks – dieta w refluksie żołądka
Odpowiednia dieta przy refluksie stanowi ważny element terapii i w znacznym stopniu wpływa na łagodzenie nieprzyjemnych objawów w postaci zgagi, odbijania czy bólów nadbrzusza. Zgodnie z zaleceniami należy zrezygnować ze spożywania obfitych posiłków na rzecz kilku mniejszych.
Z jadłospisu diety refluksowej należy wyeliminować potrawy smażone, ciężkostrawne, tłuste mięsa i nabiał, ponieważ tłuszcz opóźnia opróżnianie żołądka. Nie zaleca się także picia dużych ilości kawy i herbaty, ponieważ zawarte w nich związki wpływają na rozluźnienie zwieracza przełyku, co sprzyja cofaniu się treści pokarmowej do przełyku.
Osoby cierpiące na refluks żołądka alkohol powinni ograniczyć do minimum. Podobnie jak kawa pobudza on bowiem produkcję soków żołądkowych, co przekłada się na nasilenie dolegliwości.
Żywienie w chorobie refluksowej przełyku powinno uwzględniać chude mięsa i wędliny, gotowane warzywa, nietłuste ryby i łagodne przyprawy.
Ważne jest spożywanie odpowiedniej ilości wody. Zalecenia dotyczące dozwolonych produktów są w dużej mierze zindywidualizowane. Pacjent powinien samodzielnie obserwować, po jakich pokarmach nasilają się objawy refluksu i ograniczać ich spożywanie.
Refluks żołądkowo-przełykowy – wypowiedź eksperta
Zdaniem eksperta
Refluks żołądkowo-przełykowy jest to silne, czasami bardzo silne i uporczywe cofanie się treści kwaśnej z żołądka do przełyku. Jest to najczęściej związane z pogorszeniem czynności i funkcji tzw. dolnego zwieracza przełyku. Może występować z przyczyn nieznanych, samoistnych, aczkolwiek są różne choroby, które mogą spowodować rozluźnienie tego zwieracza, takie jak cukrzyca, twardzina lub niektóre leki, w tym stosowane w chorobach serca, chorobie niedokrwiennej takie jak nitrogliceryna i jej pochodne.
Istotą tej choroby jest drażnienie odcinka przełyku przez kwaśną treść żołądka objawiający się najczęściej w postaci zgagi, czyli odbijania się treścią gorzką, kwaśną, które powoduje pewien dyskomfort. Może to być o tyle nieprzyjemne, że oprócz zgagi czy dolegliwości w przewodzie pokarmowym, mówi się o tzw. pozaprzełykowych objawach refluksu, takich jak suchy męczący kaszel, nawracające zapalenia gardła i górnych dróg oddechowych, a w skrajnych przypadkach nawet przedłużającej się, bardzo agresywnej próchnicy. Refluks nasilają pokarmy słodkie z dużą ilością węglowodanów, a także napoje gazowane.
W leczeniu stosuje się leki z grupy inhibitiorów pompy protonowej. Natomiast jeżeli chodzi o pewne zachowanie, zaleca się kwestię spania w pozycji półsiedzącej i wtedy dochodzi do naturalnego grawitacyjnego obniżenia żołądka i zamknięcia się nieszczelnego pustu, czyli miejsca połączenia żołądka z przełykiem. Oczywiście można stosować leki objawowe na bazie gliny, na bazie magnezu i wapnia tzw. leki alkalizujące, dostępne bez recepty. Nie leczą one refluksu, natomiast w dosyć znacznym stopniu łagodzą objawy w postaci zgagi i dyskomfortu w klatce piersiowej lub jamie brzusznej.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- „Anatomia i fizjologia człowieka” Michajlik Aleksander, Ramotowski Witold, wyd. 2013 r.
- „Fizjologia człowieka, tom 5. Układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne” Stanisław Konturek, wyd. 2016 r.
Opublikowano: 19.10.2017;
aktualizacja: 23.10.2017
Oceń:
4.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Bartosz Leśniowski
Lekarz
Dr n. med., specjalista chorób wewnętrznych, gastroenterolog. Absolwent Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, pracownik Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. M. Pirogowa w Łodzi.
532
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 30.11.2020