Pleśniawki u niemowlaka – objawy, jak wyglądają, od czego się robią, jak leczyć

Czym są pleśniawki u niemowląt?

Pleśniawki u niemowlaka to białe naloty w jamie ustnej, przypominające ścięte mleko. Zlokalizowane są w gardle, na dziąsłach, wargach, języku, w kącikach ust, po wewnętrznej stronie policzków, rzadko zajmują natomiast dalsze części przewodu pokarmowego np. przełyk (1).

Pleśniawki częściej występują u noworodków i niemowląt, starsze dzieci chorują rzadziej.

Jak sprawdzić, czy to na pewno pleśniawki?

Czasami rodzice mogą mieć wątpliwości, czy dziecko ma pleśniawki, czy też może w jamie ustnej jest pozostałość mleka lub inne resztki pokarmu. Można to sprawdzić w następujący sposób – pleśniawki po wypłukaniu jamy ustnej nie znikają, a podrażnione mogą krwawić lub dawać dolegliwości bólowe (choć gdy nie ma zaczerwienienia i stanu zapalnego – ból jamy ustnej jest niewielki lub zmiany są całkowicie niebolesne).

Nie należy jednak mocno drażnić śluzówki, gdyż rośnie ryzyko zakażenia rany, a co za tym idzie – zakażenia bakteryjnego.

Jakie są objawy pleśniawek u niemowlaka?

Pleśniawki u małych dzieci mogą dawać także takie objawy, jak chrypka i trudności w połykaniu. Możliwy jest także przebieg całkowicie bezobjawowy, a pleśniawki u niemowlaka mogą znikać same, bez zastosowania leczenia.

Objawy pleśniawek nie są typowe, gdyż ból jamy ustnej, chrypka, utrata apetytu, czy biały nalot mogą mieć wiele przyczyn – od całkowicie niegroźnych, do tych związanych z poważnymi zaburzeniami – zatem zawsze należy zasięgnąć porady lekarza.

Jakie są przyczyny pleśniawek u niemowlaka?

Przyczyny pleśniawek u niemowląt to głównie:

• nieprawidłowa higiena jamy ustnej (w tym używanie brudnych smoczków i gryzaków),
• częste stosowanie antybiotyków,
• przewlekłe przyjmowanie sterydów wziewnych,
• niedobory żywieniowe, w tym niedobory witamin,
• infekcje wirusowe.

Pleśniawki u niemowląt mogą być także efektem niedojrzałości układu immunologicznego (2). Kobiety, które w okresie ciąży lub w czasie porodu uległy zakażeniom drożdżakami, mogą zakazić dziecko i spowodować u dziecka pojawienie się pleśniawek. Ponadto, grzyb rodzaju Candida wzrasta na drożdżach znajdujących się w mleku matki, więc jest w stanie zainfekować brodawki sutkowe i kanaliki mleczne matki, a w związku z powyższym wywołać pleśniawki u dziecka. Matka dziecka, mając zakażenia grzybicze piersi lub innych części ciała, powinna skonsultować się z lekarzem, czy nie ma ryzyka przeniesienia zakażenia na dziecko.

Diagnostyka pleśniawek u niemowlaka

Diagnozę stawia się po dokładnym badaniu jamy ustnej dziecka, którą może przeprowadzić lekarz pediatra lub stomatolog. Trzeba przede wszystkim ocenić wnętrze jamy ustnej i poszukiwać tam białych zmian, zwłaszcza na błonach śluzowych. Aby nie pomylić ich na przykład z resztkami mleka, można je delikatnie potrzeć, jeśli takie potarcie spowoduje krwawienie, będą to pleśniawki, a nie resztki pokarmu.

Możliwe jest badanie histologiczne pobranych nalotów, ale wykonuje się je niezmiernie rzadko. Materiał pobiera się wtedy z błony śluzowej jamy ustnej jałowym wacikiem i umieszcza w jałowej probówce. Dokonuje się analizy pod mikroskopem, gdzie zostaje stwierdzona obecność złuszczonych komórek nabłonka, strzępek i zarodników grzybów z rodzaju Candida, ponieważ jest to zakażenie grzybicze.

Jak przebiega leczenie pleśniawek u niemowlaka?

Pleśniawki u niemowląt zwykle wymagają leczenia, więc powinny stać się powodem do wizyty u lekarza, przede wszystkim pediatry, który po obejrzeniu jamy ustnej zleci odpowiednie leczenie pleśniawek. Powinno ono trwać jeszcze przez 1–2 tygodnie po ustąpieniu objawów – przedwczesne odstawienie leku może spowodować nawrót pleśniawek.

Podczas leczenia dziecka matka nie musi przerywać karmienia piersią, należy jednak pamiętać, aby przemywać pierś.

Na pleśniawki u niemowląt zwykle stosuje się nystatynę – jest to lek wydawany na receptę. Nystatyna w postaci zawiesiny do pędzlowania jamy ustnej to lek często podawany małym dzieciom (ale możliwy też do zastosowania u starszych dzieci), natomiast krem zwykle przepisuje się matkom – smaruje się nim zmienione chorobowo miejsca.

W niektórych przypadkach podaje się leki doustne, w postaci tabletek – zwłaszcza jeśli infekcja objęła kanaliki mleczne. Czasem na pleśniawki stosuje się także inne leki przeciwgrzybicze, np. flukonazol, ale o tym decyduje lekarz. W przypadku nawrotu zmian, leki należy przepisać ponownie.

Domowe sposoby leczenia pleśniawek, jak na przykład podanie wody utlenionej, nie są zalecane. Nie wolno podawać dziecku także antybiotyków, gdyż w przypadku pleśniawek może spowodować to nasilenie zmian.

Profilaktyka pleśniawek u niemowlaka

W profilaktyce pleśniawek należy przede wszystkim dbać o odpowiednią higienę jamy ustnej u dziecka. Po karmieniu można przemyć jamę ustną dziecka czystą wodą, zwłaszcza jeśli na piersi u matki są zmiany skórne, albo dziecko jest karmione sztucznie i nie ma pewności, czy użyty smoczek jest czysty. U kilkumiesięcznego dziecka należy dokładnie umyć i zdezynfekować gryzaki i smoczki, które dziecko wkłada do jamy ustnej.

Pleśniawki u niemowląt wystąpią też rzadziej, jeśli dokona się dokładnego szczotkowania zębów i umyje dziecku ręce kilka razy dziennie. Jeśli to możliwe, nie należy narażać dziecka na częste i długotrwałe leczenie antybiotykami, gdyż oprócz pojawiania się pleśniawek, może to obniżyć odporność dziecka. Nawracające pleśniawki u niemowlaka najczęściej są wynikiem częstego leczenia antybiotykami, cukrzycy, obniżonej odporności.

Jak dbać o jamę ustną niemowlaka?