Dlaczego dzieci są mniej odporne niż dorośli?
Dzieci z reguły chorują częściej niż dorośli. Dotyczy to przede wszystkim dzieci do 6. roku życia, zwłaszcza tych, które uczęszczają do żłobków i przedszkoli. Niska odporność u dzieci jest spowodowana tym, że układ immunologiczny, który kształtuje się stopniowo, nie jest jeszcze w pełni dojrzały i zdolny do obrony przed drobnoustrojami.
Dodatkowo, dzieci które mają często kontakt z rówieśnikami (zwłaszcza w dużych skupiskach ludzi, do jakich należą żłobki i przedszkola), są narażone na częstą ekspozycję na wirusy i bakterie, w związku z czym chorują stosunkowo często.
Dzieci mają prawo przechorować do 8 infekcji rocznie – jeżeli są to infekcje łagodne, nie ma powodów do niepokoju.
Zdrowy styl życia, czyli jaki? Jak zadbać o odporność u dzieci na co dzień?
Silna odporność dla dzieci ma kluczowe znaczenie, jeśli chodzi o to, by infekcje zdarzały się jak najrzadziej i przechodziły możliwie szybko. Najlepiej bez konieczności stosowania antybiotyków , które mogą wyjaławiać florę bakteryjną. Jak starać się o wzmocnienie organizmu domowymi sposobami?
Aktywność fizyczna
Regularna aktywność fizyczna ma na celu wzmocnienie odporności. Przypuszcza się, że efekt immunomodulacyjny następuje, m.in. poprzez:
- zwiększenie liczby i aktywności makrofagów;
- zwiększenie aktywności limfocytów Th;
- wzrost stężenia we krwi przeciwciał IgG i IgM;
- zwiększoną produkcję wybranych interleukin oraz interferonu gamma.
Pytanie: ile aktywności fizycznej wzmocni układ immunologiczny, a kiedy aktywność fizyczna będzie już zbyt wysoka? Warto się kierować w tym zakresie zaleceniami WHO, która dla dzieci w wieku 5–17 lat rekomenduje minimum 60 min aerobowego wysiłku dziennie o natężeniu umiarkowanym lub znacznym. Oczywiście takie zajęcia w wieku przedszkolnym bardziej będą przypominały gry i zabawy niż klasyczny trening.
Przestrzeganie zaleceń jest ważne nie tylko dla odporności dzieci, ale też dla: siły mięśni, wytrzymałości kości i zdrowia metabolicznego. W miarę możliwości należy zadbać o spędzanie czasu na świeżym powietrzu.
Jak sen i wypoczynek wpływa na organizm dziecka?
Elementem zdrowego trybu życia jest też odpowiednia ilość snu. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie rekomenduje się 14 godzin snu (dla małych dzieci) i od 8 do 10 godzin (dla nastolatków). Odpowiednio długi i głęboki sen odgrywa kluczową rolę w regulacji układu odpornościowego, hormonalnego i nerwowego. Skraca czas infekcji oraz integruje pamięć i pozytywnie wpływa na procesy poznawcze.
Obniżona odporność dziecka bywa przyczyną przewlekle podwyższonego poziomu kortyzolu, co może wystąpić m.in. u osób, które zbyt mocno skracają czas wypoczynku.
Aby dbać o układ immunologiczny, warto zwracać uwagę, aby dziecko wychowywało się w czystym środowisku, gdzie nie występuje np. dym papierosowy bogaty w substancje o działaniu kancerogennym. Długotrwały stres związany np. z nauką warto skonsultować z psychologiem, który wskaże skuteczne sposoby relaksacji.
Zbilansowana dieta w służbie odporności dzieci
W celu wzmocnienia odporności należy zadbać także o zdrową i zbilansowaną dietę. Powinna ona się składać z nieprzetworzonych produktów spożywczych, które dostarczą niezbędnych składników odżywczych, w tym witamin i minerałów. W jadłospisie muszą się znaleźć, m.in.:
- produkty pełnoziarniste będące źródłem węglowodanów złożonych, magnezu, błonnika i witamin z grupy B;
- jogurty naturalne bogate w probiotyki;
- tłuste ryby morskie dostarczające niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe przyczyniające się do sprawnej pracy mózgu;
- owoce i warzywa bogate w witaminy oraz przeciwutleniacze usprawniające redukowanie wolnych form tlenu.
Zarówno liczba, jak i skład posiłków, powinny być dopasowane do: wieku dziecka, jego płci, masy ciała i trybu życia.
Trzeba jednak pamiętać, że zbilansowana dieta to nie wszystko. Liczą się także: regularność posiłków, dbanie o nawodnienie organizmu oraz unikanie żywności przetworzonej – bogatej w konserwanty.
Suplementy diety i leki na wsparcie układu odpornościowego
Suplementy diety uzupełniają brakujące składniki odżywcze, których nie udało się dostarczyć wraz z dietą. Ich zadaniem nie jest profilaktyka zdrowotna, ani tym bardziej zastąpienie naturalnej żywności. Mogą być podawane np. w okresie zwiększonego obciążenia organizmu nauką, ćwiczeniami fizycznymi lub w czasie wzmożonej zachorowalności na przeziębienia.
Suplementy mogą przyjmować już małe dzieci zaraz po urodzeniu. Pod warunkiem, że nie występują żadne przeciwwskazania, np. w postaci alergii. Jakie preparaty można rozważyć, aby wzmocnić układ odpornościowy latorośli? Przede wszystkim będą to:
- Witamina D – receptory witaminy D są obecnie m.in. w limfocytach T i B oraz makrofagach. Dlatego witamina D wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego. Tutaj warto polecić tran – dostępny jest w kapsułkach, a także w postaci zawiesiny do picia. Tran dla dzieci ma przyjemny smak. Olej z wątroby morskich ryb bogaty jest nie tylko we wspomnianą witaminę D. To też źródło witaminy A. Zawiera także kwasy tłuszczowe omega-3. Tran wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
- Wyciąg z czarnego bzu – przypuszcza się, że na układ odpornościowy wpływają, m.in.: polifenole, flawonoidy oraz garbniki. Czarny bez działa też: napotnie, wykrztuśnie i przeciwzapalnie, skracając czas infekcji.
- Preparaty na odporność z witaminą C – witamina C jest wręcz „legendarnym” środkiem w walce z przeziębieniem. Choć brakuje dowodów na to, że rzeczywiście wpływa na wzmocnienie odporności dziecka, działa jako silny przeciwutleniacz, przyspieszając usuwanie wolnych rodników z organizmu, co może skracać czas występowania stanu zapalnego.
- Beta-glukan – przyczynia się do zwiększenia aktywności makrofagów, wykazuje działanie przeciwzapalne oraz usprawnia usuwanie z organizmu wolnych form tlenu.
- Probiotyki to tzw. dobre bakterie – drobnoustroje wchodzące w skład flory fizjologicznej przewodu pokarmowego, która bierze udział m.in. w ochronie organizmu przed patogennymi mikroorganizmami. Podawanie probiotyków jest szczególnie ważne w jako osłona w trakcie i po antybiotykoterapii. U dziewczynek i dojrzewających młodych kobiet probiotyki chronią przed rozwojem infekcji intymnych.
Ważne jest, aby suplement diety bazował na naturalnych składnikach. Nie powinno być w nim dodatku cukru lub szkodliwych konserwantów. W praktyce często okazuje się, że nie jest tak łatwo wybrać odpowiedni preparat.
Leki wzmacniające układ immunologiczny
Leki na odporność – w przeciwieństwie do suplementów – nie mają na celu uzupełniania niedoborów związków odżywczych, ale raczej wykazują działanie terapeutyczne. Nie zawsze muszą być to leki na receptę. Wiele produktów jest dostępnych w każdej aptece jako tzw. OTC. Warto sięgnąć po preparaty naturalne zawierające, np.:
- wyciągi ziołowe z ekstraktami: ze skrzypu, z krwawnika, rumianku czy mniszka lekarskiego;
- wyciąg z aloesu drzewiastego;
- wyciąg z jeżówki purpurowej lub żywotnika zachodniego.
Przed sięgnięciem po lek należy dokładnie zapoznać się z treścią załączonej ulotki. Niektóre produkty są przeznaczone wyłącznie dla starszych dzieci.
O odporność dziecka należy dbać przez cały rok i na wiele sposobów. Proste kroki sprawią, że maluch będzie chorował rzadziej, a infekcje miną szybciej.
współpraca: lekarz Agnieszka Zaremba-Wilk
