Guzki na płucach – co oznaczają, jakie są przyczyny, co robić?

Guzki płuc – jakie są przyczyny?

Miąższ płuca w prawidłowych warunkach nie zawiera żadnych guzkowatych tworów. Zdarza się, że pacjent, który nie doświadcza żadnych objawów jakiejś choroby płuc, kierowany jest na rutynowe badania kontrolne – np. na RTG klatki piersiowej. W takowym opisane mogą być zmiany w miąższu płuc – jednym z możliwych ich typów są guzki.

Ogólnie pojedynczy guzek w płucu nie jest stwierdzany często. Szacuje się, że takowa zmiana rozpoznawana jest w przypadku 1 na 500 wykonywanych badań RTG klatki piersiowej. Po usłyszeniu terminu „cień w płucu” w głowie pacjenta pojawia się zwykle od razu myśl o tym, że zachorował on na nowotwór. Zmiany guzkowe w płucach to jednak niekoniecznie rak.

Guzki w płucach – pozapalne

Jedną z możliwych przyczyn tego, że pacjent ma pojedyncze drobne guzki w płucach, są choroby zakaźne. Jako ich przykłady można podać gruźlicę, aspergilozę czy zakażenie kryptokokami. Możliwe jest również i to, że cień w płucu spowodowany jest wystąpieniem ropnia płuc. Czasami związane z infekcją guzki określane są jako pozapalne guzki w płucach.

O tym, że guzki w miąższu płuc mogły się pojawić w związku z infekcją myśli się przede wszystkim wtedy, kiedy u pacjenta istnieją jakieś czynniki ryzyka wymienionych wyżej schorzeń. Jako ich przykład można podać stany osłabienia odporności organizmu, które mogą wynikać z leczenia jakiejś choroby nowotworowej, chorowania na AIDS czy zażywania leków immunosupresyjnych. Wymienione sprzyjają występowaniu wszystkich podanych wyżej infekcji.

Zmiany drobnoguzkowe i guzki na płucach – sarkoidoza

Drobne guzki w płucach mogą być również związane z chorobami ogólnoustrojowymi. Tutaj jako przykłady można podać reumatoidalne zapalenie stawów, ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (dawniej określaną jako ziarniniak Wegenera) oraz sarkoidozę. W przypadku ostatniej z wymienionych chorób charakterystyczne jest to, że występują guzki we wnęce płuca.

Zmiany w płucach mogą być powiązane z wymienionym jednostkami przede wszystkim wtedy, kiedy u pacjenta występują jakieś charakterystyczne dla nich dolegliwości. Przykładowo w przebiegu sarkoidozy występować mogą objawy z zakresu układu oddechowego (przede wszystkim duszność i suchy kaszel), oprócz nich zaburzenia dotyczące narządu wzroku (np. łzawienie i zaczerwienienie gałek ocznych) czy problemy skórne (takie jak np. rumień guzowaty). O tym, że chory cierpi na reumatoidalne zapalenie stawów, mogą z kolei przekonywać dolegliwości ze strony stawów, takie jak ich obrzęk czy sztywność poranna, a w późniejszych stadiach schorzenia zniekształcenia struktur stawowych.

Guzki w płucach – nowotwór?

Guzek na płucu może być nowotworem złośliwym, jak i niezłośliwym. W przypadku drugich z wymienionych do jednych z częściej występujących zalicza się gruczolaka oskrzeli. Rozwijać się on może m.in. z komórek śluzowych, znajdujących się w oskrzelach i prowadzić może do różnych problemów – zależne są one od konkretnego umiejscowienia, ale i od masy guza. W przypadku gruczolaka dochodzić może np. do zamknięcia przez niego światła oskrzela, czego konsekwencją może być uwidocznienie w badaniach obrazowych np. ognisk niedodmy.

Cień na płucu może być również spowodowany rozwinięciem się innych łagodnych nowotworów u pacjenta. Poza gruczolakiem, podobny obraz w badaniach obrazowych może dawać m.in.: mięśniak gładkokomórkowy, tłuszczak, chrzęstniak czy włókniak.

Guzki na płucach – czy to rak?

Wykryte u pacjenta cienie w płucach zawsze stanowią sygnał alarmowy – mogą one przecież wynikać z zachorowania przez niego na takie choroby, jak rak płuca czy rak oskrzeli. Szczególny niepokój wzbudzają liczne drobne guzki w płucach – mogą one bowiem sugerować, że u pacjenta doszło do rozsiewu choroby nowotworowej.

W obrębie płuc rozwijać się mogą różne nowotwory złośliwe. Jako ich główne przykłady można wymienić:

• drobnokomórkowego raka płuc,
• gruczolakoraka płuc,
• raka płaskonabłonkowego,
• raka wielkokomórkowego.

Guzek płuca prawego może więc być zarówno rakiem, jak i zmianą pozapalną. Co jednak bierze się pod uwagę przy ocenianiu, jaki jest charakter zmiany? Otóż wyniki różnych badań, a także występowanie ewentualnych objawów u pacjenta oraz pewne czynniki związane z samym chorym. Największe szanse na to, że obecny u nich guzek płuca lewego jest łagodny, mają te osoby, które są młode (mają poniżej 40 lat), nie paliły nigdy papierosów i ich zmiana jest mała (istnieje u nich np. guzek na płucu 4 mm).

Duże szanse na to, że problem nie wynika ze złośliwej choroby nowotworowej istnieją również i wtedy, gdy u badanego stwierdzane są zwapniałe guzki w płucach, chociaż warto pamiętać, że pojawiają się też czasem po zapaleniu płuc.

Guzki w płucach – tomografia i inne badania

Przypadkowe wykrycie zmiany (np. takiej jak guzek w 5 mm) ogólnie sugeruje konieczność przeprowadzenia u pacjenta dokładniejszej diagnostyki. Samo stwierdzenie guzka w RTG klatki piersiowej rzadko umożliwia dokładne określenie jego charakteru – do uzyskania pełnego obrazu klinicznego konieczne jest zwykle przeprowadzenie dodatkowych badań.

Przede wszystkim pacjentom zalecane jest zwykle wykonanie tomografii komputerowej klatki piersiowej (TK). Oprócz niej użyteczne bywają również obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MR) czy pozytronowa tomografia emisyjna (PET). Przeprowadzana bywa także bronchoskopia – uzyskane z niej materiały (np. popłuczyny oskrzelowe) mogą być później przekazane do analiz laboratoryjnych. W ich trakcie możliwe jest stwierdzenie np. obecności prątków gruźlicy czy też komórek nowotworowych w uzyskanej próbce.

Zmiany guzkowe w płucach – co robić?

W sytuacji, kiedy guzek płuc u pacjenta jest mały, a jednocześnie nie występują u niego żadne objawy i ryzyko złośliwego nowotworu jest niskie, zalecane może mu być okresowe (np. co rok) wykonywanie badania TK klatki piersiowej celem upewnienia się, że zmiana nie zwiększa swoich rozmiarów. Jeżeli jednak zmiana u pacjenta jest duża (przekracza 10 mm) i nie ma innych sposobów na określenie jej charakteru, konieczne może być wykonanie biopsji. Uzyskany w trakcie takowej materiał przekazywany jest do badań histopatologicznych – one mogą dać ostateczną odpowiedź na pytanie, czy zmiana jest złośliwa czy łagodna.

Guzki na płucach mogą więc mieć wyjątkowo różne przyczyny. Niekoniecznie muszą być one spowodowane rozwojem raka, nie jest to jednak powód do tego, aby zbagatelizować wykryte w jakichś badaniach tego typu odchylenia. Stwierdzenie zmian w płucach zawsze wymaga konsultacji ze specjalistą i wykluczenia tego, że mają one złośliwy charakter.

Czytaj również: Guzki Schmorla – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie, czy guzki Schmorla są groźne?