Czym jest szisza?
Szisza, czyli fajka wodna składa się zwykle z serii połączonych ze sobą elementów, w tym: dzbanka wypełnionego wodą, cybucha do umieszczania tytoniu lub specjalnej melasy oraz jednego lub wielu węży, przez które użytkownicy wdychają dym.
Podczas palenia dym przechodzi przez wodę w dzbanku, zanim dotrze do węża i ustnika. Ten proces ochładza dym i usuwa z niego pewne substancje szkodliwe. Niektóre z badań naukowych wskazują jednak, że dym z sziszy nie jest od nich całkowicie wolny.
Przeczytaj również:
Melasa – co to jest? Zastosowanie, właściwości, cena
Według rozmaitych źródeł historia korzystania z sziszy sięga bardzo odległych czasów. Dla wielu społeczności, szczególnie w krajach arabskich, palenie fajki wodnej stanowi swoisty rytuał, podczas którego ludzie gromadzą się w celu wspólnego spędzania czasu.
W ciągu ostatnich kilku dekad fajka wodna stała się także niezwykle popularna w wielu krajach zachodnich. Korzystanie z tego urządzania stało się do tego stopnia atrakcyjne, że znajdziemy je w takich miejscach jak kawiarnie czy bary. Z kolei specjalistyczne sklepy oferują szeroki wybór fajek wodnych, niezbędne akcesoria i smakowe melasy.
Przeczytaj również:
Jak rzucić palenie – domowe sposoby, preparaty, zioła, terapie
Czy rodzaj fajki wodnej ma znaczenie?
Zestaw shisha zapewni nam z pewnością wielu niezapomnianych chwil w dobrym towarzystwie – pod warunkiem że będzie odpowiednio dopasowany do naszych potrzeb. W tym miejscu nasuwa się pytanie, czy istnieją różne rodzaje fajek wodnych, a jeśli tak – na czym polegają różnice?
Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na materiał i jakość wykonania. Fajki wodne wykonane z wyższej jakości materiałów, takich jak: stal nierdzewna, mosiądz czy szkło, zazwyczaj są trwalsze. Te słabszej jakości mogą z czasem przejawiać tendencję do korodowania lub przeciekania.
Kolejna istotna sprawa to wielkość. Fajki wodne występują w różnych rozmiarach. Te duże mogą zapewniać gęstszy i chłodniejszy dym, dzięki jego dłuższemu przechodzeniu przez wodę. Z kolei małe fajki wodne są łatwiejsze w przenoszeniu. Warto ponadto zwrócić uwagę na liczbę węży. Niektóre fajki wodne są wyposażone w ich większą liczbę, co pozwala na jednoczesne korzystanie z sziszy przez większą liczbę osób. A skoro mowa o wężach, wspomnijmy także o filtracji. W zależności od rodzaju fajki może być ona wyposażona w zaawansowane systemy filtracji, które dodatkowo ochładzają dym lub filtrują go przez więcej niż jedną komorę wodną.
Dla wielu osób bardzo istotne są także sam wygląd, jak i łatwość czyszczenia fajki wodnej. Tradycyjne, ręcznie zdobione szisze mają swój nieodzowny urok.
Z drugiej strony, nowoczesne minimalistyczne szisze znakomicie wpasowują się w modernistyczne wnętrza.
Przeczytaj również:
Tabaka – czym jest, jak działa? Czy jest zdrowa?
Po co się pali sziszę?
Po co właściwie pali się fajki wodne? Powodów jest przynajmniej kilka:
- Wwielu kulturach palenie sziszy traktuje się jako tradycję. Grupy przyjaciół lub członkowie rodziny zbierają się wokół sziszy, prowadząc rozmowy, dzieląc się swoimi doświadczeniami.
- Producenci tytoniu do sziszy oferują szeroką gamę smaków – od tradycyjnych smaków tytoniowych po owocowe, deserowe czy nawet kawowe. Dla wielu ludzi możliwość eksperymentowania z różnymi smakami jest głównym powodem do korzystania z fajki wodnej.
- Sam proces obsługiwania sziszy – od przygotowania tytoniu i węglików, przez napełnianie wodą, aż po palenie – jest dla wielu ludzi rytuałem.
- Wiele osób traktuję fajki wodne jako alternatywę dla tradycyjnych papierosów lub korzysta z nich w czasie rzucania palenia.
Jak palić fajkę wodną – ogólne zasady
- Wybierz stabilną powierzchnię, aby postawić fajkę wodną tak, żeby nie przewróciła się. Wypełnij dno fajki wodnej (dzbana) wodą tak, aby rurka była zanurzona w wodzie na ok. 2,5 cm. Dołącz wąż do fajki, upewniając się, że jest dobrze przytwierdzony i nie ma przecieków.
- Ułóż wybrany tytoń w miseczce (cybuchu) fajki wodnej, ale nie ubijaj go zbyt mocno.
- Rozpal węgielki za pomocą palnika lub specjalnej płyty do rozpalania. Gdy będą całkowicie rozżarzone, umieść je na siateczce lub aluminiowej folii nad cybuchem.
- Powstały dym wciągaj powoli ustami przez wężyk.
Po skończonej sesji wylej wodę i wyczyść dno fajki. Umyj wąż (jeśli jest to możliwe, w zależności od materiału) oraz inne części fajki wodnej. Pamiętaj, że węgielki są bardzo gorące, więc używaj specjalnych szczypiec do ich przenoszenia. Nie zostawiaj rozżarzonej fajki wodnej bez opieki.
Przeczytaj również:
Snus – czym się różni od woreczków nikotynowych i dlaczego nie jest w Polsce legalny?
Czy palenie sziszy jest szkodliwe?
Chociaż szisza jest często postrzegana jako mniej szkodliwa alternatywa dla palenia tytoniu, ważne jest, aby zdawać sobie sprawę, że dym z niej pochodzący nadal zawiera sporo szkodliwych substancji, w tym nikotynę oraz preparaty aromatyzujące. Ponadto pojedyncza sesja palenia sziszy zwykle trwa znacznie dłużej niż wypalenie jednego papierosa – często od 30 min do nawet godziny.
Niektóre z badań wskazują, że zarówno palenie papierosów, jak i fajki wodnej może nieść za sobą określone konsekwencje zdrowotne.
Co więcej, wspólne używanie sziszy może prowadzić do transmisji chorób przenoszonych drogą kropelkową, jeśli węże i ustniki nie są odpowiednio czyszczone (w niewłaściwie czyszczonej fajce wodnej mogą się gromadzić drobnoustroje oraz pleśń).
Nowe dowody na wpływ shishy na układ oddechowy
Metaanaliza 2025 i wzrost ryzyka chorób przewlekłych
W marcu 2025 opublikowano szeroką systematyczną analizę i metaanalizę 191 badań obserwacyjnych, która potwierdza silne związki pomiędzy paleniem fajki wodnej a szeregiem szkodliwych skutków zdrowotnych.
Choć autorzy zaznaczają ograniczoną jakość wielu badań, wyniki wskazują m.in. na: podwyższoną zapadalność na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, choroby układu krążenia oraz nowotwory płuc.
Szczególnie niepokojące są dane z niedawnego międzynarodowego badania wieloośrodkowego, które wykazało istotny wzrost ryzyka raka płuca u osób palących shishę.
Związek ten był wyraźnie silniejszy przy dłuższym czasie i większej intensywności palenia.
Przeczytaj również:
Rak płuc – rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie, rokowania
Uszkodzenia funkcji płuc – ostre i przewlekłe
Badania dotyczące natychmiastowych (ostrych) efektów palenia fajki wodnej pokazują, że już po jednej sesji może dojść do zmniejszenia czynności płuc, a także niewielkiego obniżenia saturacji tlenu.
Mechanizm tych zmian obejmuje: przewlekły stan zapalny oskrzeli, stres oksydacyjny oraz pogorszoną reparację nabłonka oddechowego.
Przeczytaj również:
Stres oksydacyjny – co to jest? Przyczyny, objawy, rozpoznanie. Jak leczyć?
Hemodynamika i zatrucie tlenkiem węgla
Badanie z 2024 r. przeprowadzone w kawiarniach z shishą oceniło zmiany parametrów hemodynamicznych, i tak, np. po sesji palenia zaobserwowano wzrost procentowy stężenia karboksyhemoglobiny (COHb) o ok. 2% oraz zmniejszenie perfuzji (przepływ płynu ustrojowego, najczęściej krwi, przez tkanki i narządy, zapewniający ich dotlenienie i odżywienie).
Choć wartość ciśnienia krwi i tętna nie zmieniły się znacząco w krótkim okresie, wzrost stężenia CO i spadek mikrokrążenia wskazują na fizjologiczny stres dla układu krążenia i potencjalne ograniczenie dostarczania tlenu do tkanek.
Przeczytaj również:
POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc) – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie
Zmiany epigenetyczne i ryzyko nowotworowe
W ostatnich latach zwrócono uwagę na działanie prokarcynogenów obecnych w dymie shishy (np. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, metale ciężkie) na poziomie epigenetycznym. Jedno z badań porównało wpływ dymu shishy i papierosów na komórki nabłonka oddechowego, stwierdzając modyfikacje epigenomu i transkryptomu typowe dla zmian nowotworowych.
W kontekście europejskim lekarze alarmują, że percepcja mniejszej szkodliwości shishy sprzyja lekceważeniu ryzyka raka płuca i opóźnieniu diagnostyki. Europejski przegląd literatury zwraca uwagę, że choć popularność fajki wodnej rośnie, brak świadomości wśród użytkowników i słabe regulacje prawne utrudniają profilaktykę.
Przeczytaj również:
Infekcje i zapalenie dróg nasiennych
Ekspozycja bierna i infekcje dróg oddechowych
Dym shishy stanowi także źródło ekspozycji dla osób niepalących – stężenia zanieczyszczeń powietrza w lokalach z shishą często odpowiadają poziomom obecnym w pomieszczeniach, w których pali się papierosy.
W kontekstach społecznych ryzykowne jest również dzielenie sie ustnikami – mogą być przenoszone bakterie, wirusy, w tym patogeny górnych dróg oddechowych.
Badania planowane w Europie (np. protokoły BMJ Open) zakładają analizę skutków palenia fajki wodnej – zarówno bezpośrednich, jak i pośrednich – z oceną parametrów układu oddechowego oraz jakości powietrza domowego.
