Miażdżyca aorty to stan, w którym w aorcie brzusznej lub w aorcie piersiowej doszło do nagromadzenia blaszki miażdżycowej. Główną przyczyną odkładania złogów w łuku aorty jest wysoki poziom cholesterolu LDL. Przy aorcie miażdżycowej objawy występują dopiero wtedy, gdy naczynie jest zwężone w dużym stopniu. Mogą pojawić się duszności, bóle kończyn czy brzucha. Leczenie miażdżycy aorty polega głównie na przyjmowaniu leków przeciwmiażdżycowych, konieczna może być operacja.
Miażdżyca aorty – przyczyny, objawy, leczenie, dieta przy aorcie miażdżycowej
Spis treści
- Co to jest miażdżyca aorty brzusznej i piersiowej?
- Wysoki cholesterol – przyczyna miażdżycy aorty
- Miażdżyca aorty – objawy blaszki miażdżycowej
- Jakie badania wykryją blaszkę miażdżycową w aorcie?
- Zmiany miażdżycowe aorty – leki i operacja
- Dieta miażdżycowa – zalecenia
- Wypowiedź kardiologa na temat miażdżycy
Co to jest miażdżyca aorty brzusznej i piersiowej?
Miażdżyca (łac. atherosclerosis, potocznie nierzadko określana jako arterioskleroza) jest procesem, który występuje u większości ludzi. W przeszłości uważano, że zmiany miażdżycowe pojawiają się w naczyniach krwionośnych wraz z wiekiem. Obecnie jednak pogląd ten uległ zmianie – najprawdopodobniej bowiem początki procesu miażdżycowego mają miejsce już w dzieciństwie, a niektórzy badacze przekonują nawet, że dochodzić do tego może jeszcze podczas życia wewnątrzmacicznego.
Blaszka miażdżycowa tworzyć się może w wielu różnych naczyniach tętniczych organizmu. Z tego właśnie względu wyróżnić można m.in. miażdżycę tętnic szyjnych, tętnic kręgowych czy tętnic udowych. Jeszcze innym problem, którego z pewnością bagatelizować nie można, jest miażdżyca aorty.
Aorta (zwana także tętnicą główną) jest głównym naczyniem tętniczym opuszczającym serce. Ogólny podział wyróżnia trzy części tego największego ludzkiego naczynia, są nimi: aorta wstępująca, łuk aorty oraz aorta zstępująca. W dokładniejszym podziale część zstępującą dzieli się na aortę piersiową oraz aortę brzuszną.
Uwapnione blaszki miażdżycowe pojawić się mogą w różnych częściach tętnicy głównej – w zależności od ich lokalizacji wyróżnia się miażdżycę aorty piersiowej czy miażdżycę aorty brzusznej. Co jednak sprzyja występowaniu tychże zmian?
Wysoki cholesterol – przyczyna miażdżycy aorty
Podstawowym czynnikiem, który zwiększa zagrożenie wystąpienia miażdżycy aorty serca jest hipercholesterolemia, czyli wysoki poziom cholesterolu LDL (przy trójglicerydach w normie). Nadmiar substancji tłuszczowych we krwi zwiększa ryzyko odkładania się lipidów w naczyniach i powstania blaszki miażdżycowej w łuku aorty.
Zbyt wysoki poziom cholesterolu nie jest jednak jedynym zaburzeniem, które zwiększa ryzyko pojawienia się blaszki miażdżycowej w aorcie. Inne czynniki ryzyka aorty zmienionej miażdżycowo to:
- nadwaga i otyłość,
- niska aktywność fizyczna,
- palenie papierosów,
- płeć męska,
- cukrzyca,
- nadciśnienie tętnicze,
- zaawansowany wiek,
- występowanie miażdżycy u członków rodziny pacjenta.
Miażdżyca aorty – objawy blaszki miażdżycowej
Zmiany miażdżycowe aorty prowadzić mogą do różnych problemów. U części pacjentów postępujące odkładanie złogów w aorcie prowadzi do jej zwężenia, co początkowo nie wiąże się z wystąpieniem żadnych dolegliwości. Dopiero znaczne zmniejszenie średnicy światła naczynia doprowadza do pojawienia się objawów.
Problem jest więc poważny, zazwyczaj bowiem pacjent nie jest świadomy narastającego zagrożenia dla zdrowia, przez co leczenie zostaje wdrożone z dużym opóźnieniem.
Zdarza się jednak, że skleroza aorty objawy wywołuje. Zazwyczaj najbardziej nasilone są dolegliwości chorych z miażdżycą aorty brzusznej. To właśnie od tego odcinka tętnicy głównej odchodzą naczynia, które zaopatrują m.in. przewód pokarmowy czy nerki.
Pacjenci mogą wówczas odczuwać objawy, których teoretycznie nie powiązaliby z procesem miażdżycowym, a którymi mogą być:
- bóle brzucha, nudności i wymioty,
- ogólne złe samopoczucie,
- duszności,
- bóle kończyn dolnych (w przypadku ich niedokrwienia),
- biegunka, wzdęcia.
Jakie badania wykryją blaszkę miażdżycową w aorcie?
Podstawowymi badaniami, które są zlecane u osób z podejrzeniem procesu miażdżycowego są badania krwi. Z nich zasadniczo najważniejszy jest lipidogram – polega on na oznaczeniu stężeń we krwi frakcji poszczególnych lipidów. Typowo z miażdżycą związany jest podwyższony poziom cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu LDL.
Same badania laboratoryjne nie wystarczą jednak do tego, aby móc wykryć u pacjenta uwapnione blaszki miażdżycowe – do tego celu konieczne jest wykonanie badań obrazowych. Zastosowanie znajdują w tym wypadku takie badania jak USG Doppler, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.
Miażdżyca zwiększa ryzyko wystąpienia szeregu poważnych schorzeń. Największe ryzyko związane jest z niestabilną blaszką miażdżycową, która wykazuje skłonność do pękania. Oderwana skrzeplina może w dużym stopniu zwęzić lub całkowicie zamknąć światło naczynia, czego skutkiem bywa zawał serca lub udar mózgu.
Poważnym powikłaniem miażdżycy aorty brzusznej jest powstanie tętniaka, co stanowi bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta. Wczesna diagnostyka przy podejrzeniu aortalnych zmian miażdżycowych jest zatem konieczna.
Zmiany miażdżycowe aorty – leki i operacja
Nie ulega prawdopodobnie wątpliwości, że pacjent z blaszkami miażdżycowymi aorty brzusznej czy łuku aorty zdecydowanie wymaga rozpoczęcia terapii. Leczenie miażdżycy opiera się głównie na farmakoterapii i odpowiedniej diecie. Za leki na miażdżycę uznawane są przede wszystkim statyny (takie jak np. atorwastatyna czy rosuwastatyna). Środki te nie tylko wykazują się działaniem zmniejszającym stężenie cholesterolu we krwi, ale dodatkowo mogą wpływać na częściowe cofnięcie się zmian miażdżycowych w naczyniach tętniczych.
Innymi środkami, które również znajdują wykorzystanie jako leki przeciwmiażdżycowe, są fibraty. Wpływają one jednak głównie na poziom trójglicerydów we krwi i są przydatne przede wszystkim u chorych z najbardziej nasilonymi zaburzeniami lipidowymi.
Farmakoterapia odgrywa podstawową rolę w leczeniu miażdżycy, jednakże nie zawsze jest ono wystarczające – u niektórych pacjentów zmiany miażdżycowe mogą być tak znacznego stopnia, że konieczne będzie wykonanie u nich zabiegu chirurgicznego.
Tak bywa chociażby u osób, u których występują częste objawy niedokrwienia różnych narządów, oraz u pacjentów, u których wytworzy się dużych rozmiarów i zagrażający pęknięciem tętniak. W takich przypadkach przeprowadzane mogą być różne zabiegi, jak choćby operacje wszczepiania by-passów.
Czytaj również: Hipercholesterolemia rodzinna – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie
Dieta miażdżycowa – zalecenia
Pozostaje jeszcze jeden aspekt, który jest wyjątkowo istotny dla osób z miażdżycą aorty – dieta. Przestrzeganie odpowiednich zaleceń dietetycznych jest konieczne zarówno w trakcie leczenia farmakologicznego, jak i po operacji – poprawia to bowiem rokowania chorych.
Dieta miażdżycowa to przede wszystkim ograniczenie spożywania nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu. To właśnie te składniki odpowiedzialne są w największej mierze za powstawanie blaszek miażdżycowych, dlatego też pacjenci z miażdżycą koniecznie muszą ich unikać. Tłuste sosy, potrawy smażone na głębokim tłuszczu i zasmażki dla takich osób nie są odpowiednie.
W diecie przy miażdżycy istotne jest również ograniczenie węglowodanów prostych – substancje te w organizmie mogą być przekształcane do lipidów i właśnie dlatego pacjentom z miażdżycą zalecane jest ograniczenie spożycia słodkich przekąsek.
Wypowiedź kardiologa na temat miażdżycy
Zdaniem eksperta
Miażdżyca jest chorobą naczyń polegającą na tworzeniu się wewnątrz ścian naczyń blaszek miażdżycowych, które utworzone są ze złogów cholesterolu, komórek tkanki łącznej (fibroblastów) oraz z makrofagów, które mają za zadanie uprzątać złogi cholesterolu, ale ostatecznie same zostają uwięzione w blaszkach. Problem blaszek związany jest ze zwężaniem światła naczynia i ze zmniejszaniem jego przekroju. Blaszki obładowane dużą ilością lipidów i makrofagów mogą również pękać, powodując tym samym wykrzepianie się krwi, której to skrzep jest w stanie całkowicie zamknąć naczynie i doprowadzić do uszkodzenia i martwicy dystalnych części, np. kończyny (jeśli jest to naczynie prowadzące do kończyny), doprowadzić do zawału serca (jeżeli dotyczy to naczyń przyserca) lub udaru mózgu (jeśli dotyczy to naczyń w mózgu).
Czynnikiem ryzyka miażdżycy jest przede wszystkim podwyższone stężenie cholesterolu i trójglicerydów. Ponadto do miażdżycy prowadzą wszystkie czynniki, które są w stanie uszkadzać wyściółkę naczyń, np. dym tytoniowy, wysokie ciśnienie tętnicze, a także otyłość, zwiększone stężenie kwasu moczowego w surowicy, siedzący tryb życia, stres.
Miażdżyca może prowadzić do wielu groźnych chorób, takich jak: choroba wieńcowa i zawał serca, udar mózgu, nadciśnienie, przewlekła choroba nerek, uszkodzenia dużych naczyń z tworzeniem się tętniaków (np. aorty), uszkodzenia naczyń obwodowych, które dają takie pogorszenie przepływu krwi np. w kończynach, że wymaga to w skrajnych przypadkach amputacji.
Dlatego też, tak ważne jest zapobieganie miażdżycy, które polega na edukacji pacjenta – należy zwrócić uwagę na konieczność sprawdzenia przez pacjenta, czy nie ma w jego trybie życia czynników ryzyka miażdżycy. Warto aby pacjent dokładnie przyjrzał się również temu, czy w jego rodzinie takowe czynniki nie występują, a ponadto wykonał badania sprawdzające stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi oraz badał ciśnienie krwi.
Lekarz powinien również w sposób czynny takie czynniki ryzyka u swoich pacjentów sprawdzać, zalecać unikanie siedzącego trybu życia oraz wykonywanie intensywnego treningu 3 razy w tygodniu przez 30-60 min. Dieta przeciwdziałająca miażdżycy obejmuje: unikanie dużych ilości czerwonego mięsa oraz dużych ilość tłuszczów zwierzęcych, korzystanie z tłuszczów roślinnych oraz tych zawartych w mięsie ryb. Powinna być oparta na spożywaniu pokarmów zbożowych i mlecznych oraz w dużej ilość owoców i jarzyn. Warto zastanowić się nad rozsądnym korzystaniem z życia i rozsądnym podejście do swojej pracy i obowiązków, aby znaleźć czas na wypoczynek, urlop, relaks.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Kronzon I., Tunick P. A., Aortic atherosclerotic disease and stroke. Circulation, 2006, 114: 63–75.
- https://www.umcvc.org/conditions-treatments/arteriosclerotic-aortic-disease
- Windak A., Chlabicz S., Mastalerz-Migas A. (red.), Medycyna rodzinna. Termedia, Poznań 2015.
- Gajewski P. (red.), Interna Szczeklika 2016/2017. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2016.
Opublikowano: 26.04.2018;
aktualizacja: 30.04.2018
Oceń:
4.3
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Tomasz Nęcki
Lekarz
Ukończył kierunek lekarski na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu.
470
Komentarze i opinie (4)
opublikowany 16.01.2019
opublikowany 06.07.2022
opublikowany 12.09.2022
opublikowany 20.10.2024