Prawidłowe ciśnienie i puls – jakie powinno być?
Tętno, puls to wyczuwalna na tętnicach częstość akcji serca. Jakie powinno być tętno? Prawidłowy puls człowieka dorosłego jest miarowy (serce bije w równych odstępach czasu) i waha się w granicach 60–100 uderzeń na minutę (tętno spoczynkowe). Prawidłowe tętno jest dobrze wyczuwalne, np. na tętnicy promieniowej, czyli na wewnętrznej stronie nadgarstka po stronie kciuka, na szyi, w pachwinach, pod kolanami, na wierzchu stopy.
Ciśnienie krwi jest wypadkową pracy naszego serca i wypełnienia naczyń krwionośnych. Jeśli naczynia są dobrze wypełnione – jesteśmy prawidłowo nawodnieni, nie ma krwotoku i serce pracuje z odpowiednią siłą, czyli dobrze pompuje krew w kolejnych uderzeniach – mamy prawidłowe ciśnienie krwi. Warunkuje to odpowiedni przepływ krwi przez nasze tkanki i narządy – mózg, serce, narządy jamy brzusznej. Zbyt niskie ciśnienie krwi może spowodować niedokrwienie mózgu, serca i wszystkich tkanek naszego organizmu.
Przy pomiarze ciśnienia zawsze są wyrażone dwie wartości np. 120/80. Pierwsza wartość to ciśnienie skurczowe, a druga to ciśnienie rozkurczowe. Często pacjenci określają je jako „górne” i „dolne” lub „pierwsze” i „drugie”. Prawidłowe ciśnienie skurczowe mieści się w przedziale 100–139, a rozkurczowe 60–89. Sytuacja, w której mamy wysoki puls przy niskim ciśnieniu jest zatem patologiczna.
Prawidłowe ciśnienie i puls są utrzymane dzięki zdrowemu sercu, nerkom, odpowiedniemu nawodnieniu i odżywieniu, prawidłowemu składowi krwi. Prawidłowe tętno i ciśnienie są też pod wpływem takich gruczołów jak tarczyca i nadnercza oraz wytwarzanym przez nie hormonom.
Przeczytaj również:
Niskie tętno (niski puls) – przyczyny, objawy, leczenie
Niskie ciśnienie i wysoki puls – jakie są przyczyny?
Ciśnienie i prawidłowy puls człowieka również warunkują siebie nawzajem – gdy mamy za niskie ciśnienie krwi, zwykle puls jest wysoki – serce szybkimi uderzeniami stara się „nadrobić” i zwiększyć przepływ krwi w naszym ciele.
Dlaczego puls wzrasta, gdy ciśnienie spada? Gdy ciśnienie tętnicze wewnątrz naczyń krwionośnych spada (np. wskutek zmniejszenia objętości krwi, rozszerzenia naczyń, zaburzeń endokrynnych), organizm aktywuje mechanizmy kompensacyjne. Jednym z nich jest przyspieszenie akcji serca (tachykardia), co ma na celu zwiększenie przepływu krwi i dostarczenia tlenu do narządów. Zaburzenia układu autonomicznego (np. zespół posturalnej tachykardii – POTS) także mogą prowadzić do spadku ciśnienia przy jednoczesnym gwałtownym wzroście tętna po zmianie pozycji z leżącej na stojącą. Warto też pamiętać, że leki (np. diuretyki, leki hipotensyjne) albo choroby endokrynologiczne (np. niewydolność nadnerczy, nadczynność tarczycy) mogą być przyczyną tej kombinacji parametrów.
Czym grozi wysoki puls? Może wywołać za niskie ciśnienie krwi – serce pracuje zbyt szybko i przez to nieefektywnie.
Bardzo często niskie ciśnienie i wysoki puls to po prostu objaw odwodnienia. Sytuacje prowadzące do odwodnienia organizmu to picie małej ilości płynów, wymioty, biegunka, wysoka gorączka ze zlewnymi potami, oddawanie nieprawidłowo dużych ilości moczu.
Picie niewystarczającej ilości płynów jest częste u ludzi w podeszłym wieku – mają oni zaburzone odczuwanie pragnienia, dlatego niskie ciśnienie i wysoki puls u osób starszych nie należy do rzadkości. Również dotyczy ludzi chorych, leżących. Przy wymiotach, biegunce, wysokiej gorączce bardzo ważne jest wyrównanie utraconych płynów, niekoniecznie czystą wodą, ale napojami izotonicznymi, aby nie zaburzyć stężeń elektrolitów we krwi takich jak sód, potas, magnez.
Przeczytaj również:
Przyspieszone bicie serca – co oznacza i co robić, kiedy serce bije za szybko?
Poza wysokim tętnem przy obniżonym ciśnieniu, obserwuje się takie objawy odwodnienia, jak:
- skóra sucha i nieelastyczna,
- po chwyceniu skóry w fałd dłuższą chwilę się on utrzymuje zanim się wygładzi,
- suche są błony śluzowe i język,
- pragnienie wzmożone, skąpomocz,
- osłabienie i zawroty głowy.
Skąpomocz nie występuje jeśli odwodnienie jest spowodowane nadmiernym oddawaniem moczu. Może pojawić się ból głowy lub ból brzucha, a tętno może być słabo wyczuwalne.
Za wysokie tętno i za niskie ciśnienie – tarczyca, serce, leki?
Kiedy puls jest za wysoki przy niskim ciśnieniu można podejrzewać: niewydolność serca, zawał serca, arytmie, wady zastawek serca, zapalenie serca, płyn w osierdziu, kardiomiopatie, zator w płucach, silne reakcje alergiczne, działanie niepożądane leków.
W chorobach serca i arytmiach występują także inne objawy, takie jak ból w klatce piersiowej, duszności, zła tolerancja wysiłku, omdlenia, zawroty głowy.
Zator w płucach to coraz częściej choroba młodych kobiet przyjmujących tabletki antykoncepcyjne, które zwiększają krzepliwość krwi i mogą doprowadzić do powstania zakrzepów krwi i zatorów. Zatorowości płucnej towarzyszy duszność, ból w klatce piersiowej, suchy kaszel.
Zdarza się także obniżenie ciśnienia i podwyższenie pulsu po lekach. Najczęściej stan ten obserwuje się, paradoksalnie, przy lekach na nadciśnienie, lekach odwadniających, a także przeciwbólowych i rozkurczowych (np. pyralgina czy drotaweryna).
Zaburzenia prawidłowego pulsu i ciśnienia mogą też wystąpić przy chorobach tarczycy. Niedoczynność tarczycy zwykle powoduje wysoki puls i niskie ciśnienie, a nadczynność – wysoki puls i wysokie ciśnienie krwi.
Przeczytaj również:
Drżenie ciała – jakie mogą być przyczyny drżenia mięśni całego ciała?
Kiedy występuje dobre ciśnienie i wysoki puls?
Prawidłowe ciśnienie i wysokie tętno może być reakcją fizjologiczną, np. na gorączkę, stres, wysiłek fizyczny, niedokrwistość (anemię).
Podwyższony puls i dobre ciśnienie może też wystąpić we wszystkich sytuacjach, które prowadzą do wysokiego pulsu, ale serce jeszcze radzi sobie z utrzymaniem odpowiedniego ciśnienia krwi, np. w arytmii, niewydolności serca. Zwłaszcza w arytmii pacjent zwykle sam ją odczuwa – mówi, że serce tłucze mu się w piersiach lub bije nierówno, a pomiar ciśnienia dokonany w domu może być prawidłowy.
Taką sytuację może też spowodować nerwica, uczucie lęku, niepokoju. Towarzyszy temu uczucie stałego napięcia i obaw, drżenie rąk, poty.
Przeczytaj również:
Wysokie ciśnienie i niski puls – jakie są przyczyny?
Wysoki puls przy niskim ciśnieniu – co robić? Jak obniżyć puls?
Wielu pacjentów ma wieloletnie problemy z arytmią czy zaburzeniami ciśnienia i są odpowiednio wyedukowani, co w tej sytuacji robić i jakie leki zastosować. Powinni je mieć zawsze przy sobie.
W sytuacji silnego odwodnienia konieczne jest zgłoszenie się do szpitala i dożylna podaż płynów. Żeby temu zapobiec, w sytuacjach biegunki czy wymiotów należy dbać o odpowiednie nawodnienie płynami izotonicznymi. Można kupić je w sklepach, a także w aptekach w formie saszetek do rozpuszczania. Domowy izotonik można też przygotować przy użyciu wody, miodu, soli i cukru. W wysokiej gorączce najczęściej wystarczy zbicie temperatury lekami lub domowymi sposobami, żeby puls i ciśnienie wróciły do normy.
W sytuacji kiedy uczucie nierównego bicia serca wystąpiło pierwszy raz lub pojawiają się inne niepokojące objawy, takie jak ból w klatce piersiowej, omdlenie, zawroty głowy, duszność, poty, należy zgłosić się do lekarza lub na pogotowie, ponieważ niezbędne jest wtedy wykonanie EKG i badań krwi.
Niektórzy chcą poradzić sobie z niskim ciśnieniem poprzez picie kawy. Należy jednak pamiętać, że kawa działa moczopędnie i przez to może jeszcze bardziej obniżyć ciśnienie krwi.
Kiedy należy zwrócić się do specjalisty?
W przypadku wystąpienia trwałego lub nawracającego połączenia niskiego ciśnienia i wysokiego pulsu zaleca się wykonanie podstawowych badań: morfologia krwi obwodowej, stężenia elektrolitów (sód, potas, magnez), kreatyniny, stężenia hormonów tarczycy (TSH, fT4), badania moczu.
Jeśli objawy utrzymują się pomimo wyrównania płynów i zmian stylu życia, konieczne może być skierowanie do kardiologa – z zleceniem EKG spoczynkowego, długoterminowego Holtera EKG, holtera ciśnieniowego oraz echa serca.
Sygnały alarmowe to: omdlenia lub zasłabnięcia, nagła duszność, silny ból w klatce piersiowej, szybka akcja serca > 100 /min w spoczynku z objawami zawrotów głowy – w takich przypadkach należy niezwłocznie zgłosić się do szpitala.
Przeczytaj również:
Ciśnienie atmosferyczne, a jego wpływ na zdrowie i samopoczucie
Niskie ciśnienie i wysoki puls – domowe sposoby
Jak możesz sam dbać o siebie, gdy występuje niskie ciśnienie i wysoki puls:
-
Utrzymuj odpowiednie nawodnienie – pij regularnie wodę, szczególnie gdy jesteś narażony na utratę płynów (pot, wymioty, biegunka).
-
Zwiększ w diecie spożycie soli (po konsultacji z lekarzem), jeśli nie ma przeciwwskazań – u osób z niskim ciśnieniem może to pomóc zwiększyć objętość krwi.
-
Unikaj gwałtownych zmian pozycji ciała (np. wstawania od razu z pozycji leżącej) – wstań powoli, opuść nogi z łóżka, usiądź chwilę, potem wstań.
-
Regularna umiarkowana aktywność fizyczna – poprawia napięcie naczyń i krążenie.
-
Ogranicz spożycie alkoholu i kofeiny (które mogą działać odwadniająco), noś wygodne skarpety lub pończochy uciskowe w razie objawów ortostatycznych.
-
Prowadź dzienniczek pomiarów – zapisuj ciśnienie, tętno, objawy (zawroty, osłabienie) – pomoże to lekarzowi w diagnostyce.
Niskie ciśnienie i wysoki puls – pytania pacjentów
Czy zawsze niskiemu ciśnieniu towarzyszy wysoki puls?
Nie zawsze, ale mechanizm kompensacyjny często sprawia, że gdy ciśnienie spada, puls wzrasta.
Czy wysoki puls przy niskim ciśnieniu zawsze oznacza chorobę?
Nie, mogą być przyczyny „łagodne”, np. odwodnienie, zmiana pozycji ciała, gorączka. Jednak utrzymujące się objawy lub towarzyszące im inne symptomy wymagają oceny lekarskiej.
Jak często należy mierzyć ciśnienie i puls w domu?
Jeśli doświadczasz takich objawów, warto mierzyć co najmniej 1–2 razy dziennie, w różnych porach i po odpoczynku – zapisywać wyniki i objawy, by zauważyć trend.
Czy leki na nadciśnienie mogą powodować niskie ciśnienie i wysoki puls?
Tak, niektóre leki odwadniające lub hipotensyjne mogą prowadzić do obniżenia ciśnienia, co w efekcie może uruchomić mechanizm tachykardii
współpraca: redakcja Wylecz.to
