Ciśnienie rozkurczowe – normy i pomiar
Przyjmuje się sposób zapisywania ciśnienia tętniczego w takiej postaci, że jako pierwsze podaje się to odpowiadające za skurcz serca, a drugie – ciśnienie rozkurczowe, np. 120/70 mm Hg. Na sfigmomanometrach elektronicznych wartości zapisane są często jedna pod drugą. Należy pamiętać, że ciśnienie rozkurczowe zawsze ma wartość niższą niż drugi parametr.
Ciśnienie krwi tętniczej można zmierzyć samodzielnie. Najłatwiej można to zrobić przy użyciu ciśnieniomierza elektronicznego. Można nabyć takie urządzenie lub skorzystać z dostępnego w aptece. Ciśnieniomierze rtęciowe wyszły z użycia, a zegarowe są trudniejsze w obsłudze. Instrukcja mówiąca, jak mierzyć ciśnienie krwi, często jest zamieszczona na mankiecie aparatu. Pomiar należy wykonać w wygodnej pozycji, po minimum 15 minutach odpoczynku. Aby pomiar był rzetelny, mankiet powinien być założony na ramię ręki niedominującej, na wysokości serca.
Należy pamiętać, że pomiar ciśnienia zawsze jest obarczony pewnym błędem. Dlatego, jeśli wynik wyda nam się nieprawidłowy lub nietypowy, należy powtórzyć pomiar przed podjęciem dalszych kroków. Jeśli uzyskany wynik w dalszym ciągu wydaje się niewiarygodny, można poprosić lekarza, aby sprawdził dokładność ciśnieniomierza.
Prawidłowe wartości ciśnienia górnegoto od 120 do 129 mm Hg. Natomiast dolne ciśnienie powinno zawierać się w przedziale od 80 do 84 mm Hg. Ciśnienie rozkurczowe do 89 mm Hg określa się jako wysokie prawidłowe. Różnica pomiędzy ciśnieniem górnym a dolnym to tzw. ciśnienie tętna. Norma wynosi od 30 do 50 mm Hg.
Przeczytaj również:
Niskie tętno (niski puls) – przyczyny, objawy, leczenie
Podwyższone ciśnienie rozkurczowe
Aby rozpoznać nadciśnienie tętnicze pierwszego stopnia, konieczne jest stwierdzenie wartości powyżej 140 mm Hg dla ciśnienia skurczowego lub powyżej 90 dla ciśnienia rozkurczowego w co najmniej dwóch pomiarach w czasie dwóch wizyt lekarskich. W wytycznych American College of Cardiology/American Heart Association (ACC/AHA) podkreśla się konieczność potwierdzenia rozpoznania nadciśnienia poprzez średnie z ≥ 2 pomiarów w ≥ 2 wizytach, a także – gdy to możliwe – pomiary poza gabinetem, ponieważ u części pacjentów występuje tzw. syndrom białego fartucha, czyli wzrost ciśnienia u lekarza z powodu stresu.
Pierwsze ciśnienie powyżej 160 lub ciśnienie rozkurczowe powyżej 100 mm Hg odpowiadają nadciśnieniu tętniczemu drugiego stopnia.
Bardzo wysokie ciśnienie, czyli wartości powyżej 110 mm Hg dla rozkurczowego, oznaczają nadciśnienie trzeciego stopnia. Nie jest prawdą, że ciśnienie dolne lub górne jest ważniejsze. Według najnowszych wytycznych podwyższone wartości nawet jednego z nich wystarczają do stwierdzenia nadciśnienia.
Najczęściej podwyższone ciśnienie rozkurczowe występuje razem z wysokim ciśnieniem skurczowym. Nie jest tak jednak w każdym przypadku. Pierwsze wysokie przy ciśnieniu rozkurczowym do 90 mm Hg pozwala na stwierdzenie tzw.izolowanego nadciśnienia skurczowego. Jest ono typowe dla ludzi starszych i chorych na cukrzycę typu 2. Świadczy ono o mniejszej elastyczności naczyń krwionośnych.
Ciśnienie rozkurczowe 100 i więcej powinno być regularnie monitorowane wraz z innymi parametrami i rozszerzoną diagnostyką (np. o EKG). Wartości mogą być znacznie wyższe podczas pomiarów. Drugie ciśnienie może być bardzo wysokie, osiągać wartości podczas pomiaru na poziomie 110, 120, 140 i więcej.
Leczenie wygląda podobnie jak w innych typach nadciśnienia. Z wiekiem zwiększa się również ciśnienie tętna. Różnica pomiędzy oboma parametrami ciśnienia większa niż 55 mm Hg u osoby po 65. roku życia jest ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju powikłań nadciśnienia (zawał serca, udar mózgu, niewydolność nerek itd.). Oznacza to, że u osób starszych bardziej korzystne jest ciśnienie np. 150/100 mm Hg niż 150/80 mm Hg.
Przeczytaj również:
Podwyższone ciśnienie u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie
Wysokie ciśnienie rozkurczowe – przyczyny i objawy
Z kolei kiedy za duże jest tylko ciśnienie rozkurczowe, mówimy o izolowanym nadciśnieniu rozkurczowym. Występuje ono dużo rzadziej. Podobnie jak mała różnica pomiędzy ciśnieniem pierwszym a drugim, jest ono typowe dla osób młodych (do 50. roku życia) i wynika z dużej elastyczności naczyń tętniczych. W tym rodzaju nadciśnienia ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych (np. choroba niedokrwienna serca, miażdżyca) jest niższe niż w nadciśnieniu, w którym podwyższone jest ciśnienie jedno i drugie. Izolowane nadciśnienie rozkurczowe zwykle poprzedza nadciśnienie tętnicze, w którym podwyższone są obydwa ciśnienia.
Ponadto przyczynami wysokiego ciśnienia rozkurczowego mogą być:
- niedoczynność tarczycy,
- uszkodzenie nerek,
- obturacyjny bezdech senny,
- przewlekłe nadużywanie alkoholu,
- leki: antykoncepcja doustna, sterydy, niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen).
Prawidłowe leczenie powinno w tych przypadkach skutecznie obniżyć dolne ciśnienie krwi.
Nie ma specyficznych objawów wysokiego ciśnienia rozkurczowego krwi. Są one podobne w różnych rodzajach nadciśnienia. Skutki nadciśnienia tętniczego odczuwane przez pacjenta są niecharakterystyczne. Należą do nich: bóle głowy, zmniejszona wydolność, zawroty głowy, szum w uszach, krwawienie z nosa, nadmierna potliwość. Jednak wiele osób nie odczuwa żadnych symptomów.
Wysokie ciśnienie rozkurczowe – jak obniżyć?
W 90 proc. przypadków nadciśnienie nie ma jednoznacznej przyczyny. Oznacza to, że można z nim walczyć, stosując jedynie zmianę stylu życia i leczenie farmakologiczne pod kontrolą kardiologa. Modyfikacja stylu życia obejmuje:
- redukcję masy ciała do wartości prawidłowej,
- dietę bogatą w surowe warzywa, owoce i niskonasycone kwasy tłuszczowe,
- redukcję spożycia soli do mniej niż 6 gram na dobę,
- minimum 30 minut aktywności fizycznej przez co najmniej 4 dni w tygodniu,
- ograniczenie spożycia alkoholu do 20 g na dobę u kobiet i do 30 g na dobę u mężczyzn.
Zmiany te powinny być wprowadzone na stałe, jeśli leczenie nadciśnienia ma być skuteczne. W obniżaniu ciśnienia rozkurczowego konieczna może się okazać zmiana stosowanych leków na nadciśnienie. Nie istnieją co prawda leki działające tylko na ciśnienie rozkurczowe, ale odpowiedź na dany lek jest indywidualna dla każdego pacjenta.
Przeczytaj również:
Choroba wieńcowa – przyczyny, objawy, badania, leczenie, dieta, profilaktyka
Ciśnienie rozkurczowe – wysokie – powikłania i skutki
Nieleczone nadciśnienie tętnicze w ciągu kilku lat prowadzi do rozwoju powikłań narządowych, takich jak angiopatia (skutkująca pogorszeniem ostrości wzroku), przerost mięśnia sercowego czy choroba wieńcowa.
Inne skutki nieprawidłowego ciśnienia rozkurczowego to:
- zmiany niedokrwienne w mózgu,
- silne bóle głowy,
- pogorszenie funkcji nerek, początkowo objawiające się nocnym oddawaniem moczu i wielomoczem,
- chromanie przestankowe.
Istnieją również doniesienia, że nadciśnienie z za wysokim ciśnieniem rozkurczowym grozi zwiększonym prawdopodobieństwem rozwoju tętniaka aorty.
Wysokie ciśnienie rozkurczowe – najczęstsze pytania
Czy podwyższone samo ciśnienie rozkurczowe (np. 95 mm Hg) bez podwyższonego skurczowego wymaga leczenia?
Tak – może to być oznaka izolowanego nadciśnienia rozkurczowego, które rzadziej występuje, ale może z czasem przekształcić się w nadciśnienie skurczowo-rozkurczowe.
Czy większa różnica między wartościami (ciśnienie tętna) to lepiej czy gorzej?
Zbyt duża różnica (np. > 50-60 mm Hg) może wskazywać na sztywność naczyń i zwiększone ryzyko sercowo-naczyniowe.
Czy niskie ciśnienie rozkurczowe (< 60 mm Hg) jest groźne?
Może to być wskazówką niewydolności serca lub dużej różnicy między skurczowym i rozkurczowym – wymaga konsultacji lekarskiej.
Przeczytaj również:
Ciśnienie atmosferyczne, a jego wpływ na zdrowie i samopoczucie
Czy stres może powodować wysokie ciśnienie rozkurczowe?
Tak. Stres emocjonalny i fizyczny aktywuje układ współczulny, który zwiększa napięcie naczyń krwionośnych i może przejściowo podnosić ciśnienie rozkurczowe. Długotrwały stres sprzyja rozwojowi przewlekłego nadciśnienia tętniczego. Dlatego zaleca się techniki relaksacyjne, odpowiednią ilość snu oraz aktywność fizyczną redukującą napięcie nerwowe.
Czy niskie ciśnienie rozkurczowe może być niebezpieczne dla mózgu lub serca?
Tak, szczególnie u osób starszych. Zbyt niskie ciśnienie rozkurczowe (np. poniżej 60 mm Hg) może prowadzić do niedostatecznego ukrwienia serca i mózgu. W badaniach wykazano, że bardzo niskie ciśnienie dolne może zwiększać ryzyko zawrotów głowy, omdleń i zaburzeń poznawczych. Wymaga to diagnostyki w kierunku niewydolności serca lub zaburzeń rytmu.
Czy wysokie ciśnienie rozkurczowe może występować u osób młodych i szczupłych?
Tak. Izolowane wysokie ciśnienie rozkurczowe często dotyczy młodych dorosłych, u których naczynia są elastyczne, ale występuje zwiększona oporność obwodowa (np. z powodu stresu, niedoboru snu, nadmiaru kofeiny lub czynników genetycznych). U tych osób należy wykonywać regularne pomiary i rozważyć zmianę stylu życia: dieta DASH, ograniczenie soli i używek
Czy przyjmowanie leków na nadciśnienie może obniżać zbyt mocno ciśnienie rozkurczowe?
Tak, to możliwe, szczególnie przy intensywnym leczeniu lub stosowaniu kilku leków jednocześnie (np. diuretyków i ACE-inhibitorów). Zbyt niskie wartości rozkurczowe (< 60 mm Hg) mogą powodować osłabienie, senność, a u osób starszych – ryzyko niedokrwienia narządów. Dlatego kontrola i korekta dawkowania pod nadzorem lekarza są bardzo ważne.
Jak często należy mierzyć ciśnienie, jeśli ma sie skłonność do niskiego lub wysokiego ciśnienia rozkurczowego?
W przypadku podejrzenia nieprawidłowości zaleca się codzienne pomiary rano i wieczorem przez co najmniej 7 dni, a następnie uśrednienie wyników. Osoby z rozpoznanym nadciśnieniem lub hipotonią powinny wykonywać pomiary kilka razy w tygodniu, najlepiej o stałych porach. Warto zapisywać wyniki w dzienniku ciśnienia lub aplikacji mobilnej i omawiać je z lekarzem.
współpraca: redakcja Wylecz.to
