Rana kłuta – jak wygląda?
W celu łatwiejszego zrozumienia, czym jest rana kłuta, warto zapoznać się z podstawowymi pojęciami dotyczącymi uszkodzeń ciała. Rana – zgodnie z podręcznikową definicją – jest to „przerwanie anatomicznej ciągłości tkanki lub narządu powstające pod wpływem czynników fizycznych, chemicznych lub termicznych”.
Takie uszkodzenia można podzielić ze względu na różne kryteria. Biorąc pod uwagę ich głębokość dzieli się je na powierzchowne – nieprzekraczające warstwy podskórnej tkanki tłuszczowej – i głębokie. Natomiast analizując ich rozległość – na proste – dotyczące tylko skóry i złożone, w których uszkodzeniu ulegają: naczynia krwionośne, mięśnie, nerwy i narządy wewnętrzne. W zależności od stopnia zanieczyszczenia wyróżnia się z kolei rany: czyste, skażone i zakażone. Jednym z najbardziej istotnych podziałów, od którego zależy dalsze postępowanie i leczenie, jest podział ran ze względu na mechanizm ich powstania. Wyróżnia on rany:
cięte;
kłute;
tłuczone;
rąbane;
miażdżone;
szarpane;
płatowe;
postrzałowe;
kąsane.
Przeczytaj również:
Rana cięta – jak wygląda i jak powstaje? Pierwsza pomoc
Rana kłuta powstaje w następstwie działania narzędzi ostro zakończonych, takich jak: drut, igła czy gwóźdź. Narzędzie wbija się w wyniku zadziałania siły na niewielkiej powierzchni (są to zazwyczaj drobne rany). Najczęściej rana kłuta jest powierzchowna i nie przekracza warstwy podskórnej tkanki tłuszczowej. Jednakże nie jest tak zawsze. Niebezpieczeństwem w przypadku tego rodzaju ran jest fakt, iż jej kanał może sięgać głęboko w tkanki. Charakterystyczny wygląd i charakter rany kłutej:
niewielki otwór wejścia;
równe i dobrze odgraniczone brzegi rany;
niewielkie krwawienie, a nawet jego brak,
sprawiają, że może wydawać się ona z pozoru niewielkim uszkodzeniem i być bagatelizowana przez pacjenta. W rzeczywistości może być tak, że pomimo niewielkiego otworu rana kłuta może mieć głęboki kanał i sięgać w głąb tkanek podskórnych, mięśni, a nawet narządów wewnętrznych, prowadząc do ich poważnych uszkodzeń.
Rana kłuta ze względu na niewielką przestrzeń sprzyja także rozwojowi infekcji. Ważne jest, aby prawidłowo dbać o pielęgnację rany, obserwować jej wygląd po urazie i – w przypadku podejrzanych objawów, np. gorączki czy wycieku treści ropnej – zasięgnąć porady lekarza.
Przeczytaj również:
Rana postrzałowa – rodzaje, pierwsza pomoc, rokowania
Jak może powstać rana kłuta?
Rana kłuta powstaje wskutek zadziałania na skórę narzędzia o ostrym końcu. Tego typu rany „mogą być zadane” przez takie przedmioty jak:
nóż;
gwóźdź;
odłamek szkła;
igła.
Rana kłuta może również powstać wskutek wbicia się w ciało cierni lub kolców roślin. Tworzy się, gdy wąskie lub szpiczaste narzędzie w wyniku zadziałania siły wbija się w ciało i przebija skórę. Skutkiem takiego uszkodzenia jest niewielki otwór mogący mieć głęboki kanał. Czasami, zwłaszcza gdy narzędzie jest długie, rana kłuta może przebijać skórę na wylot. Takie uszkodzenie, zwłaszcza gdy dotyczy jamy brzusznej, może być bardzo niebezpieczne. Uszkodzenie naczyń krwionośnych może doprowadzić do krwotoku i utraty tak dużej ilości krwi, że wywoła to wstrząs, mogący skończyć się śmiercią.
Objawy rany kłutej
Rana kłuta, jak już wspomniano, ma przede wszystkim charakterystyczny wygląd – jest to niewielki otwór o gładkich i równych brzegach. Takiej ranie mogą towarzyszyć:
ból o różnym stopniu nasilenia;
krwawienie, często niewielkie;
zaczerwienienie wokół rany;
obrzęk.
Symptomy takie jak:
duża bolesność i obrzęk wokół rany;
ograniczenie ruchomości;
zaburzenia czucia, osłabienie ruchów, mrowienie;
w zależności od lokalizacji: ból brzucha w przypadku urazu jamy brzucha; krwioplucie i duszność w przypadku urazu klatki piersiowej; poszerzone żyły szyjne i obniżone ciśnienie tętnicze w przypadku rany serca;
mogą nasuwać podejrzenie, że rana jest głęboka i wymaga natychmiastowego opracowania chirurgicznego.
Jeśli kilka dni po urazie:
ból się nasili;
wystąpi gorączka;
pojawi się ropna wydzielina mogąca mieć charakterystyczny nieprzyjemny zapach;
rana będzie obrzęknięta,
należy natychmiast udać się do lekarza. Takie objawy mogą świadczyć o zakażeniu powstałym w wyniku zanieczyszczenia rany, co może być niebezpieczne dla zdrowia. Rana kłuta jest najczęstszą przyczyną zakażenia ropnego dłoniowej strony palca lub ręki określanego jako zastrzał (panaritium).
Przeczytaj również:
Rana szarpana – charakterystyka. Jak pomóc?
Rana kłuta – jak opatrzyć?
Postępowanie z raną kłutą zależy przede wszystkim od tego, czy narzędzie wbiło się głęboko w skórę. W takim przypadku pod żadnym pozorem nie wolno usuwać ciała obcego tkwiącego w ranie, gdyż grozi to nie tylko dalszym uszkodzeniem tkanek, ale może też wywołać niebezpieczny dla życia krwotok. Na ranę należy założyć luźny opatrunek i natychmiast udać się na SOR. Jeśli rana jest płytka i nie zawiera wbitego narzędzia, najlepiej jest ją oczyścić pod bieżącą wodą, użyć płynu do odkażania ran i przykryć jałowym opatrunkiem (np. jałową gazą). Tak przygotowaną ranę powinno się zabezpieczyć dodatkowo bandażem. Jeśli rana krwawi, należy założyć opatrunek uciskowy.
Rana kłuta – leczenie
Leczenie rany kłutej jest zależne od:
lokalizacji;
głębokości;
obecności cech zakażenia.
Jeśli rana kłuta jest niewielka i powierzchowna, jej leczenie polega na stosowaniu płynu o działaniu odkażającym i regularnej zmianie opatrunków. Należy chronić ranę przed zabrudzeniem, a także dbać o jej czystość poprzez regularne mycie jej wodą z mydłem lub przepłukiwanie solą fizjologiczną. Poważniejsze uszkodzenia – zwłaszcza klatki piersiowej i brzucha – wymagają specjalistycznego leczenia w warunkach szpitalnych.
Przeczytaj również:
Kataplazma – rodzaje. Na co stosować, jak zrobić?
Rany kłute – lokalizacja i postępowanie
Rany kłute klatki piersiowej są najczęściej wynikiem urazu komunikacyjnego. Taka rana może być przyczyną: uszkodzenia płuc, tchawicy, a nawet serca. Typowym objawem rany płuca jest krwioplucie i trudności z oddychaniem. Podstawowe leczenie w tym przypadku polega na wykonaniu drenażu ssącego. Niekiedy – zwłaszcza w przypadku masywnego krwotoku – wskazana jest operacja.
Rany kłute serca są zwykle śmiertelne. Jednak pewna liczba zranień serca jest lekka i można je wyleczyć. Ze względu na anatomię serca, najczęściej uszkodzeniu ulega prawa komora serca.
Leczenie w tym przypadku polega na przeprowadzeniu operacji, w trakcie której powstała rana jest zszywana.
Niebezpieczne jest natomiast uszkodzenie prowadzące do gromadzenia się krwi z rany serca w worku osierdziowym – strukturze otaczającej serce.
Taki uraz nosi nazwę tamponady serca i jest niezwykle niebezpieczny. Gromadząca się krew uciska na serce i prowadzi do zaburzenia jego rozkurczu. Serce ma wówczas coraz mniej miejsca na prawidłowe wypełnienie się krwią i dalsze pełnienie funkcji pompy, w wyniku czego może dojść do spadku ciśnienia tętniczego.
Podejrzenie tamponady jest wskazaniem do natychmiastowego odbarczenia worka osierdziowego, co pozwala na odciągnięcie gromadzącej się krwi.
Rany kłute brzucha są szczególnie niebezpieczne, ponieważ mogą uszkadzać narządy wewnętrzne i prowadzić do groźnych powikłań. Podstawą takich urazów jest diagnostyka i leczenie w szpitalu. W celu określenia położenia ciała obcego, głębokości, na którą jest wbite, oraz stopnia uszkodzenia narządów wykonywane są badania obrazowe, takie jak ultrasonografia jamy brzusznej oraz tomografia komputerowa. W większości przypadków rana kłuta brzucha wymaga operacji chirurgicznej.
Zakażoną ranę kłutą – np. zastrzał – leczy się chirurgicznie – wykonuje się nacięcie i zakłada dren. Rana jest następnie okładana wilgotnymi opatrunkami. W przypadku ropnych zakażeń niezbędna jest także antybiotykoterapia.
Przeczytaj również:
Skrzep po wyrwaniu zęba, rana po ekstrakcji – ile się utrzymuje?
Jak długo goi się rana kłuta?
Czas gojenia się rany kłutej zależy od wielu czynników. Najważniejszymi z nich są:
Głębokość rany – głębokie rany goją się dłużej.
Lokalizacja uszkodzenia – rany klatki piersiowej i jamy brzusznej goją się dłużej.
Obecność ciała obcego – zwiększa ryzyko zakażenia.
Zakażenie rany – znacznie wydłuża gojenie i wymaga antybiotyku.
Stan zdrowia pacjenta – palenie tytoniu, cukrzyca, przyjmowanie glikokortykosteroidów, otyłość, mogą wydłużyć gojenie się.
Zwykle gojenie się rany trwa kilka tygodni. Jeśli rana jest poważna, a uszkodzenia znaczne, proces gojenia wraz z tworzeniem blizny może trwać od kilku miesięcy do roku.
