Czym są rany?
W nomenklaturze medycznej raną nazywamy każde anatomiczne przerwanie ciągłości skóry lub błony śluzowej, jak również znajdujących się głębiej tkanek (mięśni, nerwów, ścięgien, kości itp.) następujące w wyniku różnego rodzaju urazów – mechanicznych, chemicznych czy termicznych. W zależności od przyczyny uszkodzenia, a także jego charakteru, wyróżniamy różne typy ran, w tym przede wszystkim:
rany cięte,
rany kłute,
rany miażdżone,
rany tłuczone,
rany kąsane,
otarcia i zadrapania.
Każda z ran może prowadzić do utraty krwi, jednocześnie stając się potencjalnymi wrotami infekcji, co może prowadzić do różnego rodzaju powikłań. w artykule skupimy się na ranach ciętych, uznawanych za jedne z najczęściej występujących na co dzień.
Przeczytaj również:
Jodyna – co to jest i jak stosować? Właściwości, skład, kolor, dawkowanie, zastosowanie
Jak powstaje rana cięta?
Rany cięte uznaje się za jedne z najczęściej występujących, do ich powstawania dochodzi bowiem często przy wykonywaniu codziennych, rutynowych czynności. Rany cięte powstają w wyniku poziomego przecięcia powłok ostrym przedmiotem – mogą to być, np.: nóż, szkło, jak również zwykła kartka papieru czy kawałek blachy. Do ran ciętych zaliczają się również te, które powstają w wyniku używania skalpela w trakcie operacji.
Przeczytaj również:
Krwotok - rodzaje, przyczyny, objawy, leczenie
Jak wygląda rana cięta?
Rany cięte mogą być zarówno powierzchowne (ograniczone np. tylko do skóry), jak również głębsze, obejmujące liczne tkanki podskórne.
To, co jest charakterystyczne dla ran, ciętych to równe brzegi i ściany, bez względu na szerokość i głębokość samej rany. Od nich natomiast zależy często stopień krwawienia i sposób rozejścia się brzegów rany. Zwykle w przypadku ran ciętych dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych, co skutkuje ich obfitym krwawieniem.
Przeczytaj również:
Srebro koloidalne – na co pomaga, jak stosować?
Jak postępować z raną ciętą? Pierwsza pomoc
Rany cięte, dzięki swoim równym brzegom, są stosunkowo łatwe do oczyszczenia i opatrzenia, co minimalizuje ryzyko powikłań. Szczegółowe postępowanie z raną ciętą zależy przede wszystkim od jej wielkości i głębokości.
Jeżeli rana jest niewielka, można ją opatrzyć w warunkach domowych, bez konieczności interwencji lekarskiej. Jeżeli jednak rana jest głęboka lub szeroka i obficie krwawi – albo znajduje się w niej ciało obce – niezbędna jest konsultacja lekarska.
Specjalista nie tylko odpowiednio oczyści ranę, ale również dobierze odpowiedni opatrunek, a w razie konieczności – zszyje brzegi rany, co znacząco przyspieszy proces gojenia.
Jak zatem powinna wyglądać pierwsza pomoc przy ranach ciętych?
Oczyść ranę – miejsce zranienia należy przemyć czystą wodą lub solą fizjologiczną, można także zastosować specjalny płyn do mechanicznego przemywania rany.
Zdezynfekuj ranę – zastosuj do tego środki dezynfekcyjne przeznaczone do ran (nie zaleca się stosowania jodyny czy spirytusu, można natomiast skorzystać np. z wody utlenionej).
Dokonaj oceny rany – oceń jej wielkość i głębokość, sprawdź, czy nie znajdują się w niej ciała obce. UWAGA! W przypadku głębokich, dużych ran nie usuwaj samodzielnie ciał obcych – może to spowodować nasilony krwotok!
Wykonaj opatrunek – powinien on być dobrany odpowiednio do wielkości rany. W przypadku małych skaleczeń może to być zwykły plaster z opatrunkiem, do opatrzenia większych ran wykorzystaj jałowe gaziki przyklejone plastrem lub specjalne opatrunki z warstwą zdolną do wchłonięcia wysięku (np. opatrunki hydrokoloidowe). Jeżeli rana mocno krwawi, konieczne może być założenie opatrunku uciskowego.
Pamiętaj – odpowiednie postępowanie w przypadku ran ciętych może znacząco przyspieszyć ich gojenie i zminimalizować ryzyko infekcji i powikłań.
Jeżeli rana jest duża lub głęboka, po założeniu tymczasowego opatrunku należy zgłosić się do lekarza w celu natychmiastowej interwencji medycznej. Oceni on, czy ubytek tkanki utrudnia złączenie się brzegów rany i konieczne jest założenie szwów. Otwarta rana bowiem nie tylko będzie dłużej się goić, ale również stanowi potencjalne wrota infekcji, co może skutkować licznymi powikłaniami, w tym nawet sepsą. Lekarz zadecyduje również, czy w danym przypadku konieczne jest podanie antytoksyny przeciwtężcowej.
Czy ranę ciętą trzeba zszywać?
Jak już wspomniano, nie każda rana cięta wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, wiele z nich nie wymaga także szycia. Mniejsze rany wystarczy zabezpieczyć odpowiednim opatrunkiem, można również skorzystać z tzw. stripów chirurgicznych, czyli specjalnych pasków przypominających plaster, które służą do samodzielnego zamykania niewielkich ran. Są one dostępne w aptekach bez recepty.
Kiedy warto rozważyć szycie rany? Kiedy jest ona duża, a jej brzegi wyraźnie rozchylone lub też gdy głębokość rany przekracza 1 cm i istnieje ryzyko, że doszło do uszkodzenia głębszych tkanek.
Rany cięte – kiedy konieczna jest konsultacja z lekarzem?
Konsultacji lekarskiej wymagają wszystkie rany, które:
są głębokie i obejmują uszkodzenie struktur głębokich;
zostały zanieczyszczone przez ciała obce;
wyjątkowo mocno krwawią, również po założeniu opatrunku uciskowego.
Do wizyty u lekarza powinno nas skłonić także wystąpienie niepokojących objawów w miejscu zranienia, takich jak:
silny, nieustępujący ból;
nieprzyjemny zapach;
zaczerwienienie lub obrzęk wokół rany;
ropny wysięk z rany;
podwyższona temperatura ciała.
Przeczytaj również:
Tężec – przyczyny, objawy, leczenie, szczepienie przeciw tężcowi
Jak się goi rana cięta?
Rany cięte z reguły goją się dobrze, a ryzyko infekcji (po odpowiednim oczyszczeniu i dezynfekcji) jest stosunkowo niewielkie. Drobne rany często goją się nawet w ciągu 1–2 tygodni, nie pozostawiając po sobie żadnych śladów. Głębokie rany cięte mogą wymagać dłuższego czasu gojenia. W ich przypadku ryzyko powstania w miejscu urazu blizny jest również o wiele większe – zwłaszcza jeżeli nie zostały one prawidłowo zszyte i zaopatrzone.
W celu przyspieszenia procesu gojenia warto zadbać o odpowiednie, regularnie zmieniane opatrunki i prawidłową higienę rany.
