Lekarze pracujący w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym niejednokrotnie spotykają się w swojej praktyce z ranami postrzałowymi, choć jest to typowo domena tak zwanej medycyny wojskowej. Co to za rodzaj rany i czym się on charakteryzuje? Jakie powinno być postępowanie w przypadku rany postrzałowej? Dowiedzmy się więcej na ten temat.
Rana postrzałowa – rodzaje, pierwsza pomoc, rokowania
Spis treści
Rana postrzałowa – co to jest?
Rana postrzałowa (vulnus sclopetarium) to rodzaj rany, wynikający z działania pocisków, wystrzelonych z broni palnej. Jednak nie tylko. Ten rodzaj rany może powstawać także na skutek działania innej broni wojennej – mowa tutaj o bombach i minach. Taka rana może mieć różne właściwości. Wyróżniamy bowiem:
- rany postrzałowe o charakterze przestrzałowym – mają swój wlot, kanał rany oraz otwór wylotowy;
- rany postrzałowe o charakterze ślepym – mają wlot oraz kanał rany, ale nie wyróżniamy otworu wylotowego;
- rany postrzałowe o charakterze rykoszetującym – cechują się tym, że pocisk może odbić się od twardej struktury – na przykład od kości, przez co zmienia kierunek. Pocisk może opuścić ciało, ale może również w nim pozostać, wtedy nie wyróżniamy otworu wylotowego.
Należy mieć świadomość, iż mimo tego, że otwór wlotowy i wylotowy może wydawać się nam niewielkich rozmiarów, to zniszczenia, jakie pocisk wyrządza w organizmie, są o wiele większe i zależą one od energii kinetycznej, jaka jest przekazywana tkankom organizmu. Co to dokładnie znaczy? Energia kinetyczna pocisku zależy od prędkości i masy, więc im większa jest prędkość pocisku i jego masa, tym większe będą uszkodzenia tkanek przez niego powodowane.
Przeczytaj też: Na czym polega gojenie ran przez ziarninowanie?
Rodzaj pocisku a wygląd rany
Pociski dzielimy na tak zwane pociski szybkie oraz pociski wolne (tak zwane pistolety = broń krótka). To jak wygląda rana, zależy także od rodzaju pocisku. Rany postrzałowe pistoletowe są najczęściej ranami ślepymi. Warto w tym miejscu wspomnieć też o tym, że wszystkie rany postrzałowe uważane są pod względem mikrobiologicznym za rany zakażone. Do wnętrza tkanek wraz z pociskiem wprowadzane są między innymi strzępki ubrań, ale także piach czy fragmenty spalonego prochu strzelniczego. Pociski szybkie mogą zmieniać wielokrotnie kierunki swojego lotu, dlatego miejsce wyjścia może być w zupełnie innym miejscu (na przykład po tej samej stronie ciała, co miejsce wlotu).
Rana postrzałowa – poważne zagrożenie życia
Należy wyraźnie podkreślić, że rany postrzałowe mogą być dla pacjenta bezpośrednim zagrożeniem życia. Mogą być bowiem przyczyną rozległego krwotoku wewnętrznego w sytuacji, gdy zostanie uszkodzone duże naczynie tętnicze czy serce. Nagła utrata dużej ilości krwi prowadzi do wstrząsu krwotocznego.
Co więcej, rany postrzałowe mogą prowadzić do poważnych zaburzeń wentylacji, ponieważ może dojść do wygenerowania odmy opłucnowej (odmy otwartej lub prężnej), a także do niedrożności dróg oddechowych, czy też powstania rozległego krwiaka. Odmą opłucnową nazywamy obecność powietrza w obrębie jamie opłucnej, które przedostaje się do niej na skutek uszkodzenia płuc lub urazu ściany klatki piersiowej.
Ponadto, rana postrzałowa może wiązać się z powstaniem poważnego urazu mózgu, co również może bezpośrednio prowadzić do zgonu pacjenta.
To też może Cię zainteresować: Gojenie rany przez rychłozrost
Rana postrzałowa – postępowanie
Jak w każdym przypadku udzielania pierwszej pomocy, również w sytuacjach, gdy mamy do czynienia z ranami postrzałowymi, musimy pamiętać o najważniejszym – sprawdzeniu bezpieczeństwa otoczenia. Jeżeli sami w danym przypadku możemy ulec postrzałowi, to zdecydowanie nie pomożemy naszemu poszkodowanemu.
Po upewnieniu się, że jest bezpiecznie, w pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy poszkodowany reaguje. Możemy w tym celu lekko potrząsnąć poszkodowanego za ramiona i głośno zapytać, czy nas słyszy. Jeżeli pacjent nie reaguje, a po sprawdzeniu oddechu uznajemy, że nie oddycha, należy natychmiast rozpocząć resuscytację krążeniowo oddechową (najważniejszy w tym przypadku jest masaż zewnętrzny serca zgodnie z wytycznymi pierwszej pomocy). Nie możemy zapomnieć o jak najszybszym wezwaniu pomocy medycznej (telefon 112). Warto poprosić kogoś o pomoc, szczególnie gdy poszkodowany potrzebuje resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
Należy również starać się zahamować krwotok z rany. Jeżeli wystaje z niej jakiś przedmiot – nie powinniśmy go wyciągać. Usunięcie takiego przedmiotu może nasilić utratę krwi i szybko doprowadzić do wykrwawienia się. W przypadku, gdy obecny jest przedmiot, należy całość zabezpieczyć jałowym opatrunkiem, tak aby przedmiot ten nie ulegał przemieszczeniu.
Zobacz też: Broń biologiczna – rodzaje
Jeżeli w ranie nie znajduje się żaden przedmiot, a obecny jest krwotok, to należy jak najszybciej zatamować go za pomocą opatrunku, a jeśli nie posiadamy takiego wyposażenia – możemy posłużyć się ręcznikiem czy kawałkiem materiału z odzieży. Aby zatamować krwotok z wykorzystaniem materiału, należy silnie ucisnąć ranę. Jeżeli rana znajduje się na kończynie dolnej lub górnej powinno się unieść tę kończynę powyżej poziomu serca, co ograniczy utratę krwi.
W sytuacji, gdy opatrunek czy materiał, który wykorzystaliśmy do zatamowania krwawienia przesiąknie, to nie powinno się go usuwać, lecz powinniśmy dołożyć następne warstwy opatrunku / materiału. Dlaczego tak powinno się postępować? Usunięcie zakrwawionego materiału naraża ranę na infekcje.
Przeczytaj również: Czy jest wstrząs hipowolemiczny?
Rana postrzałowa kończyny często wiąże się z równoczesną obecnością złamania kości, dlatego warto pamiętać o odpowiedniej stabilizacji kończyn pacjenta. Niezwykle ważne jest również utrzymanie ciepłoty ciała poszkodowanego – możemy okryć go kocem, ubraniem lub przeznaczoną do tego folią termoizolacyjną.
Rany postrzałowe kojarzone są przede wszystkim z działaniami wojennymi i zdecydowanie są domeną lekarzy wojskowych, jednak obecnie coraz więcej osób posiada w swoim domu broń, co z pewnością przyczyni się do większego rozpowszechnienia tego rodzaju urazów.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- B. Kwintal, Pierwsza pomoc. Rany kłute i postrzałowe – jak pomóc poszkodowanemu? Instytut CZMP, Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Ratunkowego, Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki. [dostęp online].
Opublikowano: 28.04.2022;
Oceń:
3.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Banaszczyk
Lekarz
Lekarka w trakcie specjalizacji z dermatologii i wenerologii. Absolwentka kierunku lekarskiego Collegium Medicum w Bydgoszczy, UMK w Toruniu. Jest autorką publikacji medycznych dotyczących między innymi choroby Hashimoto oraz łuszczycy i jej leczenia. Ponadto, tworzy artykuły popularnonaukowe skierowane do pacjentów.
470
Komentarze i opinie (2)
opublikowany 09.12.2022
opublikowany 17.10.2023