Stopa okopowa – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest stopa okopowa?

Stopa okopowa, inaczej zanurzeniowa lub immersyjna, to lokalne uszkodzenie nieodmrożeniowe, obejmujące stopy. To zespół objawów chorobowych spowodowany długotrwałym działaniem wilgoci i niemożliwością wyschnięcia stóp, m.in. przez niską temperaturę powietrza.

Początki jej diagnostyki to czas I wojny światowej, a dokładniej zima 1914 roku. Wtedy to wielu żołnierzy walczących na froncie doświadczyło tragicznych w skutkach powikłań stopy okopowej. Szacuje się, że jej ofiarą padło około 77 000 tysięcy, głównie po stronie brytyjskiej.

Jakie są przyczyny stopy okopowej? W jaki sposób powstaje stopa okopowa?

Warunkiem koniecznym do powstania stopy okopowej jest długotrwała wilgoć w połączeniu z niską temperaturą powietrza, mieszczącą się w przedziale od 0 do 10 stopni Celsjusza. Stopa okopowa powstaje przez trwające powyżej 24 godzin narażenie na wilgoć i zimno.

Wpływ oddziaływania zimna na kończyny dolne obejmuje skurcz oraz ograniczony dopływ krwi do naczyń włosowatych, które zostają niejako odcięte od krążenia ogólnego. Tworzy się w nich zastój i dochodzi do tworzenia się zakrzepów krwi.

Przyczynami tego schorzenia są:

• utrzymująca się przez dłuższy czas wilgoć, która uniemożliwia wyschnięcie stóp, spowodowana np. brodzeniem w wodzie lub błocie czy mokrymi butami i skarpetami;
• niskie temperatury, od 0 do 10 stopni Celsjusza;
• nadmierna potliwość stóp;
• przeciążenie kończyn dolnych przez nadmierny wysiłek fizyczny;
• długotrwały ucisk np. od chodzenia w za ciasnych butach;
• niedokrwienie w obrębie stopy.

Zmiany mogą dotyczyć całej stopy lub ograniczyć się do palców. Ryzyko wystąpienia stopy okopowej zwiększają choroby metaboliczne, np. cukrzyca, czy cywilizacyjne, takie jak otyłość oraz choroby układu krążenia.

Czytaj również: Śmierdzące stopy – przyczyny, preparaty, domowe sposoby na śmierdzące skarpety

Objawy stopy okopowej

Pierwsze objawy stopy okopowej to ograniczenie przepływu krwi, zaczerwienienie i odrętwienie. Następnie pojawia się obrzęk stopy. W trzeciej fazie następuje wysuszenie skóry, jej przekrwienie i silny ból stopy. Do tego mogą jeszcze pojawić się pęcherze, pęknięcia skóry stopy, owrzodzenia oraz nawracające zakażenia. Skóra stopy stopniowo zmienia barwę z ciemnoróżowej na siną.

Stopę okopową charakteryzują też: swędzenie, mrowienie, nadwrażliwość na zmienne temperatury i tarcie oraz drętwienie. Na skutek przedłużających się niekorzystnych dla stóp warunków można zaobserwować stopniową utratę wrażliwości na bodźce, która jest już sygnałem uszkodzenia nerwów.

Powikłania stopy okopowej

Pozornie wydaje się, że mokre stopy nie są specjalnie groźne, w rzeczywistości jednak przedłużający się stan wilgoci może być tragiczny w skutkach. Do powikłań stopy okopowej należą:

• rozprzestrzenianie się stanów zapalnych;
• owrzodzenia, zgorzel, a nawet utrata tkanki;
• brak możliwości chodzenia na schorowanej stopie;
• nieodwracalne uszkodzenia tkanek, a także nerwów stopy i naczyń krwionośnych w jej obrębie;
• amputacja stopy.

W skrajnych przypadkach to nieleczone schorzenie może doprowadzić do poważnych konsekwencji takich jak gangrena, martwica rozpływna stóp, a także do amputacji kończyn dolnych.

Czytaj również: Kostka Arkady – co to jest? Wskazania, przeciwwskazania, przebieg zabiegu, czy boli?

Jak nie dopuścić do pojawienia się stopy okopowej?

Do zasad profilaktyki stopy okopowej należą:

• utrzymywanie stóp i butów w suchości i czystości;
• częsta zmiana skarpet, co najmniej co 8 godzin;
• szybkie leczenie wszelkich ran i stanów zapalnych, powstałych na stopach;
• stosowanie dedykowanych kosmetyków, zapobiegających poceniu w przypadku tendencji do nadmiernej potliwości stóp;
• używanie talku do stóp;
• spanie bez skarpetek i butów w celu umożliwienia wysuszenia stóp;
• noszenie wyłącznie dopasowanego obuwia – buty nie mogą być zbyt ciasne.

Leczenie stopy okopowej

Choroba stopy okopowej wymaga jak najszybszego leczenia. W początkowych stadiach wystarczy leczenie domowe, natomiast w późniejszych konieczne będzie udanie się do lekarza, a nawet opieka szpitalna.

Sposób leczenia przypomina terapię odmrożeń . Na początku najważniejsze jest, aby dokładnie oczyścić i osuszyć wilgotną skórę. Następnie zaleca się założyć jałowy opatrunek. Pozycja, w jakiej powinien leżeć chory, zakłada trzymanie nóg powyżej tułowia, w celu zapobiegania powstawaniu obrzęków. W przypadku doznań bólowych można stosować ibuprofen, który nie dość, że złagodzi ból, to jeszcze zadziała przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo.

Czego nie wolno robić?

Aby nie dopuścić do pogorszenia stanu osoby, która ma problem ze stopą okopową, nie wolno przerywać ciągłości pęcherzy ani masować skóry, na której widoczne są zmiany chorobowe. Zakazane jest także gwałtowne ogrzewanie stóp za pomocą termoforu, butelek z gorącą wodą czy kaloryfera. Nie powinno się też nacierać ich śniegiem ani smarować żadnymi substancjami, bez porozumienia z lekarzem, w tym alkoholem, którego nie należy także pić. Ponadto w przypadku uszkodzenia podeszwy stóp zaleca się unikanie chodzenia.

Czytaj również: Czerwone plamy na nogach – jakie są przyczyny, co oznaczają, jak się ich pozbyć i leczyć?