Egzema (eczema) to zapalenie skóry. Występuje w postaci wyprysku atopowego, wyprysku kontaktowego lub łojotokowego. Charakterystycznym objawem egzemy jest uporczywe swędzenie skóry oraz zmiany w formie wykwitów – grudek, bąbli, wysypki. Występują na dłoniach, twarzy i innych częściach ciała. Przyczyną zmian skórnych jest reakcja na alergeny, choć choroba może mieć podłoże niealergiczne. W leczeniu stosuje się maści, leki doustne i domowe sposoby.
Egzema – przyczyny, objawy, leczenie, domowe sposoby na wyprysk
Spis treści
- Co to jest egzema i jakie są przyczyny wyprysku?
- Atopowe zapalenie skóry – egzema u dzieci i dorosłych
- Wyprysk kontaktowy – egzema na twarzy, głowie, rękach, nogach
- Wyprysk łojotokowy – zapalenie skóry z łojotokiem
- Egzema na dłoniach jako choroba zawodowa
- Jak rozpoznać, czy to egzema?
- Domowe sposoby leczenia egzemy
- Maść na egzemę i inne leki
Co to jest egzema i jakie są przyczyny wyprysku?
Egzema jest potoczną, spolszczoną nazwą wyrazu pochodzenia łacińskiego eczema, które oznacza wyprysk. Obecnie egzemą określa się kilka chorób skóry objawiających się powierzchownym stanem zapalnym skóry. Wyprysk może mieć zarówno podłoże alergiczne, jak również niealergiczne, a łagodzenie jego objawów staje się dla chorych niekiedy bardzo uciążliwe.
Wyprysk przyjmuje postać grudki lub bąbla. Wokół takich zmian skóra jest czerwona, połyskująca, niekiedy wygląda jak oglądana przez szkło powiększające, dodatkowo wykwity skórne swędzą. Najczęściej obserwuje się u pacjentów egzemę na dłoniach, na twarzy, w tym na powiekach, łokciach i nogach. Najbardziej narażonymi na wystąpienie zapalenia skóry są osoby z obciążeniem genetycznym atopii, czyli z predyspozycją do nadmiernej odpowiedzi na liczne alergeny. Zwykle osoba chora na egzemę ma w rodzinie jedną bądź więcej osób z podobnym problemem, stąd istotny jest dokładny wywiad z pacjentem przeprowadzany przez doświadczonego lekarza. Schorzenie może ujawnić się na każdym etapie życia, obserwuje się egzemę u dzieci i u osób dorosłych.
Przeczytaj: Krostki na twarzy – co może je powodować?
Wyprysk to objaw, który jest wspólnym mianownikiem kilku chorób, a ich rozróżnienie i postawienie odpowiedniej diagnozy staje się niekiedy bardzo trudne. Poniżej przedstawiono kilka najważniejszych i najczęściej występujących przyczyn swędzących zmian skórnych mających wygląd egzemy.
To też może Cię zainteresować: Co może być przyczyną pojawienia się krost na głowie?
Atopowe zapalenie skóry – egzema u dzieci i dorosłych
Atopowe zapalenie skóry ma największy związek z atopią, a więc genetycznie uwarunkowaną nadmierną odpowiedzią immunologiczną na obecne w środowisku alergeny. U osób zdrowych są one rozpoznawane i skutecznie zwalczane przez układ odpornościowy, a chorzy dotknięci atopowym zapaleniem skóry, po kontakcie z alergenem, mają „wysyp” zmian skórnych.
Zmienione chorobowo powierzchnie skóry atopowej wyglądają różnie, w zależności od wieku człowieka. U dorosłych lokalizują się głównie na powierzchniach zgięciowych stawów – łokci, kolanach, pojawia się też egzema na powiekach, twarzy i szyi. Skóra jest zaczerwieniona z licznymi grudkami oraz pęcherzykami, błyszczy się i swędzi. Naskórek, w wyniku ciągłego drapania, staje się zgrubiały i wygląda jakby oglądany przez szkło powiększające. Ponadto, włosy pacjenta są suche i łamliwe, a paznokcie od ciągłego pocierania skóry wyglądają jak polakierowane
W atopowym zapaleniu skóry u niemowląt widoczna jest przede wszystkim egzema na twarzy (krostki i wypryski na czole i policzkach) oraz na owłosionej skórze głowy. Egzema u dzieci z AZS po okresie niemowlęcym lokalizuje się przede wszystkim w zgięciach łokci i w dołach podkolanowych, jednak w wielu przypadkach obserwuje się dodatkowo wysypkę na rękach, nogach, karku, nadgarstkach.
Przebieg wyprysku endogennego jest długotrwały, z ciągłymi nawrotami i remisjami. Nawrót choroby może wywołać każdy alergen z otoczenia – jedzenie, kurz, kosmetyk.
Przeczytaj: Brązowe plamy na skórze – jakie mogą być przyczyny?
Wyprysk kontaktowy – egzema na twarzy, głowie, rękach, nogach
Wyprysk kontaktowy to najczęstsza postać wyprysku. Może być wywołana reakcją alergiczną, ale także działaniem drażniącym substancji i nazywany jest wtedy wypryskiem kontaktowym niealergicznym. Zmiany skórne są podobne jak w innych postaciach egzemy. Pojawiają się liczne grudki i pęcherzyki, które dają uczucie swędzenia. Lokalizacja wyprysku kontaktowego zależy od styczności substancją wywołującą wyprysk.
- Przyczyną egzemy na głowie może być stosowanie farb, odżywek i innych kosmetyków do włosów.
- Egzema na twarzy pojawia się po kontakcie z nieodpowiednio dobranymi kosmetykami do golenia i pielęgnacji ina twarzy.
- Egzema na uszach może powstawać w odpowiedzi na drażniące działanie materiałów, z których zrobione są kolczyki lub oprawki okularów.
- Zmiany skórne na tułowiu, rękach, nogach występują najczęściej po kontakcie z substancjami, takimi jak barwniki odzieży, materiały ubrań, chrom oraz metale noszonych ozdób i guzików, sztuczne włókna rajstop.
Substancjami drażniącymi mogącymi wywołać niealergiczny wyprysk kontaktowy są także środki czyszczące i piorące.
Zobacz też: Wysypka na nogach – jakie są przyczyny krostek na nogach?
Wyprysk łojotokowy – zapalenie skóry z łojotokiem
Wyprysk łojotokowy jest to rodzaj egzemy o podobnej przyczynie jak we wszystkich powyższych. Zmiany skórne w przebiegu wyprysku łojotokowego jednak się różnią. Wykwity występują w postaci łuszczących się żółtych lub brązowych plam na skórze z możliwym rumieniem wokół zmienionego zapalenie miejsca. Wykwity pojawiają się w miejscach o nasilonym łojotoku i narażonych na drażnienie. Najczęściej widoczne są na owłosionej skórze głowy, jednak na wystąpienie egzemy narażone są także okolice zauszne, twarz (okolice brwi i fałdów nosowo-policzkowych).
Łojotokowe zapalenie skóry u dzieci przebiega łagodniej niż u dorosłych, jednak w obydwu przypadkach, jak w każdym rodzaju egzemy, pojawia się uporczywe swędzenie skóry. U niektórych pacjentów choroba może przybrać postać uogólnioną, atakując cały obszar ciała. Mówimy wówczas o erytodermii. W trakcie długotrwałej choroby dochodzi najczęściej do przerzedzenia włosów oraz brwi.
To też może Cię zainteresować: Swędząca wysypka na rękach – przyczyny, leczenie
Egzema na dłoniach jako choroba zawodowa
Egzema dłoni częściej występuje, które, z racji wykonywanego zawodu, narażają skórę tych okolic na ciągły kontakt z alergenami i czynnikami drażniącymi. W istocie widoczny jest tu związek z alergią kontaktową, przy czym zmiany pojawiają się przede wszystkim na grzbietowej części dłoni i zewnętrznej powierzchni palców. W przypadku kontaktu z substancjami lotnymi obserwuje się egzemę twarzy, jednak ma to miejsce o wiele rzadziej.
Egzema zdjęcia, egzema na dłoniach
Tego typu wyprysk alergiczny może wystąpić u fryzjerek i kosmetyczek na co dzień narażających na potencjalne alergeny zawarte w środkach pielęgnacyjnych. W grupie podwyższonego ryzyka są także osoby sprzątające, zmywające naczynia, a także mechanicy, budowlańcy, pracownicy opieki medycznej. Podstawą profilaktyki wystąpienia swędzącej wysypki na dłoniach i zaostrzania istniejących zmian powinno być w tych przypadkach używanie do brej jakości rękawic ochronnych.
Jak rozpoznać, czy to egzema?
Postawienie diagnozy odpowiedniego rodzaju egzemy opiera się głównie na prześledzeniu istniejących zmian skórnych. Ważna w tym przypadku jest ich lokalizacja, charakter (grudka, krostka, pęcherzyk) oraz rodzaj ewentualnej wydzieliny na ich powierzchni, a także występowanie mniej lub bardziej nasilonego świądu skóry.
Często pomocne w ustaleniu, czy to egzema, jest dokładne prześledzenie chorób w rodzinie i określenie predyspozycji do atopii. Szacuje się, że dziecko, u dziecka którego oboje rodziców mają cechy atopii, ryzyko wystąpienia egzemy wynosi ok. 60–80. W przypadku podejrzenia, że przyczyną egzemy jest alergia, proponuje się wykonanie alergicznych testów skórnych. Niestety w wielu przypadkach nie udaje się określić czynnika alergizującego.
Przeczytaj też: Mydło z Aleppo – jakie ma właściwości?
Domowe sposoby leczenia egzemy
Terapia zmian skórnych w przebiegu wyprysku i atopowego zapalenia skóry powinna być konsultowana ze specjalistą chorób skóry, który będzie w stanie określić nasilenie zmian i dopasować terapię do pacjenta.
Leczenie egzemy zaczyna się od zmiany stylu życia i używanych kosmetyków do codziennej pielęgnacji skóry. Przy egzemie kosmetyki powinny być hipoalergiczne dla skóry wrażliwej, które nie podrażnią zaczerwienionej i swędzącej miejscami powierzchni naskórka. W domowym leczeniu egzemy sprawdzą się również odpowiednie emulsje nawilżające na suche, popękane i zaczerwienione miejsca, które pokrywając je cienką warstwą zabezpieczą przed kolejnymi uszkodzeniami i złagodzą świąd.
Obecnie na rynku dostępna jest także odzież z odpowiedniej tkaniny o właściwościach łagodzących świąd i poprawiających wygląd skóry u osób z problemem egzemy. Materiał to wysokooczyszczony jedwab z właściwościami antybakteryjnymi, który jest niezwykle delikatny dla podrażnionych chorobą miejsc.
Terapia miejscowa i ogólnoustrojowa egzemy zależy od odpowiedniego rozpoznania. Należy zatem pamiętać, że leczenie jakichkolwiek zmian na własną rękę może być nieskuteczne oraz przynieść więcej szkód niż korzyści. Najważniejszym elementem terapii jest odpowiednia konsultacja dermatologa i okresowe kontrole.
Maść na egzemę i inne leki
Poza kosmetykami do pielęgnacji, niektórzy pacjenci wymagają leczenia farmakologicznego. Do leków na egzemę wspomagających terapię atopowego zapalenia skóry zalicza się leki przeciwhistaminowe, witaminę C, wapń, leki przeciwkininowe, a w cięższych przypadkach kortykosteroidy stosowane miejscowo. Zewnętrznie można stosować chłodząco-pielęgnacyjne maści ze sterydami.
Leczenie swędzącej skóry w egzemie, oprócz zwalczania alergii, może wymagać leków przeciwlękowych – hydroksyzyna, diazepam. Należy pamiętać, że mocy świąd i drapanie sprzyja mikrouszkodzeniom skóry, a to w konsekwencji jest przyczyną nadkażeń bakteryjnych, których pacjent powinien unikać, gdyż znacznie utrudniają leczenie.
W przypadku dużych zmian o charakterze złuszczania stosuje się także preparaty o właściwościach złuszczających, które pomagają usuwać obumarłe komórki naskórka. Kosmetyki te zawierają głównie kwas salicylowy, mocznik lub kwasy owocowe.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Lewandowska I., Wyprysk, czyli egzema jako jedna z najczęstszych chorób alergicznych skóry, pielegniarstwo.ump.edu.pl [online] http://www.pielegniarstwo.ump.edu.pl/uploads/2013/2/132_2_48_2013.pdf;
- Zalewska-Janowska, Błaszczyk: Choroby Skóry. Praktyka Lekarza Rodzinnego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009;
- Atopowe zapalenie skóry, Red. Nowicki, Roman J.,Oficyna Wydawnicza Medical Education sp. z o.o., 2017.
Opublikowano: 08.02.2018;
Oceń:
4.4
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Marta Sarnecka
Lekarz
lekarz w trakcie specjalizacji z pediatrii, absolwentka Wydziału Lekarskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, autorka publikacji w czasopismach medycznych tj. „Przegląd Lekarski”, „Aktualności Neurologiczne”. Szczególne zainteresowania: kardiologia, kardiologia inwazyjna.
12
Komentarze i opinie (6)
opublikowany 20.01.2019
opublikowany 01.02.2019
opublikowany 09.02.2019
opublikowany 22.04.2019
opublikowany 05.02.2019
opublikowany 24.06.2019