Oparzenie – czym jest i jak powstaje?
Oparzenie to tak naprawdę uszkodzenie skóry, a w poważniejszych przypadkach – uszkodzenie tkanek położonych pod nią. Powstaje, gdy coś – najczęściej gorącego – działając bezpośrednio na tkanki naszego ciała, prowadzi do ich uszkodzenia. Wymienia się 5 rodzajów oparzeń ze względu na ich przyczynę:
Oparzenia termiczne – obejmują one uszkodzenia tkanek związane z działaniem ekstremalnych temperatur (gorących lub zimnych).
Oparzenia elektryczne – występują, gdy prąd o odpowiednio wysokim napięciu i natężeniu uszkadza komórki. Prąd elektryczny wytwarza również ciepło i generuje powstanie oparzeń termicznych.
Oparzenia przez tarcie – powstają, gdy coś trze o ciało na tyle mocno, że prowadzi to do wytworzenia ciepła.
Oparzenia radiacyjne – gdy różne rodzaje promieniowania (np. promieniowanie UV, gdy mają miejsce oparzenia słoneczne) uszkadzają komórki i tkanki.
Oparzenia chemiczne – dotyczą sytuacji, gdy substancja chemiczna – zasadowa lub kwasowa – ma kontakt z naszymi tkankami i prowadzi do ich uszkodzenia.
Oparzenie wiążę się z bardzo konkretnymi objawami, których natężenie zależy od jego stopnia. Do typowych objawów oparzeń zalicza się:
Ból – dotyczy tylko oparzeń I i II stopnia. Oparzenia o wyższym stopniu zaawansowania nie bolą, ponieważ uszkodzeniu ulegają zakończenia nerwowe i nie ma możliwości przewiedzenia bodźców bólowych.
Zmianę wyglądu i tekstury skóry – w zależności od stopnia oparzenia mogą się pojawić: pęcherze, łuszczenie, a w ciężkich przypadkach – skóra może się stać twarda, woskowa.
Zmiana koloru skóry – również w zależności od stopnia oparzenia skóra może być: zaczerwieniona, popielata, szara, a nawet zwęglona.
Oparzenia, szczególnie te nieleczone, wiążą się z licznymi powikłaniami – od drobnych pozostających raczej w sferze estetyki do poważnych zagrażających życiu. Niektóre z najczęstszych powikłań to:
Zakażenia – uszkodzona skóra traci naturalną barierę ochronną przed wnikaniem patogenów, co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zakażenia.
Blizny – bardziej rozległe oparzenia obejmujące większą powierzchnię ciała mogą nie goić się tak łatwo i pozostawiać czasami oszpecające blizny.
Odwodnienie lub wstrząs z powodu utraty płynów.
Powstający obrzęk może generować nadmierny ucisk na głębsze tkanki, m.in. naczynia krwionośne, i prowadzić do utrudnienia przepływu krwi, przez co może powstać całkowita martwica tkanek.
Trudności związane z oddychaniem.
Hipotermia – uszkodzona skóra znacznie gorzej pełni funkcję termoizolacji.
Niewydolności wielu narządów.
Teraz skupimy się na dokładnym opisie poszczególnych stopni oparzeń, aby rozpoznanie ich nie stanowiło już problemu.
Przeczytaj również:

Choroba pielgrzyma – zapobieganie, objawy, przyczyny i leczenie asfaltówki
Jak wyglądają oparzenia I stopnia?
Oparzenia I stopnia to najłagodniejszy typ oparzeń. Po wygojeniu takie oparzenia znikają bez trwałych zmian czy ubytków skóry.
Dochodzi jedynie do uszkodzenia naskórka, który jest najbardziej zewnętrzną warstwą skóry.
Związane są jedynie z zaczerwienieniem i lekkim obrzękiem skóry w miejscu działania czynnika uszkadzającego. Mogą się pojawić silne dolegliwości bólowe i uczucie pieczenia na powierzchni oparzenia. Nie wymagają pomocy lekarza i można je leczyć samemu, gdyż są to oparzenia lekkie.
Jak wyglądają oparzenia II stopnia?
Oparzenie II stopnia obejmuje pośrednią grubość skóry – naskórek i część skóry właściwej, która znajduje się zaraz pod naskórkiem. Mogą być bardziej bolesne niż oparzenia I stopnia i wymagają więcej czasu do pełnego wygojenia. Ich charakterystycznym objawem jest pojawienie się pęcherzy wypełnionych przezroczystym płynem w miejscu uszkodzenia skóry. Dodatkowo skóra może być intensywnie zaczerwieniona, obrzęknięta, a jej powierzchnia – wilgotna i błyszcząca. Dodatkowo II stopień oparzeń obejmuje dwa podtypy: IIA, czyli poparzenie powierzchowne i IIB, czyli poparzenie głębokie. Podtyp IIA może się wygoić samoistnie, zwykle w ciągu maksymalnie 2 tygodni, bez powstania blizny. Natomiast podtyp IIB jest bardziej rozległy – może wymagać pomocy lekarskiej i w wyniku jego wygojenia może się pojawić blizna.
Przeczytaj również:

Wyprysk alergiczny – co to, jak wygląda? Rodzaje, przyczyny. Jak leczyć?
Jak wyglądają oparzenia III stopnia?
Oparzenia III stopnia obejmują pełną grubość skóry – naskórek i całą skórę właściwą. W przypadku tego typu oparzeń paradoksalnie pacjent nie odczuwa bólu, ponieważ doszło do uszkodzenia zakończeń nerwowych, które odpowiadają za przesył informacji bólowych do mózgu. Skóra jest twarda, sztywna, woskowa i sucha, widoczne mogą być też obszary martwicy. Może przybrać kolor biały, brunatny lub stać się zwęglona. Oparzenia tego typu zawsze wymagają pilnej interwencji medycznej, często leczenia w szpitalu, a nawet przeszczepu skóry. Są to oparzenie głębokie, a niezgłoszenie się do lekarza może się wiązać z poważnymi powikłaniami, takimi jak zakażenia i utrata funkcji kończyny.
Jak wyglądają oparzenia IV stopnia?
Najcięższy typ oparzeń to oparzenia IV stopnia, ponieważ dotyczą nie tylko warstw skóry, ale mogą sięgać znacznie głębiej.
Uszkodzone mogą zostać: mięśnie, ścięgna, kości, a nawet istotne dla życia narządy wewnętrzne. Tak samo jak w przypadku oparzenia III stopnia pacjent nie odczuwa bólu z powodu uszkodzenia nerwów.
Ciało najczęściej jest czarne, mocno zwęglone, obecna jest rozległa martwica tkanek i widoczne mogą być struktury wewnętrzne, np. kości. Niezbędna jest natychmiastowa zaawansowana pomoc medyczna, najczęściej długi pobyt w szpitalu, liczne interwencje chirurgiczne i – po wygojeniu uszkodzeń – długotrwała rehabilitacja.
Pierwsza pomoc przy oparzeniu
Pierwsza pomoc przy oparzeniach – szczególnie tych niezagrażających życiu – to szybko złagodzić ból i ograniczyć rozległość uszkodzeń. Poniżej wymienione zostaną zasady, których należy przestrzegać, aby niesiona przez nas pomoc była odpowiednia i bezpieczna.
W celu ograniczenia uszkodzeń natychmiast odsuń osobę od źródła ciepła, jednak pamiętaj przy tym również o własnym bezpieczeństwie!
Zdejmij wszystkie ubrania i całą biżuterię znajdujące się w pobliżu poparzonego obszaru ciała, potem – w wyniku obrzęku tkanek ich ściągnięcie może być utrudnione. Nie odrywaj niczego, co przykleiło się do skóry.
Schłodź oparzone miejsce, trzymając je pod chłodną (NIE ZIMNĄ) bieżącą wodą przez ok. 10–20 min. Jeżeli oparzenie dotyczy, np. twarzy i nie jest to możliwe, przyłóż chłodny, mokry kompres. Nie stosuj lodu ani nie trzymaj zbyt długo kończyny pod chłodną wodą, ponieważ zbyt niska temperatura może zwiększyć uszkodzenia.
Zabezpiecz miejsce oparzenia czystym, jałowym opatrunkiem. Zawin go luźno, aby nie powodować zbyt dużego nacisku na uszkodzenie. Bandaż chroni poparzona skórę i pomaga zachować ją w czystości, co zmniejsza ryzyko wdania się zakażenia.
Jeżeli pojawią się pęcherze – NIE przebijaj ich. Powstające pęcherze to naturalna ochrona uszkodzonych tkanek przed infekcją.
W razie potrzeby zastosuj dostępne bez recepty doustne leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol czy ibuprofen. Małe, niegroźne oparzenia możesz również smarować maściami lub żelami przeznaczonymi do łagodzenia bólu po oparzeniu.
Poważniejsze oparzenia wymagają fachowej pomocy medycznej, której nie należy odwlekać. Należy jak najszybciej zgłosić się na szpitalny oddział ratunkowy lub zadzwonić po zespół ratownictwa medycznego, jeżeli: miały miejsce oparzenia chemiczne lub oparzenia elektryczne, oparzenie zajmuje duży obszar ciała lub jest głębokie, w wyniku oparzenia skóra jest biała lub doszło do jej zwęglenia, oparzenie obejmuje obszar twarzy, szyi, dłoni, stóp, stawów lub narządów płciowych; oparzenie dotyczy dziecka poniżej 10. roku życia lub osoby starszej.
Jakie leki i maści na oparzenie?
W leczeniu oparzeń – szczególnie łagodnych I i II stopnia – istotną rolę w łagodzeniu bólu i przyspieszeniu regeneracji tkanek oraz przyspieszeniu procesu gojenia grają preparaty do stosowania miejscowego na uszkodzoną skórę. Najczęściej polecane są przez lekarzy i farmaceutów środki zawierające: pantenol, aloes, alantoinę, witaminę A i E oraz srebro, które ma działanie antybakteryjne.