Wyprysk alergiczny – co to jest?
Wyprysk alergiczny – zwany również egzemą alergiczną – to przewlekła choroba zapalna skóry. Może dotyczyć osoby w każdym wieku – od niemowlęcia do osoby dorosłej. Jest spowodowana najczęściej przez bezpośredni kontakt organizmu z alergenem, czyli substancją, która wywołuje u osoby predysponowanej reakcję nadwrażliwości organizmu. Alergenem tym mogą być między innymi jony metali czy inne substancje chemiczne. Jest to reakcja nadwrażliwości typu opóźnionego, oznacza to, że objawy skórne pojawiają się dopiero po upływie od kilkunastu godzin do kilku dni od kontaktu z substancją uczulającą.
Wyprysk alergiczny jest zaliczany do tzw. kontaktowych zapaleń skóry – czyli takich, które występują na skutek bezpośredniego zetknięcia się skóry z alergenem. Do tej grupy zalicza się również wyprysk kontaktowy alergiczny z podrażnienia, który może dotyczyć każdego po ekspozycji na substancję uszkadzającą naskórek (np.: detergentem, kwasem, mocnymi środkami czyszczącymi). Jest to główna różnica pomiędzy nim a egzemą alergiczną, ponieważ ta druga wystąpi tylko u osób uczulonych.
Objawy alergii kontaktowej – zmiany skórne
Obraz wyprysku alergicznego może być zmienny w zależności od: czasu trwania kontaktu z czynnikiem drażniącym, lokalizacji zmian oraz czasu trwania obecnych już objawów. W początkowym etapie może się pojawić zaczerwienienie i obrzęk skóry w miejscu kontaktu z alergenem. Następnie tworzą się drobne pęcherzyki, które mogą pęknąć i tworzyć sączące nadżerki. Skóra w tej lokalizacji staje się bardzo swędząca, piekąca i często bolesna. Niestety drapanie się tylko jeszcze bardziej nasila obecne już podrażnienie oraz może powodować wtórne nadkażenie się zmian bakteriami zasiedlającymi skórę.
W sytuacji gdy występuje wyprysk przewlekły, czyli skóra ma długotrwały kontakt z czynnikiem uczulającym, może dojść do trwałych zmian, takich jak: suchość naskórka, łuszczenie się go oraz widoczne pogrubienie skóry. Mogą się również pojawić często bolące pęknięcia naskórka.
Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry zazwyczaj ogranicza się do miejsca kontaktu z alergenem, ale może rozszerzyć się poza obszar kontaktu lub stać się uogólnione. Najczęstsze miejsca, w których występuje wyprysk kontaktowy, to:
twarz, szyja i owłosiona skóra głowy,
usta, powieki i policzki,
dłonie, palce i ramiona,
okolice narządów płciowych,
pachy,
stopy i nogi.
Alergiczny wyprysk kontaktowy – przyczyny
Jeśli chodzi o przyczyny wyprysku kontaktowego alergicznego, to bezpośrednio jest nią reakcja nadwrażliwości typu opóźnionego, która występuje po narażeniu skóry na alergen. Mechanizm powstawania obejmuje nasze białe krwinki, czyli limfocyty, które rozpoznają alergen jako szkodliwy i uwalniają w odpowiedzi na niego przekaźniki chemiczne (tzw. cytokiny), które aktywują układ odpornościowy i powodują zapalenie skóry.
Dodatkowo warto wiedzieć, że:
wyprysk alergiczny powstaje głównie w wyniku kontaktu alergenu ze skórą, bardzo rzadko przyczyna może być wewnętrzna, np. związana z pożywieniem,
na alergen zapaleniem skóry reagują tylko osoby uczulone na niego, ta sama substancja będzie nieszkodliwa dla pozostałych osób,
rozwój wyprysku alergicznego wymaga wcześniejszego uczulenia, czyli pierwotnego kontaktu z alergenem. Wtedy układ odpornościowy uczy się rozpoznawać substancję jako obcą. Przy kolejnych kontaktach z nią dojdzie do reakcji zapalnej.
osoby aktualnie zmagające się z zapaleniem skóry mogły mieć kontakt z alergenem przez wiele lat, ale nie powodował on wtedy objawów,
nawet niewielki kontakt z określonymi substancjami chemicznymi uczulającymi może spowodować zapalenie skóry.
Najczęstsze alergeny kontaktowe powodujące egzemę alergiczną to:
nikiel zwarty np. w biżuterii;
chrom i kobalt;
substancje zapachowe zawarte w perfumach i artykułach gospodarstwa domowego;
klej w plastrach na rany;
barwniki w farbach do włosów i w ubraniach;
lateks obecny w rękawiczkach lateksowych i prezerwatywach;
akryl, który znajduje się w kosmetykach do paznokci;
maści miejscowo stosowane z antybiotykami;
niektóre rośliny.
Lista potencjalnych alergenów jest tak naprawdę nieskończenie długa, ponieważ praktycznie każda substancja na skutek bezpośredniego kontaktu skóry z nią może spowodować alergię kontaktową u niewielkiej liczby predysponowanych osób. Szczególnie narażone na rozwój wyprysku są osoby z: atopią, chorobami autoimmunologicznymi oraz pracujące w warunkach codziennego narażenia na środki chemiczne, np.: fryzjerzy, budowlańcy, sprzątaczki.
Jakie są objawy wyprysku alergicznego?
Objawy wyprysku alergicznego mogą mieć różne nasilenie - od delikatnie swędzącej wysypki po pękające pęcherze związane z silnymi dolegliwościami bólowymi. Do najczęstszych objawów należą:
świąd – często silne, uporczywe swędzenie skóry;
zaczerwienienie i obrzęk skóry;
pęcherzyki wypełnione płynem, często pękające i tworzące nadżerki;
powstawanie strupów;
suchość skóry i złuszczanie się skóry;
pogrubienie skóry i jej pęknięcia – szczególnie w fazie przewlekłej.
Objawy są widoczne z opóźnieniem – najczęściej po 24–72 godzinach od kontaktu z alergenem. Mają tendencję do nawrotów i zaostrzeń, jeżeli narażenie na czynnik uczulający nie zostanie przerwane.
Jak się leczy się wyprysk alergiczny? Leki i domowe sposoby
W leczeniu wyprysku kontaktowego alergicznego obejmuje eliminacje narażenia na alergen oraz redukcję objawów stanu zapalnego skóry. Kluczowe znaczenie ma tutaj zdefiniowanie czynnika uczulającego - dokładny wywiad i specjalistyczne badania, np. testy płatkowe wykonane u dermatologa lub alergologa mogą rozwiązać ten problem.
W farmakologicznym leczeniu wyprysku Leczenie farmakologiczne obejmuje:
Kortykosteroidy miejscowe – łagodzą stan zapalny i świąd.
Inhibitory kalcyneuryny – ich główne zastosowanie obejmuje zmiany na twarzy, ponieważ są delikatniejsze w działaniu.
Doustne leki przeciwhistaminowe – łagodzą świąd.
Antybiotyki miejscowe lub doustne – w przypadku nadkażenia bakteryjnego zmian poprzez drapanie.
Kortykosteroidy doustne – w przypadku ciężkich, nawracających zmian.
Domowe sposoby radzenia sobie z objawami wyprysku alergicznego to:
Unikanie kontaktu z alergenem – to najważniejszy i często najprostszy sposób leczenia, np. w sytuacji uczulenia na nikiel zawarty w biżuterii jedynym i najlepszym rozwiązaniem będzie zaprzestanie jej noszenia.
W przypadku uczulenia na konkretne substancje zawarte w kosmetykach – przed użyciem produktu zapoznaj się dokładnie z jego składem.
Jeżeli pracujesz w warunkach codziennego narażenia na środki chemiczne – stosuj odzież ochronną, np. rękawice.
Unikaj drapania i dbaj o krótko obcięte paznokcie, aby ograniczyć ewentualne uszkodzenie naskórka.
Stosowanie w pielęgnacji skóry kremów zawierających emolienty – zadbają o odpowiednie nawilżenie skóry i zapobiegną jej wysuszeniu.
Stosuj chłodne, mokre kompresy z naparu z rumianku lub siemienia lnianego – kilka razy dziennie przez 15–30 min.
Podczas gojenia się skóry staraj się unikać słońca.
Noś odzież z naturalnych, hipoalergicznych materiałów, np. z bawełny.
