Specyfika zespołu alfa-gal
Zespół alfa-gal (ang. Alpha-Gal Syndrome) to schorzenie, które charakteryzuje się występowaniem reakcji alergicznych po spożyciu czerwonego mięsa i innych produktów zawierających białka ssaków. Jest wywoływany wyłącznie przez niektóre gatunki kleszczy:
Lone Star (Amblyomma americanum),
Ixodes ricinus,
Ixodes holocyclus,
Amblyomma sculptum,
Haemaphilis longicornis.
Zespół alfa-gal po raz pierwszy został odkryty w 2009 roku. Okazało się, że kiedy specyficzny gatunkowo kleszcz żeruje na ssaku, cząsteczki oligosacharydu galaktozo-alfa-1,3-galaktozy – który występuje w komórkach większości ssaków (w tym świń, krów, kóz i baranów) – zostają w przewodzie pokarmowym pasożyta.
Jeżeli następnie ten sam pajęczak ugryzie człowieka, dochodzi do przekazania związku alfa-gal człowiekowi. Prowadzi to do odpowiedzi immunologicznej z udziałem przeciwciał IgE.
Zespół alfa-gal po raz pierwszy został opisany w 2008 roku w Stanach Zjednoczonych. Kolejne lata przyniosły zgłoszenia przypadków w takich państwach, jak Australia, Afryka Południowa, ale też bliższych nam geograficznie, jak: Francja, Włochy i Niemcy. W literaturze przedmiotu przypadek zespołu alfa-gal na terenie Polski został opisany dopiero w 2021 roku. Stanowi to jednak dowód rozprzestrzeniania się problemu także na kraje Europy Środkowo-Wschodniej.
Przeczytaj również:
Borelioza – objawy, badania, skutki, leczenie, antybiotyk, profilaktyka
Kiedy zespół alfa gal daje o sobie znać?
U osób uczulonych na alfa-gal objawy ze strony układu pokarmowego pojawiają się po spożyciu mięsa lub innych produktów pochodzących od tych zwierząt, m.in. mleka i jego przetworów.
Symptomy zwykle występują po ponad 2 godzinach od spożycia posiłku, co odróżnia je od natychmiastowych reakcji alergicznych w przypadku innych alergii pokarmowych.
Skutkuje to trudnością w rozpoznaniu zespołu alfa-gal, ponieważ lekarze zwykle oceniają bezpośredni skutek spożycia posiłku. Kolejną trudnością w rozpoznaniu alfa-gal jest to, że wiele symptomów – zwłaszcza ze strony przewodu pokarmowego – łudząco przypomina klasyczne zatrucie pokarmowe.
Przeczytaj również:
Babeszjoza – co to za choroba? Przyczyny, objawy i leczenie
Jak objawia się zespół alfa-gal?
Po zjedzeniu mięsa ssaków lub produktów odzwierzęcych osoby uczulone doświadczają takich objawów, jak:
nudności,
wymioty,
ból brzucha,
biegunka,
zawroty głowy,
pokrzywka,
obrzęk naczynioruchowy,
opuchlizna: warg, języka, gardła lub powiek.
Objawy mogą wahać się od bardzo lekkich po wstrząs anafilaktyczny zagrażający życiu.
Przeczytaj również:
Kleszcze afrykańskie (kleszcze wędrowne) są już w Polsce. Czym różnią się od rodzimych kleszczy i jakie choroby wywołują?
Jakie produkty powodują reakcję alergiczną przy zespole alfa-gal?
Objawy ze strony układu odpornościowego występują po spożywaniu produktów odzwierzęcych – zwłaszcza mięsa czerwonego – ale nie tylko. Mogą się one pojawić również po zjedzeniu: żelatyny, kwasu mlekowego, gliceryny lub kwasu stearynowego.
Co ciekawe, alfa-gal znajduje się też w niektórych wyrobach medycznych, jak ksenografty i biologiczne siatki, struny chirurgiczne (tzw. katgut wytwarzane z użyciem surowców pochodzących od bydła, kóz, baranów lub świń).
Problem zespołu alfa-gal sięga jednak znacznie dalej. W badaniach przeprowadzonych w 2004 r. dotyczących wykorzystania cetuksymabu w leczeniu przerzutowym raka jelita grubego okazało się, że u 15% pacjentów doszło do bardzo silnej odpowiedzi, nierzadko ze skutkiem śmiertelnym, po podaniu leku. Przyczyną były przeciwciała antyoligosacharydowe IgE specyficzne dla alfa-gal. Podobnie negatywny rezultat przynosiły niektóre badania z wykorzystaniem heparyny – popularnego leku przeciwzakrzepowego – a nawet wszczepienia biologicznych zastawek serca.
Przeczytaj również:
Uczulenie na jad owadów – objawy i leczenie alergii na jad owadów
Postępowanie przy zespole alfa-gal
Zespół alfa-gal wprowadza dosyć istotne ograniczenia w zakresie żywienia. Osoby zmagające się z tym schorzeniem muszą unikać żywności odzwierzęcej, więc należy dokładnie weryfikować skład produktu przed jego zakupem. W przypadku lekkiej odpowiedzi alergicznej wystarczające będzie przyjęcie leku antyhistaminowego.
Ciężka reakcja alergiczna wymaga niezwłocznej interwencji medycznej. W przeciwnym razie może się zakończyć śmiercią chorego.
Na liście produktów, których należy unikać w przypadku syndromu alfa-gal z pewnością znajdzie się taka żywność, jak:
wołowina, wieprzowina, jagnięcina;
podroby: wątroba, nerki lub grasica;
żelatyna oraz produkty, które ją zawierają, np. tabletki lub kapsułki pokryte otoczką żelatynową.
W celu ustalenia obecności przeciwciał skierowanych przeciwko resztom węglowodanowym zawierającym alfa-galaktozę przeprowadza się test IgE sp. alfa-Gal. Czas oczekiwania na wynik badania wynosi od 1 do 10 dni w zależności od lokalizacji placówki. Próbka jest pobierana z krwi pacjenta. W Polsce można też wykonać już zaawansowany molekularny test FABER (ALEX). To złożone badanie polegające na analizie występowania przeciwciał na ponad 200 indywidualnych alergenów. Występuje on też w nowszej wersji FABER CDRS (obecnie ALEX CDRS).
Do niedawna nie istniały leki pozwalające na pozbycie się alergii. Obecnie zespół alfa-gal leczy się poprzez immunoterapię. Pozytywne rezultaty przynosi też terapia omalizumabem (nazwa handlowa Xolair).
To substancja stosowana w poprawie kontroli nad ciężką i przewlekłą astmą u dorosłych, młodzieży i dzieci po ukończeniu 6. roku życia. Niestety Xolair nie zawsze będzie można stosować. Nie jest on rekomendowanym sposobem leczenia m.in. u osób z chorobami autoimmunologicznymi oraz zaburzeniami czynności nerek i wątroby.
